خبرگزاری شبستان- خراسان جنوبی؛ محرم به ایستگاه تاسوعای حسینی، روز اختصاصی بزرگمردی از آل علی(ع) رسید که رسم ادب، دلاوری، ولایت پذیری و رشادت را به شیعیان آموخت؛ او که در ظهر عاشورا به امر امام زمان (ع) به طلب آب رفته بود، تشنه لب در علقمه ماند و پیکر مطهرش هرچند دور از سرورش خانه نشین قکربلا شد، اما سعی صفا و مروه را برای عاشقان حسینی زنده کرد تا شوریدگان مکتب حضرت اباعبدالله الحسین در «بین الحرمین» کوی دوست درس ادب و فرمانبرداری بیاموزند.
عاشقان و دلداگان مکتب حسینی همه ساله با برگزاری آیین هایی در سوگ جانگداز فرزندان رشید حیدر کرار(ع) اشک می ریزند و در این روز با نوحه «اهل حرم میر علمدار نیامد/ سقای حسین سید و سالار نیامد» با اهل بیت رسول خدا و امام زمان (عج) در داغ عباس ابن علی (ع) اشک می ریزند؛ همان که امام سجاد(ع) در وصف بزرگی و جایگاه والایش فرمود: خدا حضرت عباس را رحمت کند! حقاً که امام حسین را بر خویشتن مقدم داشت و جان خود را فدای آن حضرت نمود تا اینکه دستهای مبارکش قطع شد. خدای مهربان در عوض دستهای عباس علیه السّلام دو بال به وی عطا کرد تا بوسیله آنها در بهشت با ملائکه پرواز نماید. کما اینکه این نعمت را نیز به جعفر بن ابی طالب عطا کرد. عبّاس را نزد خداوند منزلتی است که در روز قیامت همه شهیدان بر آن رشک می‌برند.
تجمع هیئت‌ها، حضور سخنرانان و مداحان کشوری و استانی و در نهایت سینه‌زنی و زنجیرزنی امروز به اوج می‌رسند و تا روز یازدهم محرم ادامه دارند. استان خراسان جنوبی امروز یک تکیه بزرگ سیاهپوش برای عزاداری سیدالشهدا(ع) و یاران دشت کربلا است.
طبق یک آیین دیرینه در صبح تاسوعا، هیات‌های عزاداری با حضور در حسینیه امام رضا(ع) بیرجند عشق و ارادت خود به سیدالشهدا و علمدار دشت کربلا حضرت عباس(ع) را به نمایش گذاشتند. اما آیین سنتی مذهبی «هفت منبر» یکی از آداب و رسومی است که عصر تاسوعا حسینی در شهر بیرجند برای طلب حاجت با حضور بانوان عزادار و روشن کردن شمع انجام می‌شود و به نوعی می‌توان این آیین را پیوندی ناب از اندوه و حاجت دانست.
حاجاتی که در پای «هفت منبر» روا می شوند
اگر به بافت قدیم بیرجند بروید در کوچه‌پس‌کوچه‌های قدیمی شهر با تعداد زیادی از دختران و زنان شمع به دست مواجه می‌شوید. بانوانی که از بافت تاریخی شهر بیرجند حرکت خود را آغاز کرده و در هفت حسینیه یا مسجد که بر سر راهشان طی ایام محرم در آنها روضه خوانی شده، شمع روشن می‌کنند. صحنه آب شدن شمع‌ها در پای منبرها، حال و هوای خاص معنوی و پر از بوی اشک و ماتم به خود می گیرد و چشم‌ها را اشکبار می‌کند.
برگزارکنندگان این مراسم خدام اماکن هستند که از عصر روز تاسوعا روی منبر پارچه ای مشکی انداخته و آن را در نزدیکی مسجد و یا حسینیه می گذارند و یک تشت پر از گل را روی پله منبر می گذارند و تشتی خالی را هم در پله دیگری می گذارند. زن ها در نزدیکی غروب آفتاب به این اماکن می روند و بعد از نیت کردن، شمع خود را روشن کرده و داخل سینی می گذارند و بعد نذورات خود از قبیل خرما، شیرینی و پول درون را در داخل تشت می ریزند و منبر را زیارت کرده و به مکان دیگری می روند.
نذوراتی که جمع می شود به خادم منبر تعلق دارد و باید تا پایان مراسم و خاموش شدن شمع ها در آنجا بماند. نباید هیچ یک از شمع ها را خاموش کنند بلکه باید صبر کنند تا شمع ها خاموش شود. همچنین اشک های شمع را دور نمی ریزند و در مکانی از مسجد جمع آوری می کنند.
بیشتر شرکت‌کنندگان زمانی که شمع روشن می‌کنند در دل آرزو و نیت و به امام حسین(ع) توسل می‌کنند. معمولا افرادی که مریض دارند، نذر می‌کنند و به نیت آن یک شمع روشن می‌کنند. گاهی برخی نذر می‌کنند که اگر نیتشان برآورده شود سال‌ها در این مراسم شرکت کنند.
ثبت «هفت منبر» در میراث معنوی کشور
مسئول حوزه پژوهش اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی می گوید: آیین هفت منبر خراسان جنوبی با شماره ۵۰۷ در فهرست میراث معنوی کشور به ثبت رسیده است. به گفته وی این مراسم در عصر تاسوعا و تنها در شهرستان بیرجند اجرایی می شود.
سید احمد برآبادی در ادامه می افزاید: در این روز بانوان بیرجندی در محلات تاریخی که از گذشته در آن مراسم روضه خوانی بوده است، مراسم هفت منبر را اجرایی می کنند. برای برگزاری این مراسم ۱۵ مکان در شهرستان بیرجند وجود دارد که بانوان هفت مکان را انتخاب کرده و به عزاداری می پردازند.
وی با تشریح اینکه در این مراسم هر خانمی با هر نیتی که دارد، شمعی روشن می کند و به مکان دیگری می روند، می گوید: گذشتگان ما بنا بر احترامی که برای مکان عزاداری قائل بودند، شمع روشن کرده و حاجات خود را از خداوند طلب می کردند.
برآبادی بیان می کند: مسجد آیتی، مسجد جامع، مسجد خواجه خضر، مسجد حیدر حسن، مسجد صاحب الزمانی، مسجد امام حسن(ع)، چشمه خلیلی (قدمگاه)، منزل دختر آخوند، حسینیه گود و مدرسه معصومیه بیرجند از جمله اماکنی هستند که مراسم هفت منبر در آنها برگزار می‌شود.
همزمان با شام عاشورا بوی غریبی مظلومان دشت کربلا، در کوی و برزن دیار بیرجند می پیچد، بویی از جنس نور، عشق و دلواپسی های عارفانه ای که صبح را با خود به انتها دارد صبحی پر از حادثه و کیست که در دل احساس کودکی که به نخستین سفر زندگی اش می اندیشد، را نداشته باشد ... جستن به دنبال پاسخ این سوال که روز عاشورا چه می شود؟
روز عاشورا برای همه مردم دیار بیرجند، رنگی دیگر دارد، فردا دیگر میر و عملدار نیست، طفلان سرگردانند، شب عاشورا از آن شب هایی نیست که بوی روزمرگی بدهد مهم نیست در چه سن و سالی هستی، این شب برای همه شبی به بلندای طلوع خورشید است از شرق و به کوتاهی فلق در نیمه پائینی آسمان... پر التهاب و پریشان اما بی پایان.
نظر شما