خبرگزاری شبستان- مشهد- مرضیه وحدت؛ ترجمه آنچه که سید بن طاووس در کتاب الإقبال بالأعمال الحسنه، در ذیل اعمال روز 23 ذی القعده آورده چنین است که: در بعضی از کتاب‌های دانشمندان غیر عرب دیده ام که زیارت امام رضا (ع) در روز 23 ذی القعده، از نزدیک یا دور، به وسیله یکی از زیارات معروف یا آنچه که شبیه زیارت است، مستحب است. البته باید یادآور شد که در روایتی، امام رضا (ع) در این روز به شهادت رسیده اند از اینرو زیارت امام، ثواب ویژه‌ای دارد.
به همین منظور حجت الاسلام «امیر علی حسنلو» در گفتگو با خبرگزاری شبستان از مشهد، بیان کرد: درباره روز ولادت و شهادت ائمه وشاید بیشتر معصومین(علیهم السلام ) و امام رضا (علیه السلام) و علمای بزرگ حتی علمای معاصر که استاد آیه الله شبیری زنجانی(مدظله) در کتاب جرعه ای از دریا و حواشی بر کتب مختلف ، شماری از این ضبط های اشتباه را در آورده واصلاح نموده است.
استاد حوزه علمیه قم افزود: بنابراین اختلاف در تاریخ وفات و شهادت علما با توجه به امکانات حاضر در گزارشها زیاد است چه برسد به 14 قرن پیش که امکانات آن قابل مقایسه با الان نیست ؛ البته این مشکل درباره معصومان را با استناد به اقوال مشهور علما قابل حل و یک روز معروف را انتخاب نموده اند؛ در باره روز شهادت و حتی سال شهادت امام رضا (ع) نیز چندین گزارش وارد شده است.
وی در خصوص علت اختلاف گزارشها گفت: علت اختلاف بیشتر به این جهت است که نسخه نویسان یا نسخه های خطی را به درستی نتوانستند بخوانند و تصحیف صورت گرفته یا اشتباه ثبت شده است ؛ چرا که در گذشته یکی از علل نابودی کتاب نبود امکانات چاپ و سختی نسخه برداری بود و ابزار نوشتن مرکب بود که با کمترین آسیب خطوط ناخوانا یا پاک می شد یا استنساخ کنندگان و نسخه نویسان مهارت کامل در خوانش نسخه نداشتند و به اشتباه نسخه نویسی نموده ونسخه اصلی یا متروک می شد و یا به هر عللی از بین می رفت.
نویسنده کتاب «کتاب سوزی در تاریخ وپیامدهای آن در تمدن اسلامی» علت دیگر اختلاف در گزارش ها را در تاریخ نگاری سیره و زندگانی اهل بیت (ع) و دیگر بزرگان شیعه دانست و افزود: این تاریخ نگاری همواره تحت سیطره ستم دشمنان اموی وعباسی صورت می گرفت و تمام ابعاد زندگی به دقت مورد توجه و ضبط نمی شد ؛ تاثیر منفی حاکمان بر تاریخ نگاری و تحریف آن و دخالتشان در جریان سازی و شخصیت سازی و فرقه سازی و.. همه در تاریخ نگاری سیاسی مدرسه خلافت واقع شده است.
وی اظهار داشت: ضبط دقیق سیره و زندگی اهل بیت هم تحت این تاثیر گذاری منفی یا به درستی نگارش نشده یا آثاری که بوده در حوادث مختلف و گاهی به دست همین حاکمان از بین رفته است. از اینروی درباره روز شهادت امام رضا عليه السّلام که با توطئه مامون به شهادت رسید و این قضیه که مامون در کشتن امام و مسموم نمودن نقش مستقیم داشته توسط تاریخ نگاران متقدم و معاصر عباسیان به دقت وبه روشنی تبیین نشده است.
حجت الاسلام حسنلو افزود: علت عدم ضبط دقیق و بیان روشن همین سیطره عباسیان و خوف تاریخ نگاران یا گرایش آنان به دربار حاکمان به هر علتی مانع بیان روشن این واقعه بوده است؛ لذا برای روز و سال و ماه شهادت چندین قول نقل شده که بیشتر و اغلب روز آخر ماه صفر را شیعه بعنوان روز شهادت عزادری و تکریم و ذکر به یاد حضرت برگزار می نماید و به زیارت حضرت می شتابند ؛ از جمله روزهای که شهادت حضرت ضبط شده است روز آخر ماه ذى حجه سنه (202) هجرى است؛ روايت مشهور این است كه آن حضرت در آخر ماه صفر شهيد شد ؛ برخی نوشته اند روايت اول صحيح تر است. روز های دیگر برای شهادت: افزون بر این روزها روز روز جمعه، بقولى روز سهشنبه. بقولى بيست و چهارم ماه رمضان، بقولى بيست و سوم آن، سال شهادت: سال دويست و سوم هجرى، بقولى دويست و دوم است.
وی گفت: همه این اختلاف ها مربوط به استنساخ و نسخه برداری های سخت قرون اولیه اسلام است که نه کاغذ و نه مرکب و امکانات خوب در اختیار نسخه نویسان ومولفان نبود، بلکه کار نسخه برداری و کتاب نویسی یکی از مشقت بار ترین کارهای علمی بود با این وجود در ممالک اسلامی با تلاش علمای مسلمان هزاران کتاب و دهها کتابخانه وجود داشت و در جهان غرب کتاب منحصر به کتاب مقدس بود که آنرا هم با طناب می بستند تا مورد سرقت و آتش سوزی قرار نگیرد .
استاد حوزه علیمه قم تصریح کرد: در اقوال دیگر همچنين برای شهادت آن حضرت ، روز جمعه يا دوشنبه آخر صفر يا 17 يا 21 ماه مبارك رمضان يا 18 جمادى الاولى يا 23 ذىقعده يا آخر همين ماه در سال 203 يا 206 يا 202 هجرى گزارش شده است. شيخ صدوق در عيون اخبار الرضا (ع) بر آن است که قول صحيح آن است كه امام رضا (ع) در 21 ماه رمضان، در روز جمعه سال 203 هجرى رحلت فرموده است ؛ شیخ مفید (ره) شهادت حضرت را در ماه صفر سال 203 در سن 55 سالگی نوشته است.
وی افزود: بنابراین روز 23 سوم ذی القعده براساس یکی از گزارشها روز شهادت حضرت امام رضا علیه السلام با توطئه مامون عباسی در منطقه نوقان خراسان بوده و روز مخصوص زیارت حضرت است که علاقه مندان از مجاورین و زائرین در این روز که فرصتی خاص برای زیارت است می توانند به زیارت حضرت مشرف شده و از فیوضات معنوی بهره مند شوند .
نظر شما