به گزارش خبرگزاری شبستان به نقل از روابط عمومی حوزه هنری، پنجاه‌و‌نهمین نشست تخصصی «کبوتران مسجد دور دست» با موضوع میزان تأثیرگذاری شعر و ادبیات بر جنبش مردم فلسطین با حضور دکتر مجتبی رحماندوست، دبیر کل سابق جمعیت دفاع از ملت فلسطین، دکتر حسین رویوران، کارشناس مسائل غرب آسیا و علی داوودی، مدیر دفتر شعر مركز آفرینش های ادبی حوزه هنر و شریعت‌مدار رایزن سابق کشورمان در لبنان در سالن سلمان هراتی حوزه هنری برگزار شد.
شعر فلسطین به‌سمت حماسه گرایش پیدا کرد
در ابتدا، «مجتبی رحماندوست» دبیر کل سابق جمعیت دفاع از ملت فلسطین با بیان‌اینکه درباره جایگاه شعر و ادبیات در مقاومت فلسطین کتاب‌های زیادی نوشته شده است، اظهار داشت: مقوله‌ی ادبیات مقاومت بعد از جنگ جهانی دوم بیشتر نمایان شده است گرچه تاریخ شفاهی ادبیات مقاومت از تاریخ بشری و انسان و قتل هابیل وجود داشته است.
وی با اشاره به جمله ای از محمود درویش که «شعر مقاومت عصیان و سرپیچی در برابر اشغال است»، گفت: جایگاه ادبیات مقاومت فلسطین در جهان برجسته و ممتاز است. علیرضا قزوه در شعر «فلسطین ما را آزاد خواهد کرد» یک نگاه نو به مقاومت ایجاد کرد.
دبیر کل سابق جمعیت دفاع از ملت فلسطین با تأکید براینکه حمایت از مقاومت و فلسطین ما را به آزادی نهایی سوق می‌دهد، ادامه داد: با بررسی شعر مقاومت فلسطین چند هدف در اشعار برجسته است که عبارت‌اند از ترسیم توطئه‌های انگلیس و یهودی‌ها، مبارزات فلسطینی‌ها قبل از یوم النکبه تا امروز، ترسیم زندگی فلسطینی‌ها در اردوگاهها و نقاط مختلف جهان و دعوت به آماده شدن برای جنگ. شعر مبارزاتی فلسطینی از سال ۱۹۴۸ تا ۱۹۶۷ بیشتر سوگ و سوگواره و عزا بود ولی در ادامه به‌سمت حماسه گرایش پیدا کرد.
رحماندوست تأکید کرد: در بین شاعران بزرگ ایران و جهان کمتر کسی وجود دارد که شعری برای فلسطین نداشته باشند. بسیاری از شاعران وقتی قصد داشتند خودشان را به مقاومت متصل کنند درباره فلسطین شعر گفته‌اند.
شعر نام فلسطین را زنده نگه داشته است
در ادامه «علی داوودی» مدیر دفتر شعر مركز آفرینش های ادبی حوزه هنری با تأکید براینکه شعر فلسطین در جغرافیای ادبیات فارسی بحث تازه‌ای نیست، اتفاقاً به‌نظر می‌رسد بحثی کلیشه ای و تکراری باشد، اظهار داشت: از فرط پرداختن به شعر فلسطین به‌نظر می‌رسید که شاید جای توجه و گنجایش نداشته باشد درحالی که وقتی دقیقتر نگاه می کنیم متوجه می‌شویم چنین نبوده است چراکه هنوز مسائل طرح نشده‌ای برای پرداختن وجود دارد.
وی تصریح کرد: وقتی از فلسطین حرف می‌زنیم واقعاً از شعر فلسطین حرف می‌زنیم یعنی از شعر محض حرف نمیزنیم بلکه از یک ادبیات هویتی حرف می‌زنیم لذا نمی‌توانیم آن را با شعر آلمان و ژاپن و آمریکای لاتین مقایسه کنیم.
مدیر دفتر شعر مركز آفرینش‌های ادبی حوزه هنری با طرح این سوال که شناخت شاعران فارسی زبان از فلسطین چیست، گفت: اگر منصفانه و درست پاسخ بدهیم باید بگوییم تقریباً هیچ شناختی از فلسطین و جغرافیا و فرهنگ آن نداریم و تقریباً شناختمان مربوط به چیزهایی است که رسانه ها به ما گفته‌اند.
داوودی با تأکید براینکه منظور از شعر فلسطین شعر شاعران و مردم فلسطین نیست، ادامه داد: خود فلسطین به‌عنوان یک خاک، سرزمین و کشور و فراتر به عنوان یک آرمان برای ما مسلمانان مطرح است که قبله اول مسلمین است. فلسطین از طرفی بخشی از جهان اسلام و نماد مقاومت است لذا برای طیف‌های مختلف شاعران جهان مهم بوده است.
وی درباره شعر فلسطین گفت: شعر فلسطین بخشی از رفتارها و کارکردهای رسانهای و اجتماعی را منعکس کرده است و پاره ای از شعر جهان عرب است که جایگاه ویژه‌ای دارد و قابل مقایسه با دیگر فرهنگها نیست. شعر فلسطین تا قبل از ایجاد اسرائیل جایگاه ویژه ای نداشت اما بعد از ورود صهیونیستها شعر فلسطین به‌عنوان یک هویت ویژه شکل گرفت و خودش را نشان داد که نشان از وابستگی شعر به زندگی انسان‌هاست.
مدیر دفتر شعر مركز آفرینش‌های ادبی حوزه هنری با تأکید براینکه شعر به‌تعبیری سلاح نیست، گفت: وقتی یک شاعر دشمن را به واکنش وامی‌دارد کارکرد مبارزاتی و سلاح پیدا کرده است و شعر تا به امروز نام فلسطین را زنده نگه داشته است و باعث احیای داشته‌های فلسطینیان شده است.
داوودی با تأکید براینکه شعر فلسطین محدود به دهه‌های اخیر نیست، عنوان کرد: قبل از مطرح شدن اسرائیل شاعران به اتفاقات پیرامونی هشدار دادند و از ۱۲۰ سال پیش شعرهایی برای این ماجرا سروده شد.
وی درباره نسبت شاعران ایرانی با فلسطین گفت: در ایران شعر فلسطین وجه ویژه‌ای دارد و شاعران فلسطین را متعلق به خودشان میدانند و در اشعارشان علاوه بر دلتنگی و سوگواره تا مبارزه پیش رفته‌اند و در اشعار بزرگان شعر فلسطین شاهد ادبیات مبارزه هستیم.
ادبیات به کمک مقاومت خواهد آمد
در بخش دیگر این نشست، «حسین رویوران» کارشناس مسائل غرب آسیا با تأکید براینکه بین مقاومت و شعر حماسی ارتباط معناداری وجود دارد، گفت: مقاومت و شعر حماسی قطعاً تأثیر متقابل بر یکدیگر دارند.
وی در ادامه به تشریح حماسه مقاومت پرداخت و عنوان کرد: سرود «سلام فرمانده» به دلیل استفاده از شعر فاخر و هنر خوانندگی و هنر موسیقی و چیدمان هنری تأثیر بسیار زیاد در جامعه داشته است که نشان می‌دهد اگر چنین شرایطی را در موضوعات مربوط به مقاومت داشته باشیم تأثیرگذاری بسیار بالایی خواهیم داشت. عین همین موضوع را یک شاعر عرب در ارتباط با فرایند سازش با عنوان «لا مصالح» مطرح کرده است.
کارشناس مسائل غرب آسیا تأکید کرد: همیشه ادبیات در کنار فرایندهای سیاسی کارکرد بسیار موثر داشته است؛ اراده مقاومت خودش اصل است اما قطعاً ادبیات به کمک خواهد آمد و آنچه امروز در منطقه و فلسطین در حال رخ دادن است یک تحول بسیار بزرگ است.
رویوران انقلاب اسلامی ایران را در بیداری اسلامی جهان موثر دانست و تأکید کرد: انقلاب‌هایی که پیش از انقلاب اسلامی رخ داده بود در اقلیت بود اما امام خمینی (ره) مدل جدیدی در مدل انقلاب ایجاد کرد و آن مدل انقلاب مبتنی بر اصل تکلیف بود که پایگاه آن حداکثری مردم بود و موجب پیروزی انقلاب اسلامی شد؛ اولین انعکاس این الگو در فلسطین انتفاضه اول بود که موجب اجماع مردم برای مبارزه با دست خالی شد.
در پایان این نشست دکتر شریعت‌مدار رایزن سابق کشورمان در لبنان به تشریح پیشینه‌ای از شاعران اهل فلسطین و جهان عرب در طول تاریخ پرداخت و گفت: بعد از شروع هجرت صهیونیستها به سرزمین‌های اشغالی ما شاهد رویش شعر معاصر فلسطین هستیم.
وی گفت: شعر معاصر فلسطین از یک دیرینگی تاریخی برخوردار است که باید حتماً به آن توجه کرد؛ شعر معاصر فلسطین تقریباً از سال ۱۹۳۰ شروع شده است و در آن دوران سه شاعر بلندآوازه فلسطینی وجود داشته‌اند که اولین شعرها را در مبارزه با رژیم صهیونیستی سروده اند.
نظر شما