به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان، واقعه کربلا و امام حسین(ع) و عاشورا همواره مورد توجه هنرمندان برای خلق اثر هنری بوده است، در واقع حادثه عاشورا منبع الهام هنرمندان نقاش، خوشنویسی، تصویرگر و... برای خلق آثار هنری بوده است اما در میان همه این هنرها آنچه بیش از همه ظرفیت بیان گفتمان عرفانی و حماسی عاشورا را داشته است هنر خوشنویسی بوده است، در میان ایرانیان هنر خوشنویسی به عنوان هنر معنوی شناخته می شود و با اعتقادات و باورهای مردمان این سرزمین پیوندی دیرینه دارد به همین خاطر اغلب آثار خوشنویسی به صورت کتیبه نگاری، بیرق و علامت های مراسم های عاشورایی خلق شده توسط خط نگاران به مضامین عاشورایی ارتباطی تنگاتنگ دارد؛ درباره واقعه عاشورا و هنر خوشنویسی با دکتر «حجت امانی»، استاد دانشگاه و احیاگر خط تعلیق و پژوهشگر هنرهای اسلامی به گفتگو نشسته ایم که در زیر می آید:
خوشنویسی به عنوان یک هنر معنوی چگونه به اشاعه فرهنگ عاشورایی خدمت می کند؟
هنر خوشنویسی در کنار هنرهای ادبی ( شعر) همواره متناسب ترین مظروف برای گفتمان حماسی و عرفانی حماسه عاشورا بوده است چرا که اساس این واقعه تقابل دو گفتمان مادی و معنوی است یا به نوعی هدف یک گروه دعوت به نور است و مسئله دیگری رود است. تقابل نا متناجنس اند بنابراین تصویر سازی شمشیر ،اسب و سپر و امثال اینها گویای این واقعه نیست این وسایل که تنها ابزارهای جنگ زمان خود هستند برای یک هدفی بکار رفته اند که در نقاشی یا هنرهای تصویری هدف در نظر گرفته نمی شود و تنها به همان ابزار و ادوات جنگ اکتفا می کنند که نگاهی سطحی و عام پسند است.
خوشنویسی در چه المان های عاشورایی دیده می شود؟
قابلیت های دیداری و تصویری خوشنویسی به صورت کتیبه نگاری، بیرق ها و علامت های مراسم های عاشورایی توانسته است جایگاه خاصی را در فرهنگ تصویری عاشورایی داشته باشد، خوشنویسی ایرانی اسلامی به لحاظ دارا بودن ماهیت و صورت تجریدی به تجلی متون کلامی و گفتاری نزدیک تر است به گونه ای که می توان گفت فرهنگ اسلامی فرهنگ تصویری کلام است؛ بنابراین توانسته است با به تصویر کشیدن متون کلامی واقعه عاشورا در قالب شعر و گفتار ،بستر مناسب برای انتقال مفاهیم و معانی این حماسه باشد.
چگونه خط واره ها خوشنویسان در کتیبه های عاشورایی به کمک هنرمندان جنبش سقاخانه آمد؟
تکرار خط واره ها در کتیبه های عاشورایی که سالیان سال توسط خوشنویسان باز تولید شده اند خود نوعی هویت را ساخته و پرداخته که امروزه بی آنکه متون آن خوانده شود یادآور حماسه عاشورا و ایام محرم است که در دهه ۴۰ در باز یابی هویت ایرانی _ اسلامی مورد استفاده هنرمندان جنبش سقاخانه قرار گرفت. بکار گیری این خط واره ها در جنبش سقاخانه گرچه به نظر می رسد با کارکرد آیینی بازتولید نشده اند و شخصیت خطوط در برخی از آثار هنرمندان تغییر یافته است اما با این وجود آنچنان از نظر بیان تصویری در ذهن و جان مخاطب نفوذ کرده است که به محض مواجه با صورت آن با نمونه های عاشورایی ارتباط ذهنی و بصری برقرار می سازد.
خوشنویسی چگونه به بیان تصویری مضمون واقعه عاشورا کمک کرده است؟
خوشنویسی از آنجا که بر پایه متن استوار است و متن محور است و از سوی دیگر قابلیت های طراح گونه متنوعی را از سوی خوشنویسان خلاق از خود نشان داده است، در انتقال مفاهیم و معانی عاشورایی با یک بیان تجریدی و خاص موفق بوده است.
نظر شما