خبرگزاری شبستان- خراسان رضوی- مرضیه وحدت؛ در باب برتر بودن زيارت امام رضا (عليه السلام) از زيارت امام حسين عليه السلام و دليل اين برتري،از نظر نقلی دو روايت در اين مورد در منابع مختلف روائي آمده است که علت برتري آن را غربت و دوري مکان و کم بودن زوار امام رضا عليه السلام ذکر کرده اند. حجت الاسلام امیر علی حسنلو استاد حوزه ومدیر گروه تاریخ وسیره مرکز مطالعات وپاسخ گویی به شبهات حوزه های علمی در خصوص زیارت امام رضا (ع) و وظیفه مسئولین با این خبرگزاری گفتگویی داشته که در ادامه تقدیم می شود.
در خصوص زیارت و جایگاه آن توضیح بفرمایید؟
موضوع زیارت یکی از موضوعات مهم فرهنگی واجتماعی ومعنوی و عرفانی در جوامع بشری است ؛ ملاقات ودیدار از همدیگر جايگاه تعریف شده در همه ادیان ونحله های آسمانی وحتی غیر آسمانی دارد ؛زیارت قبور ومراقد بزرگان وپیشوایان واولیاء در دین اسلام نشات آور وفرح انگیز است ؛ خداوند در قرآن زیارت خانه خود را واجب دانسته وشرایطی برای وجوب آن قرار داده است ؛ از اینروی حرمت وزیارت خانه كعبه بر هيچ مسلمانی پوشيده نيست،رسول الله (ص) چه قبل از بعثت وچه بعد از آن به زیارت وطواف خانه کعبه می شتافت ؛ در آيات و روايات زيادی به خوبي وصف اين مكان مقدس و سرزمين وحی را بيان داشته اند، از طرف ديگر قبور و حرم اهل بيت (علیهم السلام) جايگاه خاص خود را داشته و به طور مستمر و دائم، پذيرای هزاران زائر دلداده و عاشق و محبّ بوده كه حرم امن و شايسته‌ای براي مردم و زائرين می‌باشند.
بنابراين هر يك از اين دو حرم امن الهی و ولايی از اهميت ويژه مخصوص به خود برخوردار بوده و هستند. بنابر این هیچ تردیدی وجود ندارد در اینکه زیارت در اسلام وادیان ابراهیمی موضوعیت دارد از اینروی تاکید فراوانی به آن شده است ؛ در واقع استمرار بیعت وعهد است که انسان با خداوند از طریق دیدار اولیاء الهی تجدید می نماید ونوعی توسل است ؛ استمرار حیت دین ومکتب است چنانکه زیارت ودیدار در زمان حیات پیشوایان چنین کارکرد مهمی دارد ؛ آنچه درزیارت رسول الله در روایات از خود حضرت رسیده است از پاداش و از فضایل همه آنها در باره اهل بیتش صادق است.
از اینروی دراین مقوله دشمنی های زیادی از سوی دشمنان اهل بیت وناصبی ها وفرقه استعماری وهابیت صورت می گیرد ومدام از سوی آنان این دستورات وآداب دینی مورد حمله قرار می گیرد ودر شبکه های ماهواره ای درباره زیارت قبورمومنان وزیارت مزار اولیاء الهی ایجاد تردید و شبهه می شود در حالیکه زیارت یکی از مهمترین سنتهای رسول الله (ص) بود که حتی در آخرین روز های حیات خود با اینکه از نظر توان جسمی برای حرکت ضعیف شده بود به کمک علی وابن عباس که از دوطرف زیر شانه های مبارک اورا می گرفتن می فرمود مرا به زیارت بقیع ببرید وبارها در زمان حیاتش به زیارت شهدای جنگ بدر واحد رفت وتوصیه فرمود به اهل بیت و صحابه خود واین سیره مستمر صحابه نیز بود.
زهرای صدیقه مکرر به زیارت شهدای احد و عمویش حمزه سید الشهدا می رفت ؛ افزون برآن مسلمانان عینا از فواید روحی ونشاط معنوی زیارت اهل بیت (ع) بر خوردار شده و آنرا تجربه می نمایند به همین دلیل است که همه ساله ایام شهادت وولادت ائمه اهل بیت (ع) مراقد ومزار آنها مملو از جمعیت مشتاقان وعاشقان می باشد ؛ با همه دشمنی ها زیارت اربعین همه ساله شکوه دیگر و جلوه های عرشی ومعنوی بی مانند می آفریند وزیارت امام رضا (ع) نیز از جمله این این اعمال حسنه ی بی مانند است وعهدی است که مومنان با حضرت می بندد تا همواره در زندگی دنیا فرامین ودستورات قرآن و سنت رسول الله (ص) اطاعت نماید ؛ فواید وآثار زیارت بیش از این هست که دراین فرصت بگنجد.
درباره زیارت امام رضا(ع) تاکیدات عجیب و بی مانند در روایات وارد شده است که شگفت انگیز است.
ابعاد وآثار زیارت حضرت امام ابوالحسن از نگاه معصومین چیست؟
زیارت امام رضا(ع) در فرمایش رسول الله (ص) : زیارت امام رضا علیه السلام در این میان آثار ونتایج بسیار زیبا ومعنوی زیادی دارد ؛ کاهنده آلام روحی است ؛ چراکه من بارها افرادی که مشکلات مادی ومعنوی وروحی داشتند ومصیبت زده بودند جهت مشاوره وکمک خواستن مراجعه می نمایند ؛ اولین توصیه به آنان شتافتن در اولین فرصت به زیارت حضرت امام رضا(ع) بوده ونتیجه ی آن را نیز از افراد پرسیده ام بدون استثنا همه آنها از حل مشکل و اضطراب های مختلف خبر داده اند.
بنابراین می توان به یقین براین باور بود که زیارت این بزرگان بویژه زیارت امام رضا (ع) یکی راه حل و یک کلید گشایش ورسیدن به آرامش هست به شرط اینکه باورمندی و شوق درونی وایمان به منزلت معنوی امام در دل قرار گرفته باشد.
بدین جهت است که دراین باب روایاتی زیاد وارد شده وگاهی از آن به حج فقرا یاد کرده اند دراینجا به چند نمونه از فرمایشات معصومین در باره آثار واهمیت زیارت حضرت ابوالحسن الرضا(ع) اشاره می شود :«وَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص سَتُدْفَنُ بَضْعَةٌ مِنِّي بِخُرَاسَانَ مَا زَارَهَا مَكْرُوبٌ إِلَّا نَفَّسَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ كَرْبَهُ وَ لَا مُذْنِبٌ إِلَّا غَفَرَ اللَّهُ لَهُ ذُنُوبَه » رسول الله صلی الله علیه وآله فرمود پاره تن من در سرزمین خراسان دفن می شود هر گرفتاری اورا زیارت نماید خداوند گشایشی برای او ایجاد می کند و گناهانش را می بخشد.
با اینکه رسول الله در آغاز اسلام و قرنها پیش از تولد حضرت رضا(ع) زندگی می نمود امام از محل دفن حضرت وزیارتش سخن گفته و محل دفن آن امام همام را پیشگویی فرموده است این سخن ضمن اینکه به امامت حضرت اشاره دارد و به حقانیت مکتب اهل بیت تصریح دارد وگواه روشنی است ؛ علاوه براینکه ثواب زیارت وآثار مادی ومعنوی آنرا نیز تبیین می نماید. رسول خدا از حضرت زهرا به بضعه وپاره تن یاد نموده است اینجا نیز از امام رضا به پاره تن یاد کرده است لذا اهمیت وپاداش زیارت امام رضا بسیار بالا و بی شمار و از حساب و کتاب ما بیرون است ؛ لذا مومنان و اهل ایران اعم از شیعه وسنی باید آنان را قدر دانسته واز فیوضات معنوی آن بهره ی معنوی لازم را بگیرند وبه یاد سخن رسول الله وبه آین نیت به زیارت حضرت بشتابند واین را یکی از مشترکات معنوی شیعه واهل سنت قلمداد نمایند چنانکه چنین هم هست وبرادران اهل سنت در مجاورت حضرت ساکن بوده ومدام به زیارت حضرت مشتاق اند واز شهرهای دیگر نیز به دیار خراسان می شتابند چنانکه پیروان اهل بیت (ع) به آن عاشقند و مکرر مشرف می شوند از اقصا نقاط و ممالک اسلامی از بحرین وعراق و امارات و قطر آذربایجان وترکیه گرجستان ودیگر مناطق اسلامی .
زیارت امام رضا(ع) از منظر امام علی (ع): عَنْ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ ع أَنَّهُ قَالَ سَيُقْتَلُ رَجُلٌ مِنْ وُلْدِي بِأَرْضِ خُرَاسَانَ بِالسَّمِّ ظُلْماً اسْمُهُ اسْمِي وَ اسْمُ أَبِيهِ اسْمُ ابْنِ عِمْرَانَ مُوسَى ع أَلَا فَمَنْ زَارَهُ فِي غُرْبَتِهِ غَفَرَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ ذُنُوبَهُ ....» امام علی (ع) یکی از فرزندانم در سرزمین خراسان کشته می شود هم نام من است پدرش همنام موسی بن عمران(ع) هرکس اورا در غربت زیارت کند گناهان پاک می شود بخشیده می شود.
امام علی (ع) نیز قرنها قبل از تولد وشهادت امام رضا ضمن تعیین منطقه دفن وشهادت امام رضا با سم وتصریح به اسم آن حضرت وپدرش که همنام موسی کلیم وپیامبر(ع)بزرگ الهی است درباره پاداش وآثار زیاتش سخن گفته واین یک پیشگویی و تاکیدی بر حقانیت مکتب اهل بیت وتصریح بر امامت امام رضا(ع) و حجت الهی بودن حضرت است.
زیارت در سخن امام کاظم (ع): امام کاظم نیز سالها قبل از اینکه امام رضا (ع) به امامت و جانشینی پدر نایل شود در باره فضیلت و آثار زیارت حضرت چند روایت از حضرت امام کاظم (ع) نقل شده است که به تبیین آن به اجمال واشاره می پردازیم.
پاداش حج : در روایتی فرموند: «مَنْ زَارَ قَبْرَ وَلَدِي عَلِيٍّ كَانَ لَهُ عِنْدَ اللَّهِ كَسَبْعِينَ حَجَّةً مَبْرُورَةً. قَالَ قُلْتُ: سَبْعِينَ حَجَّةً؟ قَالَ: نَعَمْ وَ سَبْعِينَ أَلْفَ حَجَّةٍ قَالَ قُلْتُ: سَبْعِينَ أَلْفَ حَجَّةٍ؟ قَالَ رُبَّ حَجَّةٍ لَا تُقْبَلُ ...» «كسى كه قبر فرزندم را زيارت كند براى او نزد خدا ثواب هفتاد حجّ مقبول مىباشد. راوى مىگويد: گفتم: ثواب هفتاد حج؟! حضرت فرمودند: بلى، بلكه ثواب هفتصد حج؟! عرض كردم: هفتصد حج؟! فرمودند: بلى، بلكه ثواب هفتاد هزار حج. عرض كردم: هفتاد هزار حج؟! فرمودند: بلى، از اين گذشته بسا حج مقبول واقع نمىشود ... .»
برای تاکید و تایید روایت فوق روایت معتبر بزنطی نیز به ثواب بزرگ و معدل حج بودن ریارت حضرت تصریح نموده است ؛ بزنطی می‌گوید: «قَرَأْتُ فِي كِتَابِ أَبِي الْحَسَنِ الرِّضَا: أَبْلِغْ شِيعَتِي أَنَّ زِيَارَتِي تَعْدِلُ عِنْدَ اللَّهِ أَلْفَ حِجَّةٍ قَالَ فَقُلْتُ لِأَبِي جَعْفَرٍأَلْفَ حِجَّةٍ قَالَ إِي وَ اللَّهِ وَ أَلْفَ أَلْفِ حِجَّةٍ لِمَنْ زَارَهُ عَارِفاً بِحَقِّهِ» ؛ «نامه امام رضا را خواندم كه نوشته بودند: برسان به شيعيان من ؛ زيارت من نزد خداوند برابر است با هزار حج ، بزنطی می‌گوید: چون به خدمت امام جواد رسيدم عرض کردم: هزار حج حضرت فرمودند: آرى و اللَّه كه چنين است و با هزار هزار(یک میلیون) حج برابر است، برای كسى كه حق حضرت را خوب شناخته باشد(یعنی مقام امام را بشناسد).»
زیارتش معادل زیارت همه ائمه (ع): در يک بيان ديگر از امام کاظم ـ عليه السلام ـ نقل شده است «هر که قبر پسرم علي را زيارت کند، همانند آن است که همراه ما قبور همه ائمه ـ عليهم السلام ـ را زيارت کرده باشد؛ زيرا بالاترين مقام براي زوّار قبر پسرم علي ـ عليه السلام ـ است» شيخ صدوق(ره) علت اين برتري را همان غربت ذکر کرده است.از جهت دیگر دلیل و حکمت این سخن این است که هرکس به امامت امام رضا معتقد وبه زیارتش بشتابد به امامت همه ائمه معتقد است چون گروهی از فرقه های شیعه از جمله اسماعیلیه وزیدیه و فرق دیگر نوعا به امامت معتقد شدند و پس از حضرت شیعه فرقه ای نداشت. پس زیارتش نقطه مشترک برای همه شیعه وبلکه مسلمانان می باشد .
از نظر اين که تمام ائمه اطهار( عليهم السلام) يک حقيقت و يک نور هستند، جاي هيچ شک و ترديدي نیست. چنان که در ثواب زيارت آنها، مشترکاتي وجود دارد و برای ثواب زيارت هر يکي از آنان آثار مشترک است، مانند اعطاي بهشت، جوار اولياء الله، شفاعت در روزي که دست از هر طرف کوتاه است، و چندين حج مقبول، و... با اين وصف، از امام کاظم ـ عليه السلام ـ درباره ثواب زيارت امام حسين ـ عليه السلام ـ و ديگر امامان سؤال مي شود، آن حضرت در پاسخ مي فرمايد: "زيارت الحسين ـ عليه السلام ـ اجمع و اعظم اجرا؛ زيارت ابا عبدالله الحسين ـ عليه السلام ـ جامع تر و اعظم تر از نظر اجر و ثواب است.
زیارت امام رضا (ع) در کلام ابن الرضا (ع)حسن عسگري ـ عليه السلام: چنانکه در تاریخ معروف است که امامان پس از امام رضا (ع) در میان مردم به ابن الرضا معروف بودند از جمله امام عسگری (ع) واین معروفیت چهات وحکمتهایی داشت ودارد که در مجال دیگر باید تبیین شود ؛ به هر حال حضرت امام عسگری در عصر خود نمادهای مکتب اهل بیت (ع) ونشانه های مومن را بیان نمود که یکی از آنها زیارت اربعین بود ؛ در میان رویات امام عسگری به تاکید برزیارت امام رضا(ع) نیز مشاهده می شود وبعنوان نماد به زیارت امام رضا(ع) تاکید فرموده است تا مسلمانان برای ادامه پیوند به دین الهی به زیارت قبر جدش امام رضا(ع) بشتابند .
در این بیان حضرت فرمودند: ثواب زيارت امام رضا ـ عليه السلام ـ بيشتر از زيارت امام حسين ـ این خود نکته وحکمتهایی داشته ودارد که چرا امام به این موضوع تاکید داشته است ؛ از این سخن معلوم می شود زیارت قبر امام حسین در آن زمان برای شیعه یک آیین شناخته شده بود و مشتاقان زیادی داشت که با وجود سختی و صعوبت و ممانعت دشمنان مردم به هر قیمتی به زیارت می شتافتند ؛ لذا امام عسگری در تکمیل این حلقه پیامان وعهد به زیارت امام رضا(ع) نیز ترغیب نمود تا مردم به سوی خراسان نیز بشتابند و اینگونه هم شد که پس از تاکید حضرت شیعه و پیروان اهل بیت ومحبان و حتی اهل سنت نیز به تاسی از سخن رسول الله به این مکان مقدس با اشتیاق به زیارت می شتابند .
چرا زیارت امام رضا (ع) طبق فرموده امام جواد (ع) برتر از زیارت امام حسین (ع) است؟
در باب برتر بودن زيارت امام رضا (عليه السلام) از زيارت امام حسين ـ عليه السلام ـ و دليل اين برتري،از نظر نقلی دو روايت در اين مورد در منابع مختلف روائي آمده است که علت برتري آن را غربت و دوري مکان و کم بودن زوار امام رضا ـ عليه السلام ـ ذکر کرده اند.
در روايت اول،علي بن مهريار مي گويد: به امام جواد ـ عليه السلام ـ عرض کردم فدايت شوم، آيا زيارت امام رضا ـ عليه السلام ـ افضل است يا زيارت ابي عبدالله الحسين ـ عليه السلام ـ فرمود: زيارت پدرم افضل است؛ براي اين که، همه مردم ابا عبدالله را زيارت مي کنند. امّا پدرم را زيارت نمي کند، مگر عده اي خاص از شيعيان.
روايت دوم از عبدالعظيم حسني ـ عليه السلام ـدرباره برتری زیارت امام رضا (ع) از امام حسین (ع) اینگونه نقل شده است: به امام جواد ـ عليه السلام ـ عرض کردم، متحيّر ماندم ميان زيارت قبر ابي عبدالله الحسين ـ عليه السلام ـ و زيارت پدرت امام رضا ـ عليه السلام ـ که به کدام يک بروم. حضرت به من فرمود: در حالي که اشک بر گونه هاي مبارکش جاري شد، زوّار قبر امام حسين ـ عليه السلام ـ زياد است؛ امّا زوّار قبر پدرم به طوس بسيار اندک است. اين روايت اشاره به غربت دارد. يعني هر قبري از ائمه که غريب است و زوّار ندارد، ثواب آن بيشتر است.
از ظاهر کلام امام ـ عليه السلام ـ چنين استفاده مي شود که علت برتري ثواب زيارت امام رضا عليه السلام بر زيارت امام حسين ـ عليه السلام ـ همان غربت، تنهايي و کم بودن زوّار امام رضا ـ عليه السلام ـ است. چون در آن زمان، بيشترين شيعيان در جايي بودند که به امامشان نزديک بودند. چون در آن زمان طوس و خراسان نسبت به مدينه و عراق نقطه اي دوري بود. و شهر غريب به نظر مي رسيد لذا فرموده است که قبر امام حسين ـ عليه السلام ـ زوّار زياد دارند و امام رضا عليه السلام زوّار کمتري دارند.
زیارت امام رضا(ع) معادل هفتاد هزار حج و حتی یک میلیون حج دانسته شده است، یکی از راه‌های پی‌بردن به عظمت و حقیقت این معنا، توجه به معنای حج و اذکاری است که در مراسم حج اظهار می‌شود.
رفتن به حج، نمادی از حرکت انسان به سوی خداست چون اطاعت از پروردگار ؛ سیر کامل الی‌الله است؛ سفر کاملی است که گویا انسان از آغاز این سفر، همانند سفر مرگ، در عوالم آخرت سیر می‌کند. در معارفی که حول حج، در کتاب‌هایی همچون «معراج‌السعاده»آمده است، به زائر بیت‌الله‌الحرام توصیه می‌کنند که هنگام خروج از منزل به قصد خانه خدا، به‌گونه‌ای حرکت کنید که انگار به سمت آخرت می‌روید! وقتی در میقات، لباس احرام می‌پوشید، احساس کنید که همه لباس‌ها را از تن خود درآورده و کفن پوشیده‌اید.
مطالعه و تامل در اسرار حج، کلید فهم اسرار زیارت معصومین(علیهم‌السلام) و زیارت امام رضا(علیه السلام) است که در روایات، گاهی معادل هزاران حج برشمرده شده است. اگر انسان در این نکات تامل کند که سرّ «میقات»، «احرام»، «تلبیه»، «طواف»، «سعی»، «تقصیر»، «رمی» و «وقوف در عرفات» چیست؛ آن‌گاه هنگامی که به قصد زیارت علی بن موسی الرضا(علیه‌السلام) از منزل خارج می‌شود، آرام آرام، به زیارتی که از سوی معصومین(علیهم السلام) سفارش شده، راه خواهد برد و بارگاه معصوم را «عارفاً بحقه» زیارت خواهد کرد.
وظیفه مسئولین فرهنگی ومسئولین خراسان رضوی ومردم خراسان در قبال امام رضا (ع) وزیارت حضرت چیست؟
با وجود اینکه مردم مشهد و خراسان و مسئولین و خدام همواره دراین راه کوتاهی نکرده وعاشقانه پذیرای زوار محترم ومهمانان حضرت بوده و می باشند، قطعا مردم خراسان و مسئولین شهر مشهد در قیامت در مقابل این نعمت بزرگ سئوال خواهند شد وپاداش بزرگی نصیب آنان خواهد شد.
مسئولین کشوری این وظیفه مهم را دارند که با زیارت امام رضا (ع) واساسا مقوله زیارت معامله ونگاه تجاری وکسب درآمد به این مقوله نداشته باشند ؛ لذا قیمت وسایل نقلیه خراسان وزائرین را هر ساله بالا نبرند و این مقوله را استثنا نمایند واز بودجه های فرهنگی که در جاها دیگر اسراف وحیف میل می کنند (همه اهل فرهنگ اطلاع دارند از این اسراف وتبذیر ها ) در این مسیر هزینه نمایند تا همه مردم حد اقل سالی یک بار به زیارت حضرت مشرف شوند واین را بعنوان سهمیه با کد ملی یا به هر نحو ممکن است فراهم نمایند .(یارانه سفر زیارتی )
امکانات رفت و آمد را فراهم نمایند وبرای این مسیر از جاده زمینی تا هوایی و.. بستر سازی و تسهیل نمایند نه اینکه به فکر در آوردن پول در این مسیر باشند، امکانات اسقرار وسکونت را لا اقل برای پنج روز و...رایگان فراهم سازند ؛ برای اینکه سود معنوی وفرهنگی این مسیر از جاهای دیگر تامین خواهد شد .
مجلس شورای اسلامی ونمایندگان نیز دراین راستا وظایفی دارند که باید حق امام را وزیارت و دین خود را ادا نمایند . قوانین لازم که نیازمند است پس از مطالعه و مشورت تصویب نمایند.
اما وظایف مردم خراسان و مسئولین شهر مشهد مردم این دیار بدانند و ایمان داشته باشند که معامله ورفتار آنان با زوار حضرت مستقیما به امام (ع) مرتبط است. ادای حق مهمانان امام رضا(ع) با اکرام واحترام شایسته در راهنمایی مردم وتامین منزل ومدارا نمودن با آنان در حق اسکان، مردم مسیر وجاده های که با زوار مواجهه دارند ومرتبط هستند به سود مادی ومعنوی آنان است که در پذیرایی وسکونت زائرین کوتاهی ننمایند قطعا برکاتی برای آنان از سوی حضرت خواهد رسید.
مسئولین اجرائی وفرهنگی استان وآستان قدس از در آمد استان و آستان قدس در راه تسهیل وتامین هزینه زیارت بیشتر هزینه نمایند، در تبلیغ وتشویق مردم دنیا برای آشنائی به این مکان مقدس ودعوت از آنان برنامه ریزی و سرمایه گذاری نمایند که این مقوله بسیاری از توطئه ها و دشمنی ها دشمنان را حنثی خواهد نمود (از جمله ایران هراسی و اسلام هراسی و..
وزارت گردشگری در این مقوله وظیفه سنگینی بر عهده دارد وبودجه هایی دارد که شایسته است دراین راه توجه بیشتری داشته باشد.
وزارت فرهنگ و ارشاد نیز بودجه های مخصوص در راه نشر مقوله وفرهنگ زیارت وتسهیل کارهای فرهنگی زیادی می تواند انجام دهد از جمله ترویج و تبلیغ شعائر دینی همچون سبک زندگی وتاکیدا حجاب و عفاف که امروز مبدل به معضل اجتماعی بزرگ شده است.
نظر شما