خبرگزاری شبستان، گروه قرآن و معارف: ششمین نشست از سلسله‌نشست‌های علمی «آرمان هیأت» با موضوع «علوم سیاستگذاری، اهداف، تعاریف، مکاتب، روش‌ها» با حضور دکتر سید محمدمهدی میرجلیلی در اندیشکده هیأت و آیین‌های مذهبی برگزار شد.
میرجلیلی در ابتدای نشست ضمن ابراز خرسندی از ورود مراکز و مؤسساتی همچون اندیشکده هیأت به مباحث تخصصی و مطالعاتی هیأت بر ضرورت گفت‌وگو و مناظره علمی برای روشن شدن وضعیت موجود و روشن شدن مسائل مربوط به حوزه فرهنگ دینی و پرهیز از ابهام و کلی‌گویی در تحلیل‌ها و ارائه راه‌حل‌ها تأکید کرد.
وی با اشاره به اینکه سیاستگذاری؛ علمی نوپاست که حدود چهل سال سابقه دارد و در مورد دانش یا فن یا هنر بودن آن نیز نظرات مختلفی در علوم سیاستگذاری مطرح می‌شود، گفت: اما من سیاستگذاری را یک نوع مطالعات بینارشته‌ای تلقی می‌کنم. به نظرم مطالعات بینارشته‌ای سیاستگذاری تعبیر بهتری است تا علوم سیاستگذاری. یعنی برای شناخت امری فرهنگی و اجتماعی و سیاسی فقط نمی‌توان با یک علم با یک زاویة مشخص آن را تشخیص داد بلکه باید از دانش‌های متعددی کمک گرفت. اگر مسائل را از یک دیدگاه و موقعیت‌مندی فردی نگاه کنیم در واقع صورت‌مسئله را پاک کرده‌ایم و راه‌حلی هم که می‌دهیم ما را به سرانجام نمی‌رساند. همچنین یک فرایند است.
این پژوهشگر حوزه و دانشگاه مطالعات سیاستگذاری را یک فرایند دانست و مراحل اصلی آن را «مشاهده مشکلات، صورت‌بندی مسائل، ارائه راه‌حل به نهادهای تصمیم‌گیر، اجرا و ارزیابی» برشمرد و اضافه کرد: سیاستگذاری خود پیچیدگی دارد و وقتی با فرهنگ همراه می‌شود پیچیدگی آن دوچندان می‌شود. تحولات سریع و عمیق فرهنگی هم به این پیچیدگی افزوده است. درجهان‌بودگی انسان معاصر باعث شده مسائل فرهنگی ما را درگیر مسائل متعدد کند در هیچ عصری انسان‌ها این‌چنین به یکدیگر نزدیک نشده‌اند. در هیچ عصری مثل عصر ما انسان‌ها با فرهنگ‌های متفاوت این‌چنین روی یکدیگر تأثیر نگذاشته و نپذیرفته‌اند.
استادیار دانشگاه باقرالعلوم(ع) شناخت جریان‌های بزرگ فکری و فرهنگی را برای سیاستگذاری فرهنگی ضروری دانست و گفت: عصر ما عصر خرده روایت‌ها و عدم قطعیت است. اگر حضور آگاهانه در مجامع فرهنگی نداشته باشیم اولین و مهم‌ترین گام سیاستگذاری یعنی مشاهده مشکل را به‌درستی درک نکرده‌ایم. مشاهدة مشکل به ابزارها و امکانات فکری نیاز دارد؛ یعنی اگر جریان‌های بزرگ فرهنگی دنیا و رسانه‌های متعدد دنیا و مؤسسات بزرگ و کشورها و اندیشمندانی را که این جریانات را تولید می‌کنند تشخیص ندهید در تشخیص مشکل با مشکل مواجه می‌شوید. امام جعفر صادق (ع) رئیس مذهب جعفری می‌فرماید؛ کسی که جریانات بزرگ زمان خود را بشناسد اشتباهات به او هجوم نمی‌آورند.
میرجلیلی، گفت‌وگوی جمعی در مورد مسائل را هم در دومین مرحله سیاستگذاری یعنی صورت‌بندی مسئله ضروری دانست و تأکید کرد: وقتی مشکل را مشاهده کردید مهم است که بتوانیم این مشکل را درست صورت‌بندی کنیم. یک مشکل را به یک مسئلة سیاستی تبدیل کنیم نه یک مسئلة سیاسی. وقتی مسئله سیاستی شد تمام اندیشمندان و روشنفکران باید بتوانند در صورت‌بندی آن شرکت کنند و این مسئله را از حالت ابهام و کلی‌گویی و غامض بودن خارج و مسئله را شفاف کنند. ما بدون شفافیت نمی‌توانیم مسائل را درست درک کنیم. از سوی دیگر راه حلی هم که برای حل مسئله ارائه می‌دهیم باید متناسب با مبانی نظری و فرهنگی دینی و ملی‌مان باشد. تا زمانی که اندیشه در درون فرهنگ بومی نباشد نمی‌تواند جوانه بزند؛ حتی اگر رشد هم کند چون ریشه ندارد دچار آنومی در جامعه می‌شود.»
وی سیاستگذاری در حوزه هیأت ها و تشکل‌های دینی را امکان‌پذیر دانست و تاکید کرد باید در سیاستگذاری به پشتوانه تاریخی هیأت ها توجه شود: هیئات مذهبی در جامعة ایران باتوجه‌به پشتوانة تاریخی و فرهنگ عمیقی که دارند سرمایة بزرگی محسوب می‌شوند. این سرمایه می‌تواند علاوه بر امر ترویج فرهنگ ائمه، مورج فرهنگ پیشرفت و موتور پیشرفت تعالی کشورهم باشد. برخی از هیئات اقدامات گستردة فرهنگی و ورزشی و اقتصادی را آغاز کرده‌اند و می‌توانند در منطقة خود به‌عنوان نمونه موردمطالعه قرار بگیرند. باید از این هیأت ها در جامعه‌پردازی و حل مسائل مختلف جامعه کمک بگیریم. لازمه اش این است که بتوانیم به‌درستی از این ظرفیت و پتانسیل که به‌عنوان یک واقعیت تاریخی محسوب می‌شود استفاده و همچنین سیاستگذاری کنیم.
این سلسله‌نشست‌ها با موضوع «سیاستگذاری و برنامه‌ریزی فرهنگی در موضوع هیأت و آیین‌های مذهبی» توسط اندیشکده هیأت برگزار می‌شود.
نظر شما