خبرگزاری شبستان_ خراسان شمالی؛ عید قربان یکی از بزرگترین اعیاد مسلمانان است که حجاج در این روز به قربانی کردن می‌پردازند و آن را میان نیازمندان توزیع می‌کنند. طبق روایات اسلامی، در روز دهم ذی‌الحجه خداوند برای آزمودن حضرت ابراهیم (ع)، به پیامبر خود فرمان داد تا فرزندش اسماعیل را قربانی کند و او اسماعیل را به قربانگاه برد ولی جبرئیل همراه با (قوچی) نازل شد و ابراهیم آن را به جای اسماعیل قربانی کرد.
قربانی کردن از قدیم وجود داشت. انسان‌های اولیه برای کسب رضایت خدایان دست به قربانی کردن می‌زدند. تاریخ قربانی، بسیار قدیم است و در ادیان گذشته نیز جزو مقررات دینی به شمار می‌آمده است.
قربانی عید قربان
در هشتمین روز از ماه ذی‌الحجه، حضرت ابراهیم فرشته‌ای را بر روی سرش یافت که به او می‌گفت: ای ابراهیم، پروردگار تو می‌فرماید که اسماعیل خود را برای من قربانی کن. حضرت ابراهیم بسیار هراسان شد و در شب عید قربان نیز باز همین خواب را دید. با دیدن مجدد خواب برای اجرای دستور خدا به یقین رسید. در صبح عید قربان از هاجر خداحافظی و با اسماعیل روانه منا شد. اسماعیل نیز در پی شنیدن سخن پدر گفت: ای پدر بزرگوار من، اگر هزار جان داشتم، همه را به فرمان الهی قربان می‌کردم و تسلیم امر الهی می‌شدم.
زمانی که ابراهیم در مسیر منا به جمره اول رسید، شیطان بر او وارد شد و سعی در اغفال او کرد. ابراهیم (ع) هفت سنگ به او پرتاب کرد و در جمره دوم و سوم نیز هفت سنگ مجدداً نثار شیطان کرد. رمی جمرات از آن موقع جز مناسک و اعمال حج شده است. سپس پدر پیشانی اسماعیل را بر روی زمین و تیغ را بر گلوی او گذاشت؛ تیغ را کشید اما رگ و گوشت اسماعیل بریده نشد تا اینکه ندا از حق تعالی رسید، ابراهیم عملت مورد قبول درگاه ما واقع شده است. آن گاه قوچی برای ذبح به سوی آنها روانه شد. این داستان آموزنده مبنای شکل‌گیری فلسفه عید قربان شد.
سنت پیامبر (ص) در عید قربان
عید قربان به عنوان یکی از اعیاد بزرگ اسلامی، اعمال و آدابی دارد از جمله آن سنت پیامبر (ص) در این عید بزرگ است. عید قربان در کشورهای اسلامی، تعطیل رسمی است و مسلمانان در این روز جشن می‌گیرند.
آداب عید قربان در خراسان شمالی
عید سعید قربان در خراسان شمالی علی الخصوص در بین اقوام ترکمن این استان با آداب و رسوم خاصی برگزار می شود، رسومی که ریشه در فلسفه دینی عید قربان و طینت پاک این مردمان نیک اندیش دارد. عید سعید قربان در میان اقوام و مذاهب مختلف خراسان شمالی با کیفیت و آداب خاصی برگزار می شود و بعضا مشترکات زیادی نیز است.
البته انجام مراسم قربانی در بین مردم این استان پس از شرکت در نماز عید انجام می شود تا آنها ابتدا از خدای خود درخواست برکت و بخشش کنند و آنگاه به شکرانه این لطف بی کران، قربانی کرده و خونی بریزند.
در سال های دور قربانی کردن در میان بیشتر خانواده های خراسان شمالی مرسوم بود؛ از مدت ها پیش بره ای، گوسفندی و برخی نیز گوساله ای را برای قربانی کردن انتخاب کرده و آن را حسابی پروار می کردند، در روز عید قربان نیز دام مذکور قربانی می شد و بخشی از گوشت آن در بین خانواده های اقوام و همسایگان توزیع می شد و هم اکنون نیز برخی از خانواده ها هنوز هم برنامه قربانی دارند و خانوارهایی که به نسبت کم درآمد هستند نیز با هم به صورت مشترک این کار را انجام می دهند.
در بیشتر روستاها افرادی که نیکوکار هستند از خانوارها وجه نقدی جمع آوری می کنند و چند گوسفند را خریداری و در روز عید، قربانی و گوشت را در میان نیازمندان تقسیم می کنند. در این روزها که شاهد مشکلات اقتصادی در جامعه هستیم مردم نوعدوست و نیکوکار دور هم گرد آمده اند و به بهانه هر سنت نیکو همچون عید قربان به فکر نیازمندان و خانوار های کم درآمد هستند و به نوعی در روز عید قربان بیشتر خانوارهای ضعیف جامعه از گوشت قربانی بهره مند خواهند شد.
عید قربان در بین اقوام ترکمن خراسان شمالی
ترکمن های اهل سنت خراسان شمالی عید قربان را با کمیت و کیفیت متفاوتی برگزار می کنند؛ در بین آنها عید قربان را یا قربان بایرامی می گویند که از هشتم تا دوازدهم ذی الحجه برگزار می شود و یا قربان لق خوانده می شود. نظافت و غبارروبی منازل نخستین اقدامی است که خانواده های ترکمن خراسان شمالی پیش از فرا رسیدن عید قربان انجام می دهند و نان های سنتی و روغنی به نام «چاپاتی» پخته و در بین همسایه ها توزیع می کنند؛ نان هایی که با رایحه خوش خود پیام آور فرا رسیدن عید سعید قربان هستند.
بر اساس رسوم و عقاید پیروان اهل سنت خراسان شمالی، لازم نیست در روز عید قربان همه قربانی کنند اما آنها که وضع مالی خوبی دارند واجب است که در این روز قربانی کنند. گوشت قربانی در بین اقوام ترکمن استان به سه بخش تقسیم می شود که یک بخش به نیازمندان داده می شود، بخشی برای پذیرایی از میهمانان در همان روز مصرف می شود و بخشی نیز به مصرف خانواده می رسد.
«عید قربان» در اقوام مختلف خراسان شمالی
خراسان شمالی مهد فرهنگ و تمدن اقوام و قبایل مختلفی است که در مناسبت های مختلف مذهبی، تاریخی به برپایی آیین های زیبا و باشکوه با آداب و رسومی خاص می پردازند؛ یکی از این آیین های زیبا، آیین بزرگ داشت عید سعید قربان است که هر یک از اقوام مختلف استان آن را با سنت و آیین خاص خود اجرا می کنند. مراسم عید قربان در میان سایر اقوام از جمله کُردها، فارس ها و تات ها همراه با دیگر اقوام در خراسان شمالی گرامی می دارند و در بیشتر روستاهای این استان نماز عید قربان با شکوه بسیار برگزار می شود.
بعد از برگزاری نماز، عید را به هم تبریک می گویند و به نشانه دوستی و یکدلی همدیگر را در آغوش می کشند و برای یکدیگر آرزوی سعادت، خوشبختی و طول عمر همراه با عزت و سلامتی می کنند. حضور اقوام در مزار شهدا و تربت عزیزان از دست رفته و طلب مغفرت و نثار فاتحه و ذکر صلوات به یاد شهدای دفاع مقدس، از دیگر مراسم روز عید قربان است. جمع شدن افراد در خانه صاحبان عزا و نثار فاتحه برای شادی روح عزیزان از دست رفته و دل جویی از بازماندگان و دعای خیر برای آنان از دیگر مراسم این روز است.
عروس ها و دامادها نیز از سفره گسترده معنویت و فضیلت عید قربان بهره می برند، یکی از مراسم عید قربان در این منطقه این است که خانواده داماد برای عروس خود عیدی می فرستند. در برخی از خانواده ها نیز خانواده داماد، عروس و خانواده اش را به صرف ناهار یا شام دعوت می کنند. پوشیدن لباس نو در این روز و دید و بازدید و تبریک گفتن به یکدیگر از دیگر مراسم ویژه این قوم است.
در نظر اقوام کرمانج، اعیادی از این دست بهترین زمان برای شروع زندگی مشترک است. کرمانج ها مراسمی چون دید و بازدید، خواستگاری، جشن ازدواج را اغلب در چنین روزهایی برگزار می کنند.
اداره کل دامپزشکی خراسان شمالی نیز در راستای ساماندهی قربانی در این ایام برنامه هایی دارد که در این زمینه ۲۰ مرکز عرضه دام زنده ایجاد شده است و کارشناسان این حوزه توصیه می کنند که مردم دام مورد نیاز را از این مکان ها خریداری کنند. کارشناسان دامپزشکی در این مراکز حضور دارند و سلامت دام زنده را بررسی و خدمات رایگان ارائه می دهند.
نظر شما