«رقیه درویش» با تبریک میلاد با سعادت امام مجتبی (علیه السلام) در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری شبستان در خصوص سیره اخلاقی آن حضرت اظهار کرد: اخلاق به دو معناست که یکی خیلی محدود بوده و اکثریت مردم آن را می‌فهمند و متوجه می‌شوند مانند خوش رویی و برخورد لطف آمیز یا خشن و قهرآمیز با دیگران. اما معنای جامع‌تر آن این است که علما و بزرگان از آن به عنوان «ملکات نفسانی» یاد می‌کند و در این زمینه کتاب‌های زیادی نوشته شده و حتی واحدهای درسی در دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه تدریس می شود.
این استاد اخلاق حوزه و دانشگاه بیان کرد: به طور خلاصه باید گفت که «ملکات نفسانی» یعنی کاری را بدون درنگ انجام دادن، که اگر خوب و عالی و نیکو باشد می گویند فضایل اخلاقی و اگر خدای ناکرده منفی یا بد باشد رذایل اخلاقی گفته می شود.
درویش با بیان اینکه از پیامبر اکرم نقل شده است که فرمودند:«به حسن(ع) اخلاق و هیبت خودم را به میراث دادم» و در جای دیگری فرمـودند:«اگر قرار بود «عقل» به صورت یک انسان پدید بیایید به صورت امام حسن مجتبی(ع) آشکار میشد» اذعان کرد: امام حسن(ع) شخصیتی بسیار بزرگوار، بردبار با وقار، متین، سخی، بخشنده و مورد ستایش مردم را داشتند و هنگام ولادت تسبیح و قرائت قرآن می کردند و برای سفر حج حتی گاهی با پای برهنه ۲۵ بار مسافرت کردند و به خانه خدا مشرف شدند.
وی با اشاره به جلوه های اخلاقی امام حسن مجتبی(ع) افزود: در ابتدا «جود و انفاق» آن حضرت است که ایشان در این مورد می‌فرمایند «هر آنکس که با برادر دینی خود در مال یا مقام یا حرف خوشایندی، همدردی کند در رستاخیز همراه پیامبران، صدیقان و شهدا برانگیخته خواهد شد».
*«انفاق» جایگاه رفیعی دارد و فقط مالی نیست
درویش با تاکید بر اینکه «انفاق» جایگاه رفیعی دارد و فقط مالی نیست و گاهی آبرویی، علمی، همدردی و از همه بالاتر جانی می باشد، گفت: از آن حضرت است که می‌فرمایند «کرم کردن آن است که، قبل از اینکه از شما درخواستی شود عطا کنید» و خداوند نیز در سوره نسا می فرمایند «هر گاه به شما تحیتی فرستادند شما نیز تحیتی بهتر و یا همانند آنرا بفرستید»
وی در ادامه به جلوه «حلم و بردباری» آن حضرت اشاره و اظهار کرد: حضرت می فرمودند:«اگر کسی عصبانی شود و با اینکه توان این را دارد که بتواند اعمال عصبانیت کند، اما خویشتنداری خود را بالا می برد در روز قیامت همه آفریدگان عالم با او به چشم حسرت نگاه می کنند».
درویش اذعان کرد: ما در زندگی خود با انسان های نادان، غافل و بی ادب زیادی مواجه می شویم که شایسته است در مقابل آنها خویشتنداری خود را بالا برده و حتی با آنها دهن به دهن نشویم.
*عدم «حلم و بردباری» باعث اختلافات زیاد در خانواده‌ها می شود
وی اضافه کرد: یکی از چیزهایی که باعث اختلافات زیاد در خانواده‌ها می شود همین است که ما آن حلم و بردباری را نداریم و فکر می‌کنیم اگر در برابر پرخاشگری و ناسزاگویی دیگران سکوت کنیم، تحقیر شده ایم پس هر چقدر بتوانم بدتر از آن جواب بدهیم، برنده میدان ما هستیم، حال آنکه سیره اهل بیت(ع) ابدا این طور نبوده است.
درویش در ادامه «موعظه و هدایت» را از دیگر جلوه های آن حضرت دانست و خاطرنشان کرد: تبیین معارف و احکام یکی از مهمترین وظایف هر پیشوای روحانی و امام معصوم(ع) است که رسالت سنگینی رهبری جامعه را به عهده گرفته و هم باید دیگران را انظار کند و هم باید دیگران را بشارت دهد.
وی تصریح کرد: حضرت مجتبی(ع) در این زمینه با موعظه های حسنه ای مردم را بهره‌مند کرده و یکی از وظایف خطیر خودشان را با کلام بسیار زیبا، شیرین و دلنشین برای مردم اعلام می‌کردند و هر کسی در هر کجا که سخن‌حضرت را با تمام وجود می شنید(البته آنهایی که دل های آماده داشتند) به حضرت و کلامش ایمان می آوردند.
درویش با بیان اینکه امام حسن مجتبی (ع) همچنین نسبت به جلوه های «زهد و وارستگی» بسیار سفارش کرده اند افزود: فضیلت این است که شما مسئولیت همسر بودن، پدر بودن، شهروند بودن، و همه وظایف یک انسان را در جامعه به نحو احسن انجام بدهی ولی در کمال زهد بسر ببرید و چیزی شما را از یاد و ذکر خدا دور نکند.
*هرچه عقل انسان بیشتر باشد صبر او بیشتر است
وی در خصوص «جلوه‌های صبر و مقاومت» آن حضرت نیز بیان کرد: صبر یکی از دو پایه ایمان و نتیجه تسلیم در مقابل قضا و قدر الهی است و می فرمایند «نصف ایمان شکر و نصف دیگر آن صبر است»، پس اگر آن چیزی که از طرف خداوند عالم به ما میرسد ناگوار باشد باید صبر و اگر پسندیده و محبوب ما است باید شکر کنیم و از آنجایی که صبر گوهر و جوهر عقل است هر چه عقل انسان کاملتر باشد صبرش هم بیشتر است.
درویش ادامه داد: ارزش صبر را می توانیم از قرآن دریافت کنیم که پاداش هر چیزی به حساب و اندازه است الا صبر در راه خدا، که می‌فرمایند «اجر صابران بی حساب پرداخته می شود» از این رو صبر در سیره امام حسن(ع) جایگاه ویژه ای دارد به اندازه ای که صبر را به زانو درآورده است.
وی اضافه کرد: البته ناگفته نماند که صبر از نگاه ائمه معصومین(ع) هرگز اظهار عجز، ضعف و یا گریز از صحنه پرماجرای زندگی نیست بلکه به معنای ثبات و استقامت و در نتیجه لب به شکایت باز نکردن است و انسان عاقلانه و مدبرانه به تحلیل حوادث بپردازد و تسلیم اراده خداوند عالم باشد.
*آثار قدرت الهی را باید در مقام تواضع نشان داد
درویش با بیان اینکه آنحضرت حتی در مرگ دخترش نیز نگاه شکوهمندانه ای به قضیه مرگ دارد، در ادامه به جلوه های «فروتنی و تواضع» امام حسن(ع) اشاره کرد و گفت: در اخلاق تواضع به دو صورت است یعنی، ابتدا در مقابل پروردگار هستی و دوم در برابر آفریدگان خداوند تحقق پیدا می کند که اولی نشان دهنده این است که انسان باید فروتنانه دستورات خداوند (چه امر و چه نهی) را پذیرا بوده و سرکشی و نافرمانی نکند و همچنین نسبت به مخلوقات الهی نیز حتما حق و حقوقشان را رعایت کند و خود را از آنها بالاتر نبیند و آثار قدرت الهی را باید در مقام تواضع نشان دهد.
وی افزود: در سیره اخلاقی امام حسن مجتبی(ع) هر دو صورت در حد عالی وجود داشت و، آنحضرت همیشه در حال ذکر خداوند بودند و وقتی سخن از بهشت و جهنم بیان میشد اشک های آن حضرت جاری می گشت.
درویش تصریح کرد: تواضع در برابر مردم از ویژگی های هر انسانی است که بتواند حق هیچ کس را حتی غلامان و کنیزان و زیردستان پایمال نکند.
وی همچنین «شجاعت و دلاوری» را از دیگر جلوه های امام حسن(ع) دانست و اظهار کرد: شجاعت یک فضیلت اخلاقی حد وسط بین تحول و کارهای نابخردانه، زورمندانه و ترس است که اگر کسی این فضیلت را داشته باشد می تواند سعادت دین و دنیای خود و حتی دیگران را هم رقم بزند.
درویش با اشاره به اینکه آنحضرت در شرایطی قرار گرفتند که ناچار شدند به صلح روی آورند گفت: چون دیدند جنگیدن و دست به شمشیر بردن هیچ منفعتی برای اسلام و مسلمین ندارد و این ابدا به معنای شجاع نبودن امام نیست.
*نباید بدون تدبیر و مدیریت زندگی کنیم
این استاد اخلاق در ادامه با بیان اینکه آنحضرت حدیثی را به عنوان وصیت بیان می‌کند که بسیار زیباست، افزود: اول «آمادگی برای مرگ»، یعنی برای سفر آخرت خویش آماده باش و قبل از فرا رسیدن مرگ توشه فراهم کن، دوم «تعقیب انسان توسط مرگ» بدان که تو در طلب دنیا هستی در حالی که مرگ در تعقیب تو است و هر چقدر فرار کنیم مرگ به دنبال ما می آید، سوم «غصه خوردن برای آینده» غصه فردایی که هنوز نیامده و روزی که در آن قرار داریم را نخور بلکه توکل بر خدا داشته باش زیرا توکل بر خدا باعث می شود نگرانی انسان نسبت به آینده مرتفع شود اما حواسمان جمع باشد که نباید بدون تدبیر و مدیریت زندگی کنیم و چهارم «لزوم زهد نسبت به مال دنیا» بدان که تا هرچه بیش از غذای خود از مال دنیا تهیه کنید در حقیقت نگهبانی برای دیگران خواهی بود مثل بعضی از کسانی که فقط مال برای وراث خود جمع می کنند و بانک هستند.
وی گفت: مورد بعدی تشبیه کردن دنیا به «مردار» است که اگر به اندازه نیاز و در حد ضرورت از آن بگیرید بر تو حلال است و اشکالی ندارد، ششم «لزوم نگاه درست به دنیا و آخرت و پرهیز از افراط و تفریط» است زیرا بعضی ها غرق در غفلت و سرمستی هستند و اصلا توجه ای به عاقبت خود ندارند.
نظر شما