به گزارش خبرگزاری شبستان از قم، حجت‌الاسلام والمسلمین «شهاب الدین مشایخی راد» در نشست بزرگداشت مقام معلم که امروز (یکشنبه 18 اردیبهشت) با حضور اساتید جامعه الزهرا سلام‌الله‌علیها در تالار بیداری اسلامی برگزار شد، ضمن تبریک و تهنیت به مناسبت بزرگداشت هفته معلم و استاد و یاد و خاطره شهید مطهری، به موضوع جایگاه و نقش تربیتی استاد و معلم در ساختار آموزشی اشاره کرد و اظهار داشت: اساتید عمدتا از حیث آموزشی می‌توانند تأثیرگذار باشند و فایده مقبولی به ارمغان بیاورند، اما متأسفانه در بحث تربیت فضای مبهمی وجود دارد.
استاد جامعه الزهرا سلام‌الله‌علیها تصریح کرد: استاد شاید در مباحث تربیتی نقش الگویی داشته باشد، اما بحث تربیت در برنامه رسمی، هدفمند و جدی استاد قرار ندارد و این امر یکی از آسیب‌ها در ساختار آموزشی است.
حجت‌الاسلام والمسلمین مشایخی راد با بیان اینکه کلاس درس ظرفیتی برای بحث‌های تربیتی است، گفت: شاگرد با حضور در کلاس، استعداد و قوه پذیرش تربیت و پرورش را در خود دارد و اگر استاد ارتباط وثیقی با شاگرد برقرار کند، می‌تواند در مباحث تربیتی هم تأثیرگذار باشد.
وی یادآور شد: آنچه در ارتباطات در ذهن شاگرد باقی می‌ماند، جوانب شخصیتی استاد است و معمولا مطالب آموزشی فراموش می‌شود، یک استاد وقتی در کلاس حاضر می‌شود از ابتدا تا پایان کلاس مملو از نشانه‌های تربیتی است.
استاد جامعه الزهرا سلام‌الله‌علیها تصریح کرد: آنچه در فرآیند تعلیم و تربیت انتقال پیدا می‌کند، تنها معلومات و اطلاعات آموزشی نیست، بلکه خلقیات و بازتاب شخصیت استاد برای شاگرد معنا دارد و تأثیرگذار است، یعنی استاد فراتر از بحث آموزش و بحث شناختی، تأثیر تربیتی بر شاگرد دارد.
حجت‌الاسلام والمسلمین مشایخی راد با بیان اینکه ظرفیت استادی، یک ظرفیت تصرف است، گفت: وقتی استاد در کلاس حضور می‌یابد، بسیاری از بسترها و زمینه‌های تربیتی و پرورشی فراهم شده است و استاد می‌تواند قلب شاگرد را مورد تصرف قرار دهد و این شاگرد آمادگی پذیرش تربیت را دارد.
وی تصریح کرد: تأثیرگذاری استاد می‌تواند به نحوی باشد که تربیت فرد را متحول کند، تربیتی که سال‌ها نقش آفرین بوده و حتی جنبه‌های میراثی و ژنتیکی داشته است، یعنی استاد می‌تواند در مباحث تربیتی تحول آفرین و تأثیرگذار باشد.
استاد جامعه الزهرا سلام‌الله‌علیها با اشاره به کیستی و چیستی استاد، عنوان کرد: درباره کیستی و چیستی استاد دو رویکرد و دیدگاه وجود دارد، از جمله اینکه استاد فردی است که بر سر کلاس حاضر می‌شود و نقش افزایش شناختی و اطلاعاتی را به عهده می‌گیرد و فقط با حیطه و ساحت شناختی شاگرد ارتباط برقرار می‌کند و کاری با جنبه‌های شخصیتی او ندارد.
حجت‌الاسلام والمسلمین مشایخی راد افزود: در این رویکرد، شاگرد مقبولیت استاد را از دریچه حرفه و شغل فنی و مهارتی در انتقال آموزش و اطلاعات را در نظر می‌گیرد و این استاد در قالب یک رسانه هوشمند است. نقشی که این استاد ایفا می‌کند، می‌تواند در قالب‌های دیگر هم جایگزین شود و بدیل پیدا کند.
وی بیان داشت: در این رویکرد، استاد با شخصیت خود با شاگرد ارتباط برقرار نمی‌کند، جوانب عاطفی و رفتاری شاگرد را در نظر نمی گیرد و هدف تربیتی را برای خود بر نمی‌گزیند، در این دیدگاه، استادی به عنوان حرفه و شغل مطرح می‌شود که حرفه و تخصص را به شاگرد انتقال می‌دهد.
استاد جامعه الزهرا سلام‌الله‌علیها تصریح کرد: مشکلی که در حوزه هم گریبانگیر ما شده، ساختارهای آموزشی ساختارهای حرفه ای و تخصصی شده است و استاد به دنبال انسان سازی نیست، بلکه به دنبال انتقال درس به شاگرد است.
حجت‌الاسلام والمسلمین مشایخی راد اضافه کرد: در رویکرد اول، وقتی استاد با شاگرد ارتباط برقرار می‌کند، یک ارتباط حرفه ای و تخصصی است، استاد یک رسانه و وسیله و ابزار است و می‌تواند بدیل پیدا کند و ضرورتی ندارد که شاگرد پای درس استاد به صورت حضوری بنشیند و می‌تواند جایگزین پیدا کند.
وی اظهار داشت: رویکرد دوم این است که استاد فردی است که صرفا به دنبال افزایش شناختی و تغییر حوزه اطلاعات شاگرد نیست، بلکه علاوه بر اینکه این امر را به عنوان وظیفه و مسئولیت خود می‌داند، به دنبال این است که شخصیت شاگرد را تحت تأثیر قرار دهد، پس باید ظرفیت‌های احساسی، رفتاری، عادتی و انگیزشی شاگرد را مد نظر قرار دهد.
استاد جامعه الزهرا سلام‌الله‌علیها یادآور شد: یکی از ظرفیت‌های تربیتی، پرورش است؛ شهید مطهری می‌فرماید تربیت دو بال دارد پرورش و ساختن؛ استاد می‌تواند یک سری عادات را در شاگرد رشد دهد، ایجاد کند، تحقق ببخشد و نهادینه کند؛ اگر استاد بخواهد این کار را انجام دهد، باید با تمام شخصیت شاگرد ارتباط برقرار کند، بنابراین باید با طلبه زندگی کند.
حجت‌الاسلام والمسلمین مشایخی راد تصریح کرد: اگر بخواهیم شخصیت طلبه را تحت تحول قرار دهیم، باید به جنبه‌های عاطفی، رفتاری و فراتر از جنبه‌های شناختی او ورود پیدا کنیم که برای این کار، باید وارد صحنه زندگی طلبه شویم، چیزی که در حوزه‌های علمیه مرسوم بود و جایگاه استاد به عنوان پدر و فردی دلسوز و دغدغه‌مند بود.
وی تأکید کرد: در گذشته، استادی در حوزه‌های علمیه یک حرفه و شغل نبود، بلکه استادی یک شأن، منزلت، مسئولیت و در حقیقت یک رسالت بود. اگر پدر با فرزند خود ارتباط تربیتی برقرار می‌کند این ارتباط تربیتی از رهگذر یک زندگی قرار می‌گیرد. یعنی فراتر از حوزه خاص تربیت، جنبه‌های حیاتی، نیازها، اقتضائات سنی و امیدها و آرزوها و نقش‌های او هم مد نظر قرار می‌گیرد.
استاد جامعه الزهرا سلام‌الله‌علیها ابراز داشت: اگر ما بخواهیم با طلبه ارتباط تربیتی برقرار کنیم، باید وارد سطحی از زندگی طلبه شویم و وارد تعاملاتی با شاگرد شویم که طلبه را به سوی ما جذب کند.
حجت‌الاسلام والمسلمین مشایخی راد عنوان کرد: به فرموده شهید مطهری تربیت دو کلیدواژه بحث محبت و کرامت دارد، اگر بخواهیم از طریق محبت شاگرد را جذب کنیم، راحت تر از استدلال می‌توان جذب کرد.
وی با اشاره به اینکه استاد می‌تواند نقش پدرانه و مادرانه نسبت به شاگرد خود داشته باشد و دغدغه مند باشد، گفت: اگر اساتید نسبت به مشکلات مالی، جسمی و مسائل طلاب هم افزایی و ارتباطات وثیق و مناسبی داشته باشند، می‌توانند شاگرد را به سوی مرکز سوق دهند.
نظر شما