«آبی فیروزه»؛ نوستالژیکی که خاطره می شود

خبرگزاری شبستان - رشت، مهری شیرمحمدی، درِ چوبی عمارت، دیگر موقع باز شدن، غژ غژ صدا نمی دهد. سر در هلالی و طاق بلند، عمارت بلدیه بی در چوبی است. درست در جایی که برج ساعت قد برافراشته و راهرویی که به سمت پله های طبقه دوم می رود، صدای رنده و مته برقی می پیچد و چکشی که بر لولاهای صدساله کوبیده می شود. استاد کار، ناظر ریزترین اقدام همکارانش است. کار اصلی در کارگاه صورت گرفته و اکنون ریزکاری ها مانده است.

«مسعود همتی» استادکار نجاری است که مرمت بخش های چوبی بسیاری از بناهای تاریخی گیلان را در کارنامه خود دارد. از ساخت درِ چوبی «قلعه رودخان» تا سربندی و ستون های چوبی «مزار کوچک جنگلی» و پنجره های مشبک خانه های تاریخی ماسوله. حالا مرمت درب و پنجره های عمارت بلدیه رشت نیز به وی واگذار شده است. صدای رنده و مته که قطع می شود، همتی توضیح می دهد، که برش حاشیه در به این خاطر است که در اثر رطوبت، درها به خوبی بهم چفت نمی شد. ناچاریم بخش باریکی از حاشیه در را که پوسیده شده، برش دهیم تا دوباره در به خوبی بسته شود.

چندماهی می شود، پروژه مرمت عمارت بلدیه به همت حوزه بازآفرینی سازمان عمران شهرداری رشت کلید خورده است. پنجره ها و قاب چوبی آنها در طبقه اول و دوم پیش از سال جدید ترمیم شده بود و حالا نوبت به ترمیم درِ چوبی و دولنگه عمارت رسیده است. دربی با قدمت حدود ۱۰۰سال و با وزن بسیار سنگین از چوب نراد که حالا حدود ۳۰کیلو از وزن آن کم شده است. مسعود همتی می‌گوید: در طول این ۱۰۰سال، مرتب این در رنگ خورده و هربار که رنگ کرده اند، یک لایه بتانه زده اند. برای رفع رطوبت و پوسیدگی باید تمام رنگ های سنوات پیشین را پاک می کردیم تا به لایه اصلی برسیم. به‌قدری رنگ و بتانه روی هم خورده بود که بعد از سمباده، حدود ۳۰کیلو وزن در کم شد. بتانه کاری مکرر، ابزارها وتزئینات روی در را پوشانده بود و در برخی از بخش ها اصلا ابزار پیدا نبود.

همتی، بقایای آخرین لایه رنگ را نشان می‌دهد و می‌افزاید: رنگ اصلی این در، همان رنگ غالب خانه‌های شهری و روستایی گیلان یعنی «رنگ آبی روشن متمایل به فیروزه ای» بوده است و چقدر این رنگ برای همه مردم گیلان خاطره نوستالژیک دارد و عجیب است که این رنگ را از تاریخی‌ترین عمارت مرکز شهر گرفته‌اند.

چند تصویر و فیلم از آخرین بقایای رنگ فیروزه‌ای در عمارت بلدیه می‌گیرم. زیرا می‌دانم بزودی در دوباره رنگ فندوقی می‌خورد و شاید صد سال دیگر کسی نداند این در هم آبی بوده است.

همتی می‌گوید: در لایه برداری درب و پنجره‌های عمارت، متوجه شدیم همه به رنگ آبی فیروزه‌ای بوده است. اگر پنجره‌های برج را نگاه کنید، از بخش‌های پوسیده شده، می‌توان این رنگ را به خوبی دید.

اما چرا همان رنگ نوستالژیک باز نمی‌گردد؟ مسعود همتی می‌گوید: باتوجه به اینکه ابتدا عمارت بلدیه ساخته شده و سپس دیگر بناهای مرکز شهر همچون اداره پست و هتل ایران، این احتمال هست که درب و پنجره‌‌های همه این ساختمان‌ها هم فیروزه‌ای بوده است. ولی باید آنها هم لایه برداری شود تا مطمئن شد. ولی به مرور که رنگ تغییر کرده، همه برای یکسان سازی رنگ غالب فندوقی زده‌اند. الان هم ناچاریم همین رنگ را بکار ببریم تا درهای مجموعه بناهای تاریخی میدان شهرداری رشت، همسان گردد.

وی که مرمت بخش‌هایی از ساختمان تاریخی پست را هم انجام داده، می‌گوید: بخش های داخلی را ما انجام دادیم. ولی چون درب و پنجره‌ها سالم بود، تعویض و یا مرمت نشده است. هتل ایران هم که اصلا درب اصلی نیست و متاسفانه یک در جدید گذاشته‌اند. برخی از بخش‌ها و تزئینات در عمارت بلدیه، با چوب‌های جدید بر بدنه الحاق شده است.

همتی در توضیح آن می‌گوید: در برخی از قسمت‌ها، تاج و سرتاج‌ها افتاده و یا به‌طور کامل پوسیده شده بود. برخی از ابزارها هم افتاده بود. بنابراین مجبور شدیم آنها را عوض کنیم. جنس چوب‌های جدید هم نراد است. درها دچار کرم خوردگی نشده، ولی پوسیدگی برخی از قسمت‌ها بسیار حاد بود، به نحوی که درها بهم چفت نمی‌شد.

روبروی در ورودی، پله‌های کوتاه مرا به طبقه دوم می‌رساند. پله‌هایی که در پاگرد اول دوسویه شده و به طبقه دوم می‌رسد. عمارت قرینه‌ای که در هر طبقه اتاق‌های متعددی دارد. اتاق‌هایی با درهای چوبی و سردرهای هلالی و پنجره‌های قوسی بلند و سالن‌های بزرگی در انتها که معماری‌های دوره نئوکلاسیک اروپایی را تداعی می‌کند.

درست روبروی پاگرد نخست، اتاق کوچکی است که به بالکن عمارت باز می‌شود. بالکنی که بعدها به این عمارت اضافه شد تا مکانی باشد برای سخنرانی مسئولان. از بالای بالکن، تمام پیاده راه مرکز رشت و دیگر بناهای میراثی مجموعه میدان شهرداری رشت پیداست؛ ساختمان پست با نیم طبقه سومش، هتل ایران، مریضخانه بلدیه و مردمی که برای خرید و تفریح و پیاده روی به مرکز رشت آمده‌اند. عمارت بلدیه رشت و دیگر مجموعه بناهای مرکز شهر رشت در تاریخ ۲۶ آذر ۱۳۵۶ به شماره‌ ۱۵۱۶ در فهرست بناهای میراثی کشور به ثبت رسید و از همان زمان قرار بود عمارت بلدیه به عنوان موزه هنرهای معاصر تغییرکاربری یابد. اما هنوز راه درازی باقی است تا شاخص ترین بنای مرکز رشت، کاربری فرهنگی یابد.