به گزارش خبرنگار گروه اندیشه خبرگزاری شبستان پیاده‌روی و زیارت حرم مطهر امام حسین (ع) در روز اربعین ریشه تاریخی دارد چرا که جابر بن عبدالله انصاری و عطیه عوفی در سال ۱۲۸۱ قمری با پای پیاده از مدینه حرکت کردند و در صبح اولین اربعینی که از شهادت حضرت سیدالشهدا (ع) می‌گذشت، به کربلا رسیدند و طبق آنچه که در منابع شیعه معتبر مشهود است در روز اربعین حضرت زینب کبری (س) و امام سجاد همراه با هشتاد و چهار نفر وارد کربلا شدند و پس از گفتگو با جابر عبدالله انصاری، قبر مطهر امام (ع) را زیارت کردند و از آنجا زیارت اربعین آغاز شد.لذا در این خصوص با حجت الاسلام «مهدی فصیحی رامندی»، پژوهشگر، محقق و عضو هیئت علمی پژوهشکده اخلاق و ومعنویت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی گفت و گویی انجام دادیم که مشروح آن در ادامه تقدیم حضورتان می شود.
فلسفه بزرگداشت اربعین چیست؟ به لحاظ تاریخی چه عقبه ای دارد؟
اربعین یک بحث تاریخی دارد و به لحاظ تاریخی به زیارت یکی از اصحاب پیامبر گرامی اسلام به نام «جابر بن عبدالله انصاری» بر می گردد که در چهلمین روز شهادت امام حسین (ع) به کربلا مشرف شدند و با آن آداب خاص خود مرقد حضرت را زیارت نمودند. لذا لازم است ما برای شناخت دقیق حقیقت اربعین این حرکت جابر بن عبدالله انصاری را درک و یک تحلیل علمی مطلوب از آن داشته باشیم.
بنابراین جریان قیام امام حسین (ع) را می توان به سه مقطع و برش تقسیم کرد. برش اول همان حرکت نظامی و جنبش و قیامی است که خود امام حسین (ع) در روز عاشورا داشتند و یک تقابل نظامی و جنگی را در مقابل جبهه کفر و نفاق ایجاد کردند، این یک مقطعی بود که تا ظهر عاشورا به پایان رسید. گام دوم کار فرهنگی بود که به وسیله اسرا، حضرت زینب (س) و امام سجاد (ع) انجام شد و ما نام این اقدام را حرکت فرهنگی یا جهاد فرهنگی در راستای تدوین دستاوردهای عاشورا می نامیم، بنابراین این مقطع هم با تمام سختی هایی که داشت، انجام و تحقق پیدا کرد.
منتهی یک گام سومی در عاشورا وجود داشت که این اصولا هم مورد غفلت قرار گرفته و آن چنان که باید مورد توجه قرار نمی گیرد، یعنی یک گام و یک پرده سومی در عاشورا وجود داشت که این بسیار مهم است و بنده از این مسئله به عنوان مقاومت سیاسی یاد می کنم. زمانی بود که جابر بن عبدالله انصاری در روز چهلم به زیارت امام حسین (ع) رفت. شاید سوال شود که شما از یک زیارت ساده به عنوان نقطه عطف تاریخی و سیاسی یاد می کنید، جابر بن عبدالله انصاری از یاران حضرت محمد (ع) بود که در زمان کربلا به علت نابینایی نتوانست در کربلا حاضر شود و از امام حسین دفاع کند.
منتهی یک فشار سیاسی ای ایجاد کرده بودند که هیچ کس حق اقامه عزا برای امام حسین (ع) نداشت. علیرغم این فشارهای سیاسی شدید که اگر کسی کوچک ترین حرکتی در جهت عزاداری و تعظیم شعائر حسینی می کرد مورد تقابل قرار گرفته و کشته می شد، در صورتی که تنها کسی که در مقابل این دیدگاه ایستادگی کرد، جابر بن عبدالله انصاری بود. به نظر بنده گام سوم در قیام عاشورا همین زیارت اربعین است، به همین جهت است که آن را جزو نماد و علامت شیعه می دانیم. در واقع این اقدام «جابر» یک حرکت شخصی و فردی در راستای زیارت و عبادت نبود بلکه یک مقابله در برابر فشار سیاسی بنی امیه بود.
لذا اهمیت و فلسفه اربعین در گام سوم همان رویش، جهش و جهاد عاشورایی و آن مقاومت سیاسی است، بنابراین سه گام مطرح شد، یکی حرکت نظامی، دیگری جهاد فرهنگی یا جهاد تبیین دستاوردهای بود که توسط حضرت زینب (س) انجام شد و گام سوم مقاومت سیاسی بود که در روز اربعین شکل گرفته است که از این به بعد اربعین جزو شناسنامه شیعه محسوب شده است و آن روح و فلسفه اربعین است که اینجا حضور دارد و مقاومتش در مقابل فشارهای سیاسی منافقین و مخالفان شیعه.
پیاده روی اربعین چه دستاوردهای سیاسی و اجتماعی دارد؟
گفتیم که بزرگداشت اربعین در طول تاریخ به شکل های مختلف نمود داشته است از جمله نمود امروزی که همان پیاده روی اربعین است. یک حرکتی در راستای تکوین و تبیین همان قیام امام حسین (ع) می باشد؛ اینکه چه دستاوردهایی دارد به نظر من همان سه بخشی که در پاسخ سوال اول عرض کردم، می تواند از دستاوردها و آثار پیاده روی اربعین باشد. دستاورد اول زنده نگه داشتن آن روحیه جهاد است، همین جنگ تحمیلی و دفاع از حرم ما جلوه ای از همان حرکت نظامی و جهادی امام حسین (ع) است که روحیه ما باید همیشه یک روحیه آماده برای تقابل با دشمنان باشد لذا یکی از دستاوردهای پیاده روی اربعین این است که ما هم به خودمان و هم به جهانیان اعلام می کنیم ما همیشه آماده هستیم.
نکته دوم در جهت تبیین است. پیاده روی اربعین یا هر گونه حرکتی که در راستای اربعین و فرهنگ عاشورا باشد، به گونه ای تبیین کننده دستاوردها است، یعنی آن مرزها و خطوط فرهنگی ما و غیر ما را مشخص می کند، ممکن است برخی بگویند که پیاده روی اربعین یک توریسم زیارتی است در حالی که این گونه نیست بلکه ما با پیاده روی اربعین داریم مرز فرهنگی را تبیین می کنیم پس دستاورد دوم تبیین آن حقیقت است. نکته سومش دستاوردهای سیاسی پیاده روی اربعین است این که ما همانند جابر در مقابل جور ایستادگی خواهیم کرد، یعنی پرچم هیهات منه الذله همیشه ایستاده خواهد ماند؛ پس دستاورد سوم هم همین اعلام مقاومت سیاسی در برابر هرگونه ظلم است.
برای جلوگیری از ورود خرافات به بحث اربعین چه راهکاری لازم و ضروری است؟
نکته بسیار مهمی که اینجا وجود دارد و در راستای همان بحث جهاد فرهنگی است. در طول تاریخ احتمال ورود خرافات به واقعه عاشورا و بحث اربعین وجود داشته لذا لازم است تا آنجا که می توانیم حتی مردم کوچه و بازار باید در مقابل آمیخته شدن خرافات با حقیقت ناب اربعین ایستادگی و مقابله کنند و اجازه ورود هیچ گونه خرافات را به اربعین ندهند.
نظر شما