خبرگزاری شبستان، سرویس فرهنگی، مریم داوری: کتاب «القاعده و نقش آن در ترتیبات منطقه ای» نوشته ابراهیم بهمنی جلالی و امیر فامیل زوار جلالی برای سومین بار از سوی انتشارات خرسندی چاپ و روانه بازار کتاب شده است. این کتاب مشتمل بر سه فصل با عناوین بستر تاریخی سازمان القاعده، چهارچوب نظری و تحلیل داده ها است که در پایان آن نتیجه گیری و فهرست منابع و ماخذ ذکر شده است.
شبکه القاعده بعد از 11 سپتامبر کانون توجه سیاست جهانی قرار گرفته و در طول سال های گذشته از اصلی ترین بازیگران فعال و تاثیرگذار بر عرصه سیاست و امنیت منطقه و افغانستان بوده است. مبارزه با تروریست به صورت گسترده بعد از 11 سپتامبر حالت جهانی به خود گرفت و غرب القاعده و طالبان را به عنوان مصادیق تروریسم قلمداد می کنند و مبارزه با تروریسم بیش از هر چیز علیه القاعده است. القاعده در اصل یک گروه جهادی محسوب می شود.
در جهانی که همه نشانه‌ها علیه دین اسلام است و این دین سرشار از عاطفه و رحمت، مساوی با تروریسم قلمداد می‌شود، شناخت القاعده و کندوکاو در علل و زمینه‌های شکل گیری آن که موجبات چنین سوء تفاهم‌هایی را فراهم کرده است از اهمیت ویژه برخوردار است و باید در راس اولویت‌های کاری پژوهشگران مسلمان باشد تا نشان دهند که جنبش مذکور در ظاهر اسلامی اما در باطن علیه اسلام بود.
دکتر احمد مومنی راد استادیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران در بخشی از دیباچه کتاب «القاعده و نقش آن در ترتیبات منطقه ای» گفته است: استراتژی بزرگ القاعده و بن لادن استفاده از قدرت رسانه های جمعی است. شبکه خبری الجزیره و سایر ایستگاه های تلویزیونی، ماهواره ای و فضای مجازی قدرت نمایی آنها را مهیا کرده اند؛ بدین ترتیب رسانه ها نقش مهمی در استراتژی و قدرت یابی القاعده در افغانستان بازی کرده اند و به خصوص با از بین رفتن پایگاه القاعده در افغانستان رسانه ها به اولین مکان برای یک جنگ سیاسی تمام عیار تبدیل شده اند.
دکتر مومنی راد معتقد است، القاعده را نباید به یک عنوان پدیده یا گروه نگریست بلکه باید آن را به عنوان یک پاراداریم فکری و حتی مکتب جهادی مورد مطالعه قرار داد و با بهره گیری از دیدگاه های مختلف جامعه شناختی و سیاسی و نیز به لحاظ نظریه های ساختاری، کارکردی به تجزیه و تحلیل آن پرداخت.
این استاد دانشگاه اظهار داشته است: شکل گیری القاعده به اواخر دهه 70 میلادی باز می گردد. در دوران مبارزه مجاهدین افغان در برابر ارتش صلح شوروی هزاران داوطلب جهاد از کشورهای عربی عازم پاکستان و افغانستان شدند که اسامه بن لادن، سرمایه دار سعودی از جمله آنها بود. با توجه به شرایط نابسامان کشور افغانستان این گروه تبدیل به یک گروه تروریستی گردید از سال 1984 به بعد مزدورانی از کشورهای آمریکا، پاکستان و انگلیس که بیشتر از مهاجران عرب افغان مقیم غرب یا دانشجو، سوداگر و پیشه ور بودند، مرتبا توسط کارشناسان سیا در پاکستان و افغاتنستان آموزش دیده و سازماندهی شدند.
در فصل اول کتاب«القاعده و نقش آن در ترتیبات منطقه ای» تاریخچه ای از پدید آمدن و قدرت گرفتن القاعده مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته است. گفته شده که تاسیس سازمان القاعده و زندگی رهبرش اسامه بن لادن و دیگر بازیگران این تشکیلات و رویدادهایی که در پی اقدامات این گروه به وقوع پیوست از نقاط عطف هزاره سوم به شمار می رود.
فصل دوم با عنوان «چهارچوب تئوریک »به موضوعاتی چون ریشه های فکری القاعده، عقاید و اندیشه های برخی از بزرگان مکتب سلفی از جمله محمد عبده، حسن نبا، سید قطب و غیره پرداخته شد. همچنین از جهانی شدن، بنیادگرایی و ارتباط القاعده با این دو صحبت شده است. در ادامه این فصل به موضوع جهاد و تروریسم که موضوعاتی مرتبط با القاعده هستند، پرداخته شده است. پدیده تروریسم چنان با القاعده پیوند خورده که هر گاه اسم القاعده به زبان می آید، به صورت خودکار پدیده تروریسم به ذهن شنونده خطور می کند.
در فصل سوم کتاب «القاعده و نقش آن در ترتیبات منطقه ای» به تحلیل داده ها پرداخته شده است تحت سه بخش؛ نقش القاعده در ترتیبات منطقه ای، نقش استعمار و غرب در شکل گیری و قدرت گرفتن القاعده و نیز مبانی اسلام مورد بررسی قرار گرفته است. حکومت ریاض که همواره به حمایت مالی و تسلیحاتی از گروه های تکفیری و تروریستی متهم هستند در این فصل مورد اشاره قرار گرفته شده است.
در بخشی از کتاب «القاعده و نقش آن در ترتیبات منطقه ای» می خوانیم: القاعده بعد از از دست دادن پایگاه های خود در افغانستان از طریق روابط بسیار ضعیف و منعطف با جهادهای محلی در کشورهای مختلف جهان به حیات خود ادامه می دهد. ایده القاعده اکنون در سراسر جهان گسترش یافته است. گروه های مختلف جهادی، محلی با بهره گیری از یک ایدئولوژی مشترک به طور مستقل به اقدامات تروریستی می زند. برای همین برخی برای توضیح القاعده در دوره جدید از عبارات القاعده جدید، القاعده 2 یا جنبش القاعده استفاده می کنند. القاعده روابط رهبری و تاکتیکی با چندین گر وه اسلامی تروریستی و چریکی آسیایی و عربی دارد.
در قسمتی از این کتاب آمده است: یکی از آثار مخرب جهانی شدن شکاف بین کشورهای فقیر و غنی است. در این میان کشورهای عرب و مسلمان به ویژه کشورهای خاورمیانه با وجود برخورداری برخی از آنها از منابع عظیم انرژی نسبت به کشورهای صنعتی غرب و حتی کشورهای آسیای جنوب شرقی جایگاه مناسبی ندارند. روند جهانی شدن کشورهای مسلمان را از طریق در معرض قرار دادن اقتصادهایشان با یک درجه وابستگی، دسترسی جهانی محدود، بیکاری بالا، نابرابری درآمد و فقر قربانی کرده است. فقیرترین کشورهای جهان در بین این کشورها قرار دارند. در سال 2000 درآمد سرانه متوسط در کشورهای مسلمان 1015 دلار بود که پنج برابر کمتر از درآمد سرانه متوسط جهانی است. علیرغم اینکه مسلمانان با 1.630 میلیارد جمعیت حدود 22.5 درصد جمعیت دنیا را تشکیل می دهند.
گفتنی است، کتاب «القاعده و نقش آن در ترتیبات منطقه ای» نوشته ابراهیم بهمنی جلالی و امیر فامیل زوار جلالی مشتمل بر 144 صفحه برای سومین بار از سوی انتشارات خرسندی چاپ و روانه بازار کتاب شده است.
نظر شما