مراسم جاروزنی خادمیاران رضوی بابل در گلزار شهدای هریکنده

خبرگزاری شبستان- مازندران؛ جاروکشی از مشاغل قدیمی در حرم امام رضا علیه السلام است به طوری که در عهد صفوی خدمتی مستقل محسوب می گردید. قدیمی ترین سندی که به شغل جاروکشی اشاره دارد حکم خدمت و پرداخت حقوق دو جاروکش آستانه در سال 1011ه.ق است. به خدمت جاروکشی تا سال 1130 ه.ق به طور مکرر در اسناد اشاره شده است؛ بعد از این تاریخ، با وجود کاربرد واژه «جاروکش»، در اسناد، از آن به عنوان شغلی مستقل یاد نشده و جاروکشی بخشی از وظایف دربانان، فراشان و خادمان به شمار رفته است. یکی از مصارف موقوفات در بعضی از وقف نامه ها، تأمین هزینه جاروکشی حرم مطهر بوده است.

عنوان «جاروب کش آستانه» را گاه بعضی اشخاص برای ابراز ارادت و خضوع خود به امام رضا علیه السلام بر می گزیدند؛ همچنان که در بعضی از کتیبه ها عبارت « به سعی و اهتمام جاروب کش آستانه» آمده است.

در حال حاضر، جاروکشی روضه منوره و رواق ها بر عهده خادمان و فراشان و جاروکشی صحن ها بر عهده دربانان است که در شبانه روز در سه نوبت ( صبح، ظهر و شب) انجام می شود. جاروکشی روضه منوره و رواق ها پس از برگزاری مراسم تحویل کشیک، هر روز صبح برگزار می شود؛ به این ترتیب که جاروهای دسته کوتاه را در سینی بزرگی می گذارند و پس از پایان مراسم، خادمان و فراشان، جاروکشی را با مداحی آغاز می کنند. نظافت و جارو کردن کفشداری ها تا سال 1383ه.ش بر عهده کفشدارها بود؛ اما پس از این سال به بخش خصوصی واگذار شد. دربانان در گذشته، صحن ها را به سبب سنگ فرش نبودن و بیتوته کردن زائران، روزی پنج نوبت جارو می کردند که در حال حاضر به سه نوبت تقلیل یافته است. تنظیف و تطهیر صحن ها نیز از سال 1383 ه.ش به بخش خصوصی واگذار شده است و جاروکشی دربانان به صورت نمادین برگزار می شود. دربانان سه نوبت در روز، یک بار قبل از مراسم خطبه و تحویل کشیک، دیگر بار بعد از مراسم خطبه، و سومین بار دو یا یک ساعت مانده به غروب، مراسم جاروکشی را برگزار می کنند. در ماه مبارک رمضان، مراسم جاروکشی در دو نوبت، یک ساعت بعد از افطار و یک ساعت قبل از سحر برگزار می شود.

برگزاری مراسم جاروکشی اینگونه است که دربانان با لباس خدمت و جاروهای دسته بلند سبز رنگ، مقابل آسایشگاه دربانان، واقع در صحن انقلاب، رو به قبله و مضجع شریف امام رضا علیه السلام می ایستند و یکی از آنان به عنوان چاوشخوان، در مدح امام رضا علیه السلام و ائمه معصومین علیهم السلام اشعاری می خواند.

این اشعار شامل سروده هایی در مدح امام رضا علیه السلام است و در روزهای شهادت و یا ولادت ائمه اطهار علیهم السلام نیز اشعاری متناسب با آن مناسبت، توسط خادمین خوانده می شود.

خادمیاران افتخاری حضرت رضا(ع) نیز به رسم مراسم جاروکشی خدام حرم مطهر رضوی مراسم جاروزنی در گلزار شهدا و آستان مقدس امامزادگان واجب التعظیم شهرها و روستاهای استان مازندران طریق الرضا(ع) برگزار می کنند.

«معصومه خدادادی» در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان از ساری، ضمن تبریک به مناسبت فرارسیدن دهه کرامت به همت والای بانوان خادمیار در شهرستان بابل برای دستگیری از نیازمندان و انجام فعالیت های فرهنگی و اجتماعی اشاره و اظهار کرد:این خادمیاران به تاسی از مقتدا و ولی نعمتمان امام رئوف حضرت رضا(ع)، کمک به اقشار ضعیف را سرلوحه فعالیت های خود قرار داده اند.

مسئول کانون تخصصی بانوان وخانواده شهرستان بابل افزود: خادمیاران رضوی کانون خدمت رضوی ایثاروشهادت، بانوان و خانواده بابل و تبلیغ و قرآنی به حق به عنوان سفیران امام مهربانی ها حضرت رضا علیه السلام ، صادقانه به نیازمندان کمک می کنند.

وی اضافه کرد: همچنین این خادمیاران افتخاری امام مهربانی ها در انجام فعالیت های فرهنگی مبدع و یشتاز هستند.

خدادادی گفت: مراسم جاروزنان خادمیاران رضوی کانون های بانوان وخانواده، ایثاروشهادت، تبلیغ و قرآنی بصورت نمادین در گلزار شهدای هریکنده از توابع بابل دل زائران را با آوای (رضا جانم) با صحن و سرای حریم امام هشتم همراه کرد.

وی بیان کرد: عنوان (جاروکشی آستانه) نوعی عرض ارادت و خضوع خود به امام رضا(ع) است و از جمله مراسمی است که هر بیننده عاشقی را بخود جذب می‌کند.

خدادادی ادامه داد: خادمیاران رضوی بابل در این مراسم نمادین جاروزنی عرض ارادت خود را به مولایشان نشان می دهند و از راه دور سلام می دهند.

وی افزود: خادمیاران رضوی با پوشیدن لباس خدمت و جاروهای دست بلند رو به قبله مقابل گلزار شهدای هریکنده به سمت آستان مقدس امام زاده قاسم(ع) می ایستند و یکی از خادمیاران مداح به عنوان چاوشخوان، در مدح امام رضا علیه السلام و ائمه معصومین علیهم السلام اشعاری می خواند این اشعار شامل سروده هایی در مدح امام رضا علیه السلام است که در ولادت ها یا شهادت ها توسط خادمین خوانده می‌شود از جمله ابیاتی که در مدح امام رضا علیه السلام خوانده می شود به بیت زیر اشاره شده است.

به دربار تو و من مولا غلام حلقه در گوشم
دم مرگ و شب اول مکن مولا فراموشم
رضاجانم، رضا جانم، رضا جان

خدادادی خاطرنشان شد: در ادامه خادمیاران رضوی پس از جاروکشی رو به قبله می ایستند و با دعای دسته جمعی مراسم معنوی جاروکشی، به پایان می رسد در این هنگام خانواده شهید مدافع حرم «سید رضا طاهر» با چشم گریان به استقبال خادمیاران رضوی آمده و با شیرینی و شربت از آنان پذیرایی کردند.