خبرگزاری شبستان- مشهد- مرضیه وحدت؛ پس از زمان شهادت امام حسین (ع) معاویه مروج ترین فرد ظاهر گرایی بود، خلیفه دوم برای سرگرم نمودن مردم بدعت نهاد و امیر مومنان (ع) با این نوع بدعتها مخالفت نمود اما جهالت مردم مانع شد، امام باقر(ع) به اصلاح تعلیمی گسترده پرداخت و کار فرهنگی بزرگی تاسیس نمود و این راه را امام جعفر صادق ادامه داد وبا سیره و رفتار خود نیز بدعتهای مزدورانه دوران اموی را بر ملا نمود و راه درست را در نقد راه منحرف ارائه نمود و عملا به همه آنچه آنها دین می شناختند خط بطلان کشید. به مناسبت سالروز شهادت امام صادق (ع) این خبرگزاری با حجت الاسلام امیر علی حسنلو استاد حوزه و مدیر گروه تاریخ وسیره مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه های علمیه گفتگویی داشته که در ادامه می خوانید:
یکی از نکاتی که در شناخت امام صادق (ع) از آن غفلت شده، اثرگذاری مطلوب ایشان بود که دین را از یک دین پوسته‌ای که فقط منحصر به ظواهر شریعت مانند نماز، روزه، زکات و حج بود، به یک دین عمیق تبدیل کردند؛ در این خصوص توضیح بفرمایید؟
شخص رسول الله (ص) به این معنا تاکید دارد و آیات قرآنی به رسوخ ایمان در قلوب و مرتبه ایمان را برتر از مرتبه صرف تسلیم و تظاهر به اسلام را کافی نمی داند اما به عللی از جمله رفتار نادرست خلفای جور و غاصب دین از محتوا خالی شده بود لذا امام حسین(ع) فرمود دین لقلقه زبان شده و از دین جز ظاهر و پوستین چیزی نمانده است.
پس از زمان شهادت امام حسین (ع) معاویه مروج ترین فرد ظاهر گرایی بود، خلیفه دوم برای سرگرم نمودن مردم بدعت نهاد و امیر مومنان (ع) با این نوع بدعتها مخالفت نمود اما جهالت مردم مانع شد و امویان راه انحراف را ادامه و خودشان تظاهر به ایمان و اسلام داشتند، مردم نیز به پیروی از آنان در همین مسیر قرار گرفتند.
امام باقر(ع) به اصلاح تعلیمی گسترده پرداخت و کار فرهنگی بزرگی تاسیس نمود و آموزش و پروش بر محور قرآن و سیره نبوی و سیره اهل بیت بنا نهاد تا اسلام واقعی را به مردم تعلیم دهد ، این راه را امام جعفر صادق ادامه داد و اسلام را به معنای واقعی با راه روش و ابداعات و ابتکارات بی نظیر و با اقتضای شرایط زمان به گروهی آموخت وبازبابی کرد که در فرهنگ اسلام سابقه چنین نداشت؛ امام صادق (ع) با سیره و رفتار خود نیز بدعتهای مزدورانه دوران اموی را بر ملا نمود و راه درست را در نقد راه منحرف ارائه نمود و عملا به همه آنچه آنها دین می شناختند خط بطلان کشید تا جائی که عباسیان نیز با این مواضع حضرت ساکت ننشستند و به فقیه سازی و شخصیت سازی و مکتب سازی اقدام نمودند و مذاهب ساختگی را در مقابل مکتب اهل بیت و مکتب علوی علم نمودند و حمایت مالی کردند و به تاسیس برخی مذاهب منجر گردید اما امام صادق (ع) با تدوین فقه اهل بیت و با تربیت شاگرد این مذهب را سامان داد که نتیجه آن تاسیس مکتب فقهی و دانشگاه بزرگ جعفری بود که آثار تمدنی گسترده آن ایجاد حوزه ها و مراکز بزرگ علمی جهان اسلام بوده است .
در خصوص ویژگی های منحصر به فرد ایشان توضیح دهید؟
ائمه همگی دارای ویژگی هایی هستند که همگی منحصر به فرد است، از جمله ویژگی های منحصر به فرد امام صادق (ع) تاثیر گسترده در تاسیس علوم مختلف و این به معنای تاثیر در محتوای تمدن اسلامی است، تاسیس آموزش وپرورش اسلامی، رونق بی نظیر تعلیم وتعلم در قلمرو اسلامی است، اگر روایات حضرت مورد توجه باشد شاخه هایی از علم را حضرت تاسیس نمود که هیچ سابقه ای در تاریخ علم ندارد .برخی نوشته اند امام پانصد علم را بنیان نهاده است که در میان مسلمانان نبوده، در تفسیر قرآن حضرت راهی گشود که بی سابقه هست.
تربیت شاگرد که ضامن حفظ هر مکتب و اندیشه این مقوله هست یکی از ویژگی های منحصر به فرد حضرت است، امام به این مقوله توجه بسیار متمرکز داشت؛ تنها يكى از راويان آن حضرت به نام ابان بن تغلب، سى هزار حديث از امام صادق (ع) نقل كرده است. كشى در رجال به سند خود از امام صادق (ع) نقل كرده است كه فرمود: ابان بن تغلب سى هزار حديث از من روايت كرد. همچنين نجاشى در رجال خويش به نقل از حسن بن على وشا در حديثى آورده است كه گفت: «در مسجد كوفه محضر نهصد تن از بزرگان حديث را درك كردم كه همگى مىگفتند جعفر بن محمد برايم حديث کرد ؛ این گزارش حدیثی وتاریخی نمونه ای از تلاش امام است که نقش محوری درتاسیس علوم اسلامی را نشان می دهد .
مبارزه و مقابله با غلو و غالیان از دیگر ویژگی های حضرت است، اولين قدم برجسته امام جعفر صادق عليهالسلام براي جلوگيري از انحراف فرهنگ و مذهب شيعه، مخالفت با عقيدهاي بود که گويا به تقليد از مسيحيان، بين اهل اسلام به وجود آمده بود. عدهاي، فکر ميکردند که در وجود پيامبر اسلام صلي الله عليه وآله و هر يک از ائمه عليهمالسلام، دو ماهيت وجود دارد: يکي ماهيت خدايي و ديگري ماهيت بشري. به عقيده آنها، سرشت پيشوايان شيعه، نيمي خدايي و نيمي آدمي است. این شبهه فکری بزرگ بود که در این زمان وجود داشت که امام با آن مقابله و به آن پاسخ داد .
امام صادق (ع) به چه ویژگی معروف بودند؟
تاسیس مکتب وفقه جعفری که تمامیت فقه اسلام بر محور قرآن و عترت در مقابل فقه منحرف اموی و عباسی است.
چرا به امام ششم صادق می‌گفتند؟
چند دلیل به این لقب نوشته اند یکی از علمای اهل سنت نوشته است: اولی به این جهت هست که لقّب بالصادق لصدقه في مقالته. عمل و گفتارش یکی بود در میان مردم این لقب معروف بود.
از امام سجاد (ع) نقل کرده اند به جهت اینگه امام به صادق ملقب شده با جعفر کذاب متمایز باشد که ادعای امامت نمود به دروغ و امت امام صادق درست بوده است؛ دلایل دیگر هم درمنابع ذکرشده که چندان معروف نیست .
در خصوص جایگاه خانواده و جوانان از منظر امام صادق (ع) توضیح دهید.
خانواده نهادی بسیار مقدس در بینش قرآن و مکتب اهل بیت است قرآن می فرماید: خداوند شما را زوج آفریده است و سزاوار انسان نیست که تنها زندگی کند طبیعت انسان و فطرت او اقتضای براین است که ازدواج نماید ؛ بر این اساس حضرت امام صادق (ع) جوانان را به تشکیل نهاد خانواده تشویق می نماید و از این موضوع مصرانه حمایت می فرماید؛ امروز یکی از مشکلات بزرگ زندگی اجتماعی که آسیبهای زیادی از جمله کاهش جمعیت را در پی داشته زندگی مجردی است که کاملا بر خلاف تدبیر و برنامه های کلان کشوری است، بر اساس برخی از آمارها بیش از 14 میلیون مجرد بالای 40 سال در کشور زندگی می نمایند این شیوه و سبک زندگی غربی است نه اسلام و مکتب اهل بیت (ع)
امام تشویقات زیادی برای جوانان مجرد داشته است و خیرین و توانمندان جامعه را نیز به حمایت مالی از تزویج و عروسی جوانان فرا خوانده است ؛ امام صادق(ع) فرمود: « کسی که جوانی که توان تشکیل خانواده را ندارد به ترویج وتشکیل خانواده تشویق و حمایت کند کند و امکانات ازدواج او را فراهم نماید از کسانی است که در قیامت خداوند به آنان نظر لطف می‌کند.
همچنین فرمودند: «چهار کس در قیامت مورد نظر پروردگارند: ...کسی که بی‌همسران را به ازدواج تشویق کند یا از ازدواج او حمایت مالی نماید. توجه ویژه در مکتب اهل بیت به تربیت جوانان و نوجوانان نیز موضوع مهم است؛ اولین استقبال کنندگان از دعوت رسول الله در آغاز جوانان بودند؛ اکثریت مهاجران به حبشه جوانان هستند ؛ اکثر استانداران رسول الله جوانان هستند ؛ علی (ع) جوان ترین یار واصحاب رسول خداست بنابراین جوانان در اسلام مورد توجه خاص هستند؛ امام صادق (ع) به یکی از یاران خود که به تبلیغ مکتب اهل بیت می رفت فرمود برای تشکیل نیرو به جوانان بیشتر توجه کنید و در سخن دیگر می فرماید به راستى که دوست داشتنى ترین مردم نزد خداوند، جوان کم سال و خوش سیمایى است که جوانى و زیبایی‌اش را در راه فرمانبرى از خداوند بزرگ قرار داده است.
آنکه خداوند بزرگ به وى نزد فرشتگان افتخار مى کند و مى فرماید این بنده حقیقى من است..
آیا مکتب امام صادق (ع) فقط اختصاص به شیعیان داشت؟
هرگز اختصاص به شیعه ندارد ؛ معاصر امام صادق(ع) عباسیان برای منحرف کردن ذهن مردم از اهل بیت (ع) و دور داشتن آنان از اهل بیت(ع) که مصدر اصلی احکام اسلام بودند به جعل و ساختن فقهای درباری و مفتیان وابسته پرداختند تا هم مشروعیت خود را تامین نمایند و هم در مقابل دستگاه امامت که معادن علوم الهی و مفسر کتاب خدا بودند افرادی را در جامعه بعنوان فقیه معرفی نموده تا بر طبق میلشان فتوا بگیرند و مردم را از اهل بیت دور نمایند و شخصیت امام را تحت الشعاع دیگر شخصیتها قرار دهند و این خلفا قصد داشتند درهای اهل بیت را به روی مردم بسته و درهای دیگر بگشایند و افکار مردم را با آمال و سیاست خود تغییر دهند؛ لذا مذاهب مختلف فقهی و حدیثی و کلامی در این دوران با حمایت منصور عباسی شکل می گیرد.
امام صادق (ع) نیز با تربیت شاگردانی فقه ناب اسلام را ترویج داد و خود حضرت در فقه و احکام به تاسیس مکتب فقهی همت نمود؛ از اینرو مذهب فقهی و مکتب امام به فقه جعفری که ریشه در فقه نبوی و علوی داشت معروف شد در مقابل مکاتب فقهی دیگر با برجستگی نمایان گردید؛ این به معنای اختصاص به شیعه نیست چون همه مردم و فقهای دیگر از علم امام و مکتب حضرت استفاده می نمودند انحصاری در کار نبود بسیاری از علمای فریقین در محضر حضرت درس آموخته اند .
پيشوايان مشهور اهلسنت، بدون واسطه يا با واسطه، شاگرد امام بودهاند. در رأس اين پيشوايان، ابوحنيفه قرار دارد که دو سال شاگرد امام بوده است. خود او، اين دو سال را پايه علوم و دانش خود معرفي ميکند و ميگويد: «اگر آن دو سال نبود، نُعمان هلاک ميشد.»
شاگردان امام از نقاط مختلف همچون کوفه، بصره، واسط، حجاز و مناطق مختلف ایران و ... و نيز از قبايل گوناگون بودند که به مکتب آن حضرت ميپيوستند و علم و اندیشه امام را در قالب حدیث و جوامع روایی در ممالک اسلامی منتشر نمودند و به غنای فرهنگ تمدن اسلامی افزودند.
در وسعت دانشگاه امام همين قدر بس که حسنبن علي وَشّاء، که از شاگردان امام رضا عليهالسلام و از محدثان بزرگ بود، ميگفت: «در مسجد کوفه، نهصد نفر استاد حديث مشاهده کردم که همگي از جعفر بن محمد عليهالسلام حديث نقل ميکردند».
نظر شما