با دعاهایی چون دعای عرفه، می توان دلها را به خداشناسی پیوند داد

حجت الاسلام والسلمین علی سراقی در گفت و گو با خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان با گرامیداشت روز عرفه اظهار داشت: ایام و روزهای مهمی مانند روز جمعه و روز عرفه و شبهای قدر وجود دارد که به دلایل مهمی نام گذاری شده اند و انسان می تواند اعمال و کارهایی را برای تزکیه نفس و قرب الهی انجام دهد و در این ایام از این ظرفیت بیشتر استفاده کند و بیش از گذشته خود را به خدا نزدیک نماید.
این مبلغ بین الملل بیان کرد: در این عالم مادی، همه روزها یکسان است، اما در عالم ملکوت متناسب با این اتفاقات، این ایام را نام گذاری کرده اند و افرادی که بصیر باشند این رویدادها را می بینند و روز عرفه نیز این گونه است.
وی تصریح کرد: ما اعتقاد داریم احکام در اسلام مبتنی بر مصالح و مقاصدی است و باید خود را با این اتفاقات هماهنگ کنیم.
مولف و نویسنده و پژوهشگر عنوان کرد: مناسکی در مراسم حج در ارتباط با عرفه وجود دارد، اما فلسفه عرفه، شناخت خدا و گفتگو با او و مواجه شدن با پروردگار است، وجود ما دو بعد روحانی و مادی دارد، ولی خدا وجود مطلق است و محدودیتی ندارد و بی حد و مطلق ومتعالی است.

وی خاطرنشان کرد: ما انسان ها می خواهیم با این وجود ارتباط برقرار کنیم، وقتی انسان می خواهد راز و نیاز کند وعملا انسان در سطح خواسته های خودش با خدا حرف می زند دعاها ما را با عالم بالاتری به نام خداشنایی پیوند می دهد و می خواهد ما با وجود مطلق ارتباط برقرار کنیم و این زبان دعاست.
حجت الاسلام والسلمین سراقی افزود: وقتی می خواهیم حرف بزنیم زبان‌مان ناتوان است، اکثر دعاهایی که از طرف معصوم و ائمه نقل شده زبان دعای ما را باز می کند، همچون کودکی که در دوران کودکی خودش سخت کلمه ای را به زبان می آورد، ما نیز از نظر غنای نفس و تعالی روح ناقص هستیم.
وی بیان کرد: وقتی با انسانی مواجه می شویم که بهتر از ما حرف می زند ارتباط ما را با خدا باز می کند و یاد می گیریم از طریق دعای معصوم با خدا ارتباط بگیریم.

این استاد حوزه و دانشگاه در مورد تاثیر دعا در زندگی و وجه تسمیه روز عرفه عنوان کرد: عرفه از به معنای شناخت و معرفت است، وجوه متعددی ذکر شده که این روز را عرفه نام گذاری کرده اند یکی از معانی تحمل سختی ها و دشواری ها و به معنای صبر است، چیزی که این را معنا می کند حدیثی از رسول خداست، ایشان می فرماید خداوند به بندگان عارفی که در صحرای عرفات هستند مباهات می کند و به ملائکه می فرماید به بندگان من بنگرید که از راههای دور و نزدیک مشکلات را تحمل کردند و به این جا آمدند شما را گواه می گیرم که گناهکاران این جماعت را به نیکوکاران آن می بخشم.
وی افزود: یعنی کسانی که در عرفات هستند مشقات و سختی هایی را تحمل می کنند و خداوند به فرشتگان خود مباهات می کند، در داستان خلقت نیز می بینیم وقتی فرشتگان به جایگاه انسان اعتراض کردند فرمود من چیزی را می دانم که شما نمی دانید، از این رو برخی وقتی در باره فلسفه خلقت بحث می کنند، می گویند فلسفه خلقت راز است و هر چه در منابع دینی ذکر شده از همین راز است و می خواهد رازها را باز کند، از این رو خدا به انسان ها مباهات می کند که در مسیر فلسفه خلقت و رازگشایی قرار می گیرند.
حجت الاسلام والسلمین سراقی بیان کرد: در این روز حجاج در صحرای عرفات، معرفت پیدا می کنند و این معرفت با توجه به روایاتی که وجود دارد یک آشنایی معمولی نیست، بلکه باید در سطح عمیق تری این آشنایی را ببینیم.

وی تصریح کرد: پیامبر(ص) در آخرین سفر خود به مکه، در عرفه سخنرانی دارند که جنبه وصیت دارد، خداوند تاکید می کند که حق و حقوق افراد ضعیف رعایت شود چون ممکن است نزد شما نباشم، به زنها نیکی کنید، آنها امانت های الهی هستند، هر مسلمانی برادر مسلمان دیگری است و همه باید اموال یکدیگر را محترم بشمارند و دست اندازی به اموال دیگری نداشته باشند.
این استاد حوزه و دانشگاه خاطرنشان کرد: در این صحرای عرفه مسلمانان قرار است معرفت پیدا کنند، زیربنای این معرفت و همدلی حس برادری است، در سطح کلان و جهانی نیز می‌توان این را دید،اگر اخوت و برادری مسلمانان، ظاهری نباشد و در سطح کلان، مسلمین با هم جمع شوند و دغدغه واحدی داشته باشند و رهبران جهان اسلام نیز هم اندیشی داشته و تصمیمات واحدی بگیرند، جهان اسلام یکی از قدرت های جهان می شوند.
وی گفت: اگر مسلمانان، پول بین المللی واحدی و وحدت داشته باشند، از نظر اقتصادی نیز رویداد مهمی رقم می خورد و طبق گفته اقبال لاهوری در جهت عزت مسلمانان قدم برداشت می توانند بسیاری از تعارضات را از میان ببرند و در این صحرای عرفات، با اخوت و برادری همه رهبران اسلام، تصمیم واحدی را برای جهان اسلام بگیرند.

حجت الاسلام والسلمین سراقی در مورد دعای عرفه و آموزه هایی برای سبک زندگی اظهار کرد: در بحث دعاشناسی اسلامی تمامی ادعیه را می توان بشکافیم و معانی را از داخل آن استنباط و استخراج کرده و آن را به کار بگیریم وقتی در دعاهای ماه رمضان می گوییم همه انسان های عریان را لباس بپوشان و همه انسان های گرسنه را سیر کن، این دعا به زندگی ما جهت می دهد و تاثیر گذار است یعنی دو پیام دارد اولین پیام صحبت با خدا و دومین پیام نیز تاثیر آن برای زندگی است.
وی تصریح کرد: خدا از طریق دستان مسلمانان، مشکلات را حل می کند و هر کس به اندازه توان باید کار کند و از این دستان، گرسنه ای را سیر کند، در دعای عرفه وقتی چیزی را از خدا مطالبه می کنیم باید در راستای تحقق دعا قدمی برداریم، چون دعا، جهت را تعیین می‌کند و با خدا ارتباط برقرار  و آن سبک را در زندگی متجلی می کنیم.
این استاد حوزه و دانشگاه گفت: در یکی از فرازهای دعای عرفه می گوید نفس من را قوی و غنی بگردان، یعنی فقر مادی و معنوی را از من دور کن، یعنی نفس و جان می تواند قوی یا ضعیف باشد، وقتی روحی قوی باشد زیبایی های انسانی و ارزشی از قبیل ایثار و همنوع دوستی و صداقت و عشق به خدا را متجلی می کنیم.

وی افزود:هر  قدر آموزه های اخلاقی را در خود تقویت کنیم، انسان غنی تر می شود در این دعا از خداوند می خواهیم در وجود ما غنا قرار دهد، تا تحت تاثیر شبهات ناثواب قرار نگیریم و در عمل ما اخلاص قرار دهد تا با یکرنگی برای خدا عملی را انجام دهیم اینکه انسان بخواهد خالصانه زندگی کند از هویت چهل تکه و متلاشی شده، خود را دور کند و سبک زندگی را تغییر دهد بسیار مهم است، باید در زندگی مومنانه یکرنگ بود.
حجت الاسلام والسلمین سراقی عنوان کرد: در این دعا بصر را به معنای چشم بگیریم یعنی باید کاری کنیم که از چشم محافظت کرد و نور در چشمان باشدو چشمان به تاریکی گرایش نیابند؛ بصیرت دینی نیز یعنی در دین دارای شناخت باشم، چون دین را می توان از منابع مختلف گرفت و اگر از کتاب و سنت بگیریم که پالایش شده و متین و استوار است و اگر قرائتی از دین باشد که به روح قرآن و سنت اسلامی رسول خدا نزدیک باشد این بصیرت در دین است، این گونه نباشد که چشم و گوش از دست رفته باشد و زندگی نباتی باشد.

وی بیان کرد: ما در دعا از خدا می خواهیم به من نصرت بده در برابر کسی که به من ستم کرده است، در این بحث وقتی مورد ستم قرار می گیریم باید راهی پیدا کرد که در عمل این ستم برطرف شود، مثلا وقتی دولت اعلام کرده که افزایش رسمی باید 20 تا 25 درصد باشد و فردی 50 تا 100 درصد افزایش می دهد و این ظلم آشکاری است که بر خلاف مبانی دینی و اخوت دینی است، پس قطعا مشکلی در این جا وجود دارد.
این پژوهشگر اظهار داشت:وقتی دعاها را به این سبک مطالعه می کنیم می توانیم سبک زندگی اسلامی را در بین این دعاها کشف کنیم وقتی در این دعا می گوییم غم من را برطرف کن یعنی یاد می گیریم چگونه باید یک زندگی با نشاطی داشته باشیم وقتی امیرالمومنین(ع) می فرماید هنگامی که من فاطمه زهرا(س) را می دیدم همه دردها و غم ها را فراموش می‌کردم مشخص است ایشان انسانی با نشاط معنوی بوده و شادی معنوی در ایشان دیده می‌شده است، در واقع یک زندگی مومنانه نیز باید این گونه باشد.
وی تصریح کرد: وقتی دوستان و خانواده یکدیگر را ملاقات کردند و غمی کاسته شود این نشاط معنوی است، وقتی فردی گرفتار اعتیاد و یا مشکلات اخلاقی و بددهانی شد و با آن مواجه می شوند قلب ها کدر می شود و غم برطرف نمی شود، می توان این غم ها را از میان برد اگر بتوان بتوان ضعف ها و عیبها را پوشاند، یکی از راههای پوشاندن عیب این است که قدمی برداریم و درد را درمان کنیم، این سبک زندگی اسلامی را می توان این گونه کشف کرد.

حجت الاسلام والسلمین سراقی در مورد ارتباط بین دعای عرفه و شناخت حضرت سید الشهدا بیان کرد: روایاتی وجود دارد که از امامان سوال می شود در ایام حج چه اعمالی را می توان به جای حج انجام داد و پاسخ دادند به زیارت سید الشهدا بروید تا نقص جبران شود، این موضوع ارتباط بین دعای عرفه و شناخت امام حسین(ع) را نشان می دهد.
وی تصریح کرد: دعای عرفه از یک خودشناسی شروع می کند و از ویژگی های بدن انسان و نعمتها و شکرگزاری ها تا خودشناسی و جهان شناسی سختن می گوید و در این جا به خداشناسی می رسیم و از این طریق بسیاری از اعتقادات دینی را می توانیم تفسیر کنیم، وقتی خدا را شناختیم، حتما انسان به امامت پی می برد در این دعا به امام شناسی اشاره دارد و می‌گوید شما کسی را قرار دادید که باید پیرو باشیم و از خداشناسی به امامت پی می برد.
این پژوهشگر علوم دینی گفت: خدایی که به حکمت  دانایی می شناسیم محال است این خدا جهان مادی که پر از بیداد و بی عدالتی و تفرقه است را رها کند و باید ظرفی به معنای معاد باشد که پاسخی برای این دنیای بی عدالتی داشته باشد، حتی خدا گناهکاران را که اهل تقوا هستند یکسان قرار نداده است.
وی افزود: وقتی خدا را به حکمت و عدالت به خوبی می شناسیم حقانیت امام حسین(ع) نیز آشکار و هر چه غیر از اوست باطل می شود با خداشناسی می توان به توحید و معاد و نبوت رسید.

گفت و گو از حمیده زند