به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان، «دکتر محمدرضا پویافر» در نشست «مشارکت اجتماعی و پیشگیری از وقوع متروپل‌ها» که به همت آکادمی خیر ایران(وابسته به بنیاد خیریه راهبری آلاء) برگزار شد، در مورد نقش خیریه‌ها و مؤسسات مردم‌نهاد در جلوگیری از حوادثی نظیر متروپل گفت: دو نوع مشارکت اجتماعی داریم، یکی «مشارکت اجتماعیِ نهادی» که در قالب سازمان‌های مردم‌نهاد هستند و دیگر، «مشارکت اجتماعیِ فردی». در هر کدام از این دو نوع، کنشگری اجتماعی با ابزارهای رسانه‌ای قابل تحقق است.
این جامعه شناس افزود: حداقل کاری که در عرصه کنشگری اجتماعی می‌توان انجام داد، ایجاد حساسیت نسبت به موضوعاتی نظیر متروپل و مطالبه‌گری است. به نظر بنده چون واقعیت‌های اجتماعی از ساختار بین‌الاذهانی ما برساخته می‌شود این گفتن‌ها و نقدها اثرگذار است. چنانچه در روزهای اخیر شنیدیم که نسبت به ساختمان‌های ناایمن در تهران حساسیت ایجاد شده و رئیس‌جمهور برای پیگیری آن، دستوراتی داده است.
این استاد دانشگاه در پاسخ به این سؤال که آیا مؤسسات خیریه و سازمان‌های مردم‌نهاد می‌توانند به طور هماهنگ به مطالبه‌گری رسانه‌ای صحیح و اصولی بپردازند، بیان کرد: اگر مؤسسات خیریه و سمن‌ها شبکه رسانه‌ای مستقل و توانمند داشتند، این امکان فراهم بود اما متأسفانه شبکه‌های مستقل توانمندشده در فعالیت‌های غیردولتی خیلی کم داریم. سابقه فعالیت‌های مردم‌نهاد نیز در کشور ما کم است و هنوز به اوج شکوفایی خود نرسیده است.
وی با بیان اینکه فضای مبهمی در فعالیت رسانه‌ای داریم، تصریح کرد: در زمینه رسانه‌ای، با یک فرایند نامعلوم در کشور مواجه هستیم، بخشی از فعالیت‌های این حوزه وابسته به نهادهای حکومتی است، بقیه فعالیت‌ها نیز توسط مجموعه‌هایی انجام می‌شود که پشتوانه حمایتی در ساختار قدرت دارند. در حال حاضر، در حوزه رسانه، فعالیتی که ذاتاً اجتماعی باشد و فعالان اجتماعی آن را راهبری کنند، سراغ ندارم. مگر اینکه مثل مجموعه «خیر ماندگار» بخشی از فعالیت‌های خود را در قالب پادکست، فیلم کوتاه، جشنواره و ... تولید کند.
پویافر با اشاره به مرگ «رکسانا بلوچ»، کودک کار که پیش از نوروز 1401 بر اثر ضایعه کلیوی رخ داد، یادآور شد: چون این مسئله به مسائل دیگر مربوط می‌شد، پایگاه‌های خبری سکوت کامل کردند. این مسئله به حمایت از کودکان اتباع ربط داشت و به حمایت غیردولتی از کودکان هم مرتبط می‌شد اما هیچ واکنشی حتی در قالب یک نشست هم از رسانه‌ها ندیدیم. چراکه رسانه‌ها نسبت به محدوده‌ای که می‌توانند به آن وارد شوند یا نشوند، تردید دارند. این فضای مبهم ممکن است فعالیت غیر دولتی و غیر نهادی را تقویت کند و حتی امکان دارد واکنش‌های نادرست و غیر منطقی و هیجانی به همراه داشته باشد.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم انتظامی امین در پاسخ به این سؤال که مؤسسات خیریه و سازمان‌های مردم‌نهاد برای پیشگیری از وقوع حوادثی مثل متروپل چه کنش‌های دیگری می‌توانند انجام دهند، گفت: ما در کشور به نظام شفاف داده‌ها نیاز داریم. در کشور ما وقتی حرف از داده می‌شود، مسئله امنیتی می‌شود. در حالی که باید به سمتی حرکت کنیم که سازمان‌های مردم‌نهاد، امکان تولید، انتشار و تجمیع داده داشته باشند، چراکه انتشار داده، فی نفسه، نظارت‌پذیری می‌آورد. البته برای این امر نیاز به قانون است و حد و حدود آن را قانون باید مشخص کند.
این استاد دانشگاه یادآور شد: شهرداری تهران طرحی را شروع کرد که در آن اطلاعات تمام پروژه‌های شهری به طور شفاف روی سایت قرار می‌گرفت. اگر این اقدام، استمرار یابد و فراگیر شود و سازمان‌های مردم‌نهاد نیز به تجمیع و انتشار آن کمک کنند، نظارت‌پذیری بر پروژه‌ها بیشتر می‌شود و آنگاه مالکان پروژه‌ها کمتر می‌توانند تخلف کنند. همچنین لازم است به مؤسسات خیریه و سازمان‌های مردم‌نهاد، فضا داده شود تا به مطالعه ارزیابی تأثیرات اجتماعی و فرهنگی پروژه‌ها(social impact assessment) وارد شوند و جامعه را از نتایج تحقیقات خود مطلع کنند.
این پژوهشگر در مورد نقش رسانه ملی در مشارکت‌های اجتماعی پیشگیرانه از حوادثی همچون متروپل عنوان کرد: رسانه ملی برای جذب مخاطب روی بیلبوردها تبلیغ می‌کند و این نشان می‌دهد که با چه وضعی مواجه است. این مسئله به خاطر این است که رسانه خودش را نیازمند تعامل نمی‌بیند. این موضوع برای رسانه خطرناک است. رسانه ملی باید به مؤسسات خیریه و سازمان‌های مردم‌نهاد فضا دهد؛ اما نه به آن‌هایی که همیشه ارتباطات دارند و دستشان و صدایشان به رسانه می‌رسد، بلکه باید به سراغ صداهایی بروند که کمتر شنیده می‌شنوند. صداوسیما باید مدل‌های موفق اما گمنام را دعوت کند و مدل فعالیت اجتماعی آنان را به مردم ارائه کند.
نظر شما