به گزارش خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان؛ دین مبین اسلام، که دینی مملو از مهربانی و محبت است، همواره افراد جامعه اسلامی را به انجام کارهای خیر و رفع حاجات مردم توصیه کرده است و این مهم همواره مورد توصیه و تأکید بزرگان دینی نیز بوده است؛ از همین رو امام حسین علیه السلام نیازها و درخواست‌های مردم را نعمتی از جانب خداوند دانسته و فرموده است: بدانید که نیازهای مردم به شما، از نعمت‌های الهی بر شماست، پس از این نعمت‌ها خسته نشوید.» همچنین در روایات آمده است که امام حسين عليه السلام، ميهمان را اکرام می کرد و به خواهان می بخشيد و با خويشاوند می پيوست و به فقير می رساند و به نيازخواه کمک می کرد و برهنه را می پوشاند و گرسنه را سير می کرد و به بدهکار عطا می نمود و ناتوان را دستگيری می کرد و بر يتيم دلسوزی می کرد و به نيازمند ياری می رساند و کمتر می شد که مالی به او برسد و آن را تقسيم نکند.لذا در این خصوص با حجت الاسلام «احمد میرمرشدی» استاد دانشگاه و کارشناس مذهبی گفتگویی انجام دادیدم که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می شود.
مهمترین پيامها و عبرت هاي اخلاقي نهضت امام حسين (ع) چیست؟
عاشورا فقط یک تاریخ نیست بلکه فراتر از تاریخ است عاشورا یک جغرافیا نـیست بـلکه فـراتر از جغرافیاست عاشورا یک گروه یا حزب نیست بلکه فوق هـمه مقولات است،«امام حسین (ع)» قیام کردند تا پایانی باشند بر انحرافاتی که حاکمان ظلم و جور بنی امیه به پا داشته و تلاش کردند تا اسلام ناب محمدی را از مسیر خود خارج کنند «سید الشهدا (ع)» قیام کردند تا دین جد خود را زنده نگاه دارند. عاشورا مکتبی است که می توان از آن درس های فراوان اعتقادی احکام و فروع دین و اخلاقی آموخت. در ایـن صـحنه پیـکار، آموزه های والایی از درس اخلاق را در جلوه کامل و متعالی آن بنگرد یعنی صبر، مروت، وفا، غـیرت، ایـثار و مـؤاسات.
در خصوص مواسات و همدلی مؤمنانه در سیره امام حسین علیه السلام توضیح دهید؟
یکی از زیباترین خصلت‌های معاشرتی مواسات است؛ یعنی غمخواری و همدردی و یاری کردن دیگران. از ریشه «اسوه» است یعنی «دیگری را در مال و جان، همچون خود دیدن و دانستن، یا دیگری را بر خود مقدم قرار دادن، به دوستان و برادران دینی، یاری و کمک مالی و جانی رساندن، غمخواری کردن کسی را به مال خود، برابر گردانیدن او را با خویش؛ ... شرکت دادن دیگری در کفاف رزق و معاش خویش؛... شخص در مورد جلب منافع و دفع مضار دیگران را همچون خود بشناسد. و ایثار آن است که آدمی دیگران را در دو مورد بالا بر خود مقدم بدارد. این کلمه در قرآن یک بار در ساختار فعلی به کار رفته است «فَکیفَ آسی عـَلی قـَوْمٍ کافِرین (اعراف/93) «الاسی» به معنی شـدت حـزن اسـت(زمـخشری،بـی تا: ج2/ص131 و طبرسی، 1379 ش: ج3/ص450) اشـتقاقات ایـن کلمه به صورت فعلی در آیه شریفه «فَلا تَأْسَ عَلَی الْقَوْمِ الْفاسِقین (مائده/26)» و آیه «لِکیلا تَأْسَوْا عَلی مـا فـاتَکم (حـدید/23) است که در هر دو مورد از ریشه «أسی» و بـه مـعنی حـزن و انـدوه بـه کـار رفته است و اشتقاق اسمی آن در آیه «لَقَدْ کانَ لَکمْ فی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَة(احزاب/21) که قرشی (1357- حال حاضر) «أسو» و «أسوه» را دو ماده جدا در نظر گرفته و با استناد بـه قول راغب اصفهانی (م502) آورده که به خوب و بد، هر دو اطلاق می شود ولی در قرآن با «حسنه» توصیف شده است.
در حماسه آفرینان عاشورا، این خصلت برجسته به وضوح دیده می‌شود و در مرحله بالاتر به «ایثار» می‌رسد. یاران امام نسبت به امام و اصحاب نسبت به یکدیگر این حالت را داشتند و از بذل هیچ چیز مضایقه نداشتند و به این مواسات، افتخار می‌کردند. دین مبین اسلام، که دینی مملو از مهربانی و محبت است، همواره افراد جامعه اسلامی را به انجام کارهای خیر و رفع حاجات مردم توصیه کرده است و این مهم همواره مورد توصیه و تأکید بزرگان دینی نیز بوده است؛ از همین رو امام حسین علیه السلام نیازها و درخواست‌های مردم را نعمتی از جانب خداوند دانسته و فرموده است: بدانید که نیازهای مردم به شما، از نعمت‌های الهی بر شماست، پس از این نعمت‌ها خسته نشوید.» همچنین در روایات آمده است که امام حسين عليه السلام، ميهمان را اکرام می کرد و به خواهان می بخشيد و با خويشاوند می پيوست و به فقير می رساند و به نيازخواه کمک می کرد و برهنه را می پوشاند و گرسنه را سير می کرد و به بدهکار عطا می نمود و ناتوان را دستگيری می کرد و بر يتيم دلسوزی می کرد و به نيازمند ياری می رساند و کمتر می شد که مالی به او برسد و آن را تقسيم نکند. حضرت عباس (ع) یکی از قهرمانان مزیّن به این خصلت اخلاقی بـوده است،
آثار وجودی مؤاسات شامل چه ویژگی هایی می شود؟
طبق احادیث و روایات مؤاسات آثار وجودی متعددی همچون جلب رحمت و محبت نـزد خدا و خلق خدا، تـأیید شـیعه بودن و برکت و فزونی رزق را به دنبال دارد و در بعضی از روایات بالاترین ودشوارترین عمل و هم ردیف نماز و روزه و زکات قرار گرفته است. مؤاسات نشانه یک جامعه آرمانی و ایمانی نیز هست که الگوی عملی آن در رفتار بزرگان دیـن تجلی نموده است، تا جایی که معصومین این ویژگی را در دعاهای خود از خدا طلب کرده اند؛ به جرأت می توان گفت نقطه اعلی و اتم ایثار و مؤاسات در سراسر مراحل زندگی وحتی شهادت حضرت عـباس عـلیه السلام نمایان است و جلوه های آن در همه ابعاد طیبه اش، اعم از مؤاسات قلبی، زبانی و عملی در سیره ایشان مشاهده می گردد.
اعمال نیک و رفع گرفتاری مردم، علاوه بر تبدیل دنیا به مکانی پر از صمیمیت و همدلی، آخرتی پر ثمر و زیبا را نوید می دهد. رفع حاجات مومنین علاوه بر بهشتی شدن خودمان باعث ورود آشنایان و اطرافیان به بهشت جاویدان خواهد شد از همین رو امام صادق علیه السلام می‌فرمایند: «مَنْ قَضَی لِأَخِیهِ الْمُؤْمِنِ حَاجَةً قَضَی اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ- یَوْمَ الْقِیَامَةِ مِائَةَ أَلْفِ حَاجَةٍ مِنْ ذَلِکَ أَوَّلُهَا الْجَنَّةُ وَ مِنْ ذَلِکَ أَنْ یُدْخِلَ قَرَابَتَهُ وَ مَعَارِفَهُ وَ إِخْوَانَهُ الْجَنَّةَ بَعْدَ أَنْ لَا یَکُونُوا نُصَّابا»؛کسی که یکی از خواسته های برادر مؤمنش را برآورد خداوند در روز قیامت، صد هزار خواسته او را برمی آورد که نخستین آنها بهشت است واز جمله این پاداش آن است که خویشان و آشنایان و برادران دینی او را نیز وارد بهشت می کند به این شرط که ناصبی (دشمن اهل بیت) نباشند.
فرهنگ حسینی از چه زمانی شکل گرفت و چه کمکی به احیای اسلام کرد؟
آگاهی مردم و جامعه اسلامی از همان عصر عاشورا آغاز شد و حق و باطل خود را از همان جا نشان دادند در حقیقت دوری از رذایل از همین نقطه کلید خورد این اپوزیسیونی بود که جریانات دشمن را آشکار می‌کرد. فرهنگ حسینی از همان عصر عاشورا کم کم توده‌های مردم را در بر گرفت و به احیای اسلام کمک فراوانی کرد. هر گونه عزاداری که بتواند فرهنگ درست حسینی را در بین افراد و جوامع جا بیندازد ارزنده و ارزشمند است و می‌توان از آن به عنوان عزاداری در راه «سیدالشهدا (ع)» نام برد، اما عزاداری‌هایی که تنها آب به آسیاب دشمن بریزد و سبب شود امپراتوری دشمن بیشتر به آن بپردازد قطعاً ارزشمند و با فضیلت نخواهد بود باید بدانیم که دفاع از آرمان‌های «امام حسین (ع)» امروز در فلسطین مطرح می‌شود و بیان مظلومیت «سید و سالار شهدا (ع)» نیز در دفاع از مردم یمن تفسیر می‌شود.
مواسات حسینی به چه معناست؟
درواقع مواسات حسینی یعنی درک مظلومان عالم و تلاش برای موفقیت آنان. باید ببینیم اگر «سیدالشهدا(ع)» امروز حضور داشتند چه عکس العملی را در قبال قشر ضعیف و یا طبقه پایین جامعه در نظر می‌گرفتند در روایات آمده است هنگامی که پیکر «امام حسین (ع)» را پس از سه روز با کمک «امام سجاد (ع)» برای دفن آماده می‌کردند، زخمی عمیق و قدیمی بر شانه ایشان وجود داشت هنگامی که از «امام سجاد (ع)» پیرامون این زخم سوال کردند ایشان در پاسخ گفتند: این زخمی است که از فشار حمل آذوقه بر شانه پدرم نقش بسته است، زیرا ایشان برای نیازمندان و قشر ضعیف جامعه هر شب غذا و آذوقه می‌بردند. این همان درسی است که باید به آن توجهی ویژه کرد این روایت پیام مواسات و همدلی را به بهترین شکل به جامعه امروز یاد آوری می‌کند. یاران امام نسبت به امام و اصحاب نسبت به یکدیگر این حالت را داشتند و از بذل هیچ چیز مضایقه نداشتند و به این مواسات، افتخار می‌کردند. سیدالشهدا علیه‌السلام در راه کربلا پس از برخورد با سپاه حر و گفتگوهاى مفصل، سروده شاعرى را بر زبان آورد که مضمونش چنین است: من به راه خود می‌روم. مرگ، براى جوانمردى که نیت خیر کند و جهاد کند و با مردان صالح، مواسات به جان داشته باشد، هیچ عار و ننگ نیست. (بحارالانوارص ۳۹۸، حدیث ۳۰)
در شبى از شب‌هاى محرم نیز امام حسین علیه‌السلام در جمع یاران خویش، ضمن بیان این سخن که هر که می‌خواهد برگردد از تاریکى شب استفاده کند، فرمود: هر کس می‌رود برود ولی هر کس با ما، جانش مواسات داشته باشد، فرداى قیامت در بهشت با ما خواهد بود و از خشم الهى خواهد رست «مَن واسانا بِنَفسِهِ کانَ مَعَنا غَداً فِى الجَنانِ نَحبِیاً مِن غَضَبِ الرَّحمانِ.» (سامضى و ما بالموت عار على الفتى … (بحارالانوار، ج ۴۵، ص ۲۳۸) حُر نیز وقتى توبه کرد و نزد امام آمد، با این حالت آمد که جان خود را فداى امام کند: «مُواسِیاً لَکَ بِنَفسی» (موسوعه کلمات الامام‌الحسین، ص ۳۹۹) و چنان نیز کرد. وقتى امام حسین علیه‌السلام به بالین حُر شهید رسید و سر او را به دامن گرفت و حرّیت او را ستود، با تمثل به اشعارى مقام مساوات او را بر زبان آورد: «و نِعمَ الحُرّ اِذ واسى حُسَینا و جادَ بِنَفسهِ عِندَ الصباحِ» (همان، ص ۴۳۸) در کوفه وقتى از هانى بن عروه می‌خواهند که مسلم را که در خانه او پنهان شده است تحویل دهد، می‌گوید: «به خدا قسم اگر تک و تنها بمانم و هیچ یاورى نداشته باشم، او را تسلیم نمی‌کنم تا آن که در راه کشته شوم!» (همان، ص ۴۴۰)
مسلم بن عقیل وقتى دستگیر می‌شود و در دارالاماره با او بدرفتارى کرده و تصمیم می‌گیرند او را بکشند، می‌گرید وقتى علت می‌پرسند و بر گریستن ملامتش می‌کنند، می‌گوید: من براى خودم گریه نمی‌کنم، گریه‌ام براى حسین بن على علیهما‌السلام و خانواده اوست که به سوى این شهر می‌آیند. (وقعه الطف، ص ۱۱۹) نافع بن هلال وقتى در کربلا دسترسى به آب پیدا می‌کند، به خاطر تشنگى امام حسین علیه‌السلام و اصحاب او حتى یک قطره هم آب نمی‌نوشد( همان، ص ۱۳۵ ) روح تعاون و غمخوارى و اخوت راستین، پیام همه شهدای عاشورا است.
نظر شما