مسجد علوی؛ قدیمی‌ترین مسجد تگ گنبدی در «شکارپور» پاکستان

به گزارش خبرگزاری شبستان به نقل از « thefridaytimes»، مساجد و زیارتگاه های تاریخی زیادی در «شکارپور» وجود دارند که اکثریت آنها در حال حاضر بازسازی شده اند. قدیمی‌ترین مسجد شکارپور واقع در کشور پاکستان مربوط به «حاجی لطیف شاه جیلانی» است که در گذشته به مسجد «حاجی‌شاه فقیرالله علوی» معروف بوده و در نزدیکی «لاخیدر» (دروازه لخی) قرار دارد.

این مسجد در سال 1026 هجری قمری / 1617 میلادی در زمانی که شهر توسط یکی از اشراف داودپوتا تأسیس شد، ساخته شد.

الکساندر برنز (متوفی 1841 میلادی) اولین مسافر بریتانیایی بود که از مسجد بازدید کرد. روی دیوار غربی مسجد کلمه گوک را دید. گوک کلمه ای فارسی به معنای قورباغه است. از این کلمه اینطور برآورد کرده اند که تاریخ بنای مسجد 1026 هجری قمری / 1617بوده است. هیچ کس نمی داند اولین سازنده مسجد چه کسی بوده است اما بعدها این مسجد حاجی شاه فقیرالله علوی نام گرفت.

حاجی شاه فقیرالله علوی در سال 1100ق/1689میلادی در جلال آباد افغانستان به دنیا آمد. او تحصیلات اولیه خود را نزد یک محقق مشهور به نام «محمد صادق دیندار» از ننگرهار افغانستان آموخت. پروفسور امین الله علوی (1984) در مقاله ای که در کتاب «شکارپور: گذشته و حال» منتشر شده، می نویسد که حاجی شاه در سن 21 سالگی به مدرسه ای در پیشاور فرستاده شد و در آنجا زیر نظر محمد مسعود پیشاوری (متوفی 1722) تحصیل کرد. پس از گذراندن 9 سال در پیشاور، به لاهور مهاجرت کرد و در آنجا شاگرد محمد سعید لاهوری (متوفی 1749) شد و به فراگیری فقه (فقه اسلامی)، تفسیر (تفسیر قرآن) و حدیث پرداخت. حاجی شاه فقیرالله علوی 13 سال را نزد مرشد خود محمد سعید بنوری لاهوری در لاهور گذراند و بعدا در سال 1150ق/1737میلادی به شکارپور مهاجرت کرد. در این مسجد تاریخی بود که حاجی شاه فقیرالله علوی اوقات خود را با ثبت نام افراد زیادی به شاگردی خود می گذراند.

پس از مدتی حاجی عبداللطیف شاه جیلانی که دوست حاجی شاه فقیرالله علوی بود به شکارپور آمد. حاجی عبداللطیف شاه قدیری به تقوا و دینداری معروف بود. به حاجی شاه فقیرالله علوی ده سال در این مسجد به آموزش دینی پرداخت. پس از درگذشت او حاجی عبداللطیف شاه جیلانی در هزاریدر (دروازه هزاری) مسجدی ساخت که شامل خانقاه، مسجد، مدرسه و کتابخانه بود در محلی بودکه امروزه به نام محله علوی شناخته می شود.

مجموعه حرم حاجی عبداللطیف شاه جیلانی در جاده سند واه نزدیک لاخیدر قرار دارد. مسجد یک بنای تک گنبدی با پیشتاق بلند است. اکثر مساجد تاریخی شکارپور تک گنبدی هستند که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به مسجد قبا در اعوان محله اشاره کرد ،با این حال، چند استثنا نیز وجود دارد .

طبل هشت ضلعی مرتفعی که گنبد بر آن استوار است از ویژگی های این مسجد است. یکی دیگر از ویژگی‌های بارز مسجد حاجی عبداللطیف شاه جیلانی، ستون‌های مربعی شکل است که از ضخامت دیوار بلند شده‌اند. عموما به ستون‌های گوشه‌ای هشت ضلعی توجه می‌شود، اما در این مسجد از ستون‌های گوشه‌ای مربعی استفاده شده است که بازتاب نوآوری سنگ‌تراشان محلی است. اکثر مساجدی که من در منطقه شکارپور هستند دارای ستون های گوشه ای هشت ضلعی هستند.

ورودی طاقدار اصلی ایوان که از الحاقات بعدی است، تاریخ بنای مسجد را در سال 1026 هجری قمری / 1617 میلادی نشان می دهد و سردر به حجره اصلی مسجد منتهی می شود.