خبرگزاری شبستان، آران و بیدگل/روح اله باقری؛ نخستین اقدام رسول خدا(ص) بعد از هجرت به یثرب آن روزگار و مدینه الرسول(ص)، ساخت مسجد بود؛ چنان که در بدو ورود به محدوده یثرب، مسجد قبا را بنا کردند؛ یعنی حتی قبل از انتخاب محل زندگی و استقرار در آن، مسجدی بنا می‌کنند که نشان می‌دهد مسجد به عنوان نخستین رکن زندگی انسان مسلمانِ مومن، چه در عرصه فردی و اجتماعی و چه در شکل‌گیری تمدن اسلامی نقشی مهمی دارد.
مساجد خانه های امن پروردگار متعال بر روی زمین هستند و حفظ، طهارت، کرامت و توسعه آن بر همگان لازم است . مساجد در طول تاریخ اسلام کارکردهای متنوع و متعددی داشته و همواره تاثیر گذار و سازنده بوده اند . آما این کارکرد ها طی سال های گذشته کمتر مورد توجه قرار گرفته و شرایطی ایجاد شده که بیشتر مساجد تنها حکم امکانی برای عبادت و اقامه نماز را دارند.
مسجد ، پایگاه هایی برای تفکر ، تدبر، تصفیه روح، خلوص و اتصال بنده به خالق یکتا است. اما برای آنکه مساجد جایگاه واقعی خود راداشته و این مکان ها همواره فضایی آرام بخش و امن داشته باشند شرابطی خاص لازم است. یکی از مشکلات اساسی در حوزه مسجد این است که مساجد فاقد مدیریت واحد است و حدود ۲۴ نهاد مختلف در این پایگاه دینی حضور دارند، در حالی که قانون هیچ نهاد و سازمانی را متولی اصلی امور مساجد معرفی نکرده است و عموما این نهادها از فضای مسجد برای عملیاتی کردن برنامه‌ها و اهداف خود استفاده می‌کنند.
به بهانه فرارسیدن روز جهانی مسجد با حجت الاسلام محمدحسین صنعتکار فعال فرهنگی، روحانی، امام محله و مسئول کانون فرهنگی علویون مسجد امیرالمومنین(ع) شهر ابوزیدآباد از توابع شهرستان آران و بیدگل به گفت و گو نشستیم:
مشکل اصلی مساجد را در چه می بینید؟
سرپرستی اداره امور مساجد ابتدا بر عهده حاکم اسلامی است و چنانچه دسترسی به حاکم اسلامی و یا نماینده منصوب او نباشد، این مؤمنان عادل هستند که بایستی سرپرستی اداره امورمسجد را به عهده بگیرند. بخش مهمی از مشکلاتی که مساجد کشور با آن ها رو به رو هستند به عدم تمرکز در مدیریت مساجد باز می گردد.
عجیب است که مهدهای کودک در کشور سازمانی دارند، ولی مساجد فاقد مرکزی واحد و مستقل هستند! ورزشگاه ها، مدارس، سینماها، کتابخانه ها، پارک ها، خیابان ها، تفرجگاه ها، زندان ها، بیمارستان ها، دانشگاه ها، داروخانه ها و . . . همگی وابستگی مستقیم به نهادهایی دارند و مشکلات آن ها در جایی رسیدگی می شود، نیروهای انسانی شاغل در این مراکز آموزش می بینند، نشریه دارند، بودجه و اعتبار دولتی دارند، ضابطه دارند ولی مساجد فاقد همه این موارد هستند!!
نقش سازمان های فرهنگی در حوزه مساجد چگونه است؟
هم اکنون سازمان تبلیغات اسلامی، دفتر تبلیغات حوزه علمیه، سازمان اوقاف و امور خیریه، ستاد اقامه نماز، کانون فرهنگی و هنری مساجد، بسیج و . . . هر یک بخشی از حیطه مدیریت مساجد کشور را بر عهده دارند و بسیاری از آن ها حتی کارها و وظایف موازی در مساجد انجام می دهند و همین باعث شده تا مدیریت یکپارچه در مساجد کشور وجود نداشته باشد.
همچنین مدیریت بسیاری از مساجد به دلیل مشارکت دولت، شهرداری ها یا نهادهای دیگر در ساخت مساجد به جای مدیریتی مردمی و با مشارکت محلی به مدیریتی دولتی، نهادی و حزبی جناحی تبدیل شده است. بیش از ۲۴ نهاد و سازمان در کشور خود را متولی و مدیر مسجد می دانند.
دفاتر نمایندگان ولی فقیه در استان‌ها، ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد، سازمان بسیج مستضعفین، سازمان اوقاف و امور خیریه، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان تبلیغات اسلامی، شهرداری به صورت مستقیم و وزارت کشور، سازمان بهزیستی، هلال احمر، قوه قضاییه، وزارت نیرو، نهاد کتابخانه‌ها، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، کمیته امداد امام خمینی (ره)، نیروی انتظامی،ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر، سازمان دارالقرآن، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، قرارگاه خاتم الانبیاء (بنیاد برکت)، ستاد مردمی اعتکاف، بنیاد خاتم الاوصیاء، آستان قدس رضوی، معاونت تبلیغ حوزه‌های علمیه و دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم به صورت غیرمستقیم در مساجد حضور و فعالیت دارند، اما هیچ‌کدام از این‌نهادها حاضر نیستند مشکلات مساجد را گردن بگیرند، نسبت به ضعف‌های مساجد در سطح کشور پاسخگو باشند و برای فعال سازی و حمایت همه جانبه از مسجد قدم بردارند.
نبود دستگاه خاص به عنوان متولی واحد مسجد چه مشکلاتی را به وجود می آورد؟
نبود ردیف بودجه مشخص، چند پارگی ردیف بودجه مساجد و تخصیص آن به سازمانهای مختلف در ردیف های متعدد بودجه باعث شده تا مساجد نتوانند برای پیشبرد اهداف و برنامه ها گام بردارند و سهم مساجد از اعتبارات این سازمانها و نهادها معمولا درصد بسیار کمی خواهد شد که در طول سال به صورت جزیی و بی برنامه به مساجد اختصاص پیدا میکند و تنها جوابگوی هزینه های جاری و مقطعی مساجداست.
علاوه بر این دولتی نشدن مساجد امری پسندیده و مورد سفارش حضرتامام راحل (ره) و مقام معظم رهبری است اما رها کردن و بی توجهی دولت، مجلس و . . . به این نهاد تأثیرگذار هم قطعا پسندیده نیست در حال حاضر برای بعضی ها نیز مستمسک خوبی پیدا شده است که خود علما گفته اند که شما به مساجد کار نداشته باشید . آیا خطاب «انما یعمر مساجد الله من آمن بالله » ; فقط برای مردم است! دولت و مجلس نسبت به این آیه هیچ التزامی ندارد. آیا مساجد ما فقط نقش زینتی و سمبلیک را در جامعه داشته اند؟ اما نه این مساجد بوده هستند که به حق پایگاه اصلی انقلاب و حافظ معنویت و دوام آن هستندو هر اندازه به آن و کارکردهایش اهمیت داده شود کشور پیشرفت همه جانبه بیشتری خواهد کرد.
نقش مرکز رسیدگی به امور مساجد در این خصوص چیست؟
چند سالی است که در تهران و در برخی از استان ها و مناطق کشور مرکز رسیدگی به امور مساجد تأسیس شده است. (در بخشی از پیام مقام معظم رهبری در اجلاس نوزدهم نماز آمده است: امامان جماعت باید آماده سازی خویش برای طبابت معنوی را وظیفه حتمی خود بدانند و مراکز رسیدگی به امورمساجد و حوزه‌های علمیه در همه جا آنان را یاری دهند) این در حالی است که این مراکز امور مساجد بهم پیوسته نبوده و به صورت جدی و مستمر در تصمیم گیری و سیاست گذاری ها لحاظ نمی شوند که به گفته کارشناسان و متولیان امر این خلا مهم به این دلیل است که یک موسسه یا سازمان رسمی و قانونی محسوب نمی شوند.
راهکار حل این مشکل در چیست؟
به اعتقاد کارشناسان فرهنگی و مذهبی بهتر است مسئولین با به وجود آوردن سازمانی مشخص اقدام به یکپارچه سازی مدیریت مساجد کشور کنند و با فعال سازی نهادهای غیر دولتی ، مشارکت مردمی، خصوصی و خیرین امور مساجد کشور را سامان دهی کنند.
البته در برخی موارد بخاطر عدم رسیدگی و آموزش به مسجدی ها و کارگزاران آنان و یا بی تدبیری ها، از جمله ساخت فرهنگسراها، مراکز آموزشی، موسسات فرهنگی خارج از مجموعه مساجد متأسفانه بر خلاف نظر امام راحل حرکت شد. مسجد با این اهمیت مذکور و کارکردهای فوق و نیز کارکردهای حلال و شرعی دیگر نیاز به یک نهاد بیرونی ( داخلی، بنا براحترام به نظر برخی علمای دینی ) هدایت، نظارت، هماهنگ و حمایت کننده ندارد!!؟
حداقل یک اتحادیه با حضور نافذ نماینده مقام معظم ولی مطلقه فقیه ( حاکم اسلامی )که وقتی اختلافی پیش می آید آن واقف، بانی، وصی، خادم و . . . موجب دفع از مسجد می شود یا اینکه شخصی یا شخصیتی به یک مسجد یا مساجد خللی ایجاد می کند با آن نهاد امور مسجد به نحوی صحیح ایفای حق کند! ادارات و نهادهای مذکور نیز امکانات و منابع ( مالی و انسانی) ندارند که تاکنون هم اینگونه بوده و هست و نکته قابل تأمل اینکه در این طرح در مواد مختلف بر اصل مردمی بودن و حضور نمایندگان مراجع و علمای بلاد تأکید شده است!
لذا این ضعف‌ها و تشتت نهادهای مسئول در مساجد، علت اصلی افول این نهادهای دینی و مذهبی در کشور است. ماجرایی که شاید این ضرورت را بیش از پیش نشان دهد که باید یک بار برای همیشه یک نهاد رسمی، با حکم مجلس شورای اسلامی یا شورای عالی انقلاب فرهنگی مسئولیت مساجد را در سطح کلان برای یکپارچه سازی این شبکه عظیم به دست بگیرد تا با یک برنامه‌ریزی دقیق و اصولی و مدون، موجب ظهور و بروز مجدد آنها شود.
نظر شما