به گزارش خبرنگار گروه قرآن و معارف خبرگزاری شبستان،وقف یکی از برترین مصادیق احسان و نیکوکاری است که در سامان‌دهی زندگی فردی و اجتماعی، نقش فراوانی دارد و از اموری است که قبل از اسلام بین جوامع بشری و بین پیروان همه ادیان متداول بوده است و بعد از ظهور اسلام هم این سنت توسط پیامبر اسلام (ص) و امامان معصوم (ع) پایه‌گذاری شد. همزمان با دهه وقف گفت و گویی با حجت الاسلام «محمد تقدیری»، مسئول امور روحانیون و حوزه های علمیه آستان مقدس حضرت عبدالعظیم(ع) ترتیب داده ایم که مشروح آن را در ادامه می خوانید:
حجت الاسلام «محمد تقدیری»، در گفت و گو با خبرنگار گروه قرآن و معارف خبرگزاری شبستان با اشاره جایگاه وقف در آیات و احادیث اسلامی گفت: اسلام تمام نیازهای جامعه و مسلمانان را به گونه ای بررسی کرده و راه حلهایی ارائه نموده است که موجب گسترش عدالت و مساوات گردد مانند :زکات، خمس، صدقه و وقف که با رفع مشکلات اقتصادی جامعه عدالت اجتماعی نیز اجرا می گردد . با توجه به دستورات اسلام و قرآن مبنی برمحرومیت زدایی از جامعه اسلامی،یکی از روشهای نیکو و سنتهای حسنه «وقف» است.
وی افزود: وقف از دیر باز به شکل های گوناگونی در تاریخ بشر وجود داشته است و اسلام آن را در مسیری روشن، منطقی، هدفدار، مترقی و دقیق مطرح نموده است و با مراجعه به دو دریای علم و حکمت یعنی قران و حدیث ،آیات و احادیث فراوانی درباره وقف و ارزش و ویژگیهای آن می یابیم.
مسؤل امور روحانیون و حوزه های علمیه آستان مقدس حضرت عبدالعظیم حسنی(ع)، با اشاره به اینکه «وقف» سنّت حسنه اي است که از دير باز به اشکال گوناگون در تاريخ بشر وجود داشته است و اسلام نيز آن را در مسيري روشن، منطقي و هدفدار، مترّقي و دقيق مورد استفاده قرار داده است، اظهار کرد: وقف در قرآن کریم به طور صریح ذکر نشده است، ولی از ستایش و سفارش به اعمال خیر و نیک، می توان گفت که روح وقف مورد تایید قرآن کریم گرفته است.برای توجه به موضوع «وقف» در قرآن کریم باید آیاتی که بر «انفاق، احسان، عمل صالح، خیرات، مبرات، باقیات صالحات، ایثار» صراحت دارد را در نظر گرفت، از طرفی مبارزه بی امان وحی الهی را با مال، تکاثر، تفاخر، استکبار سرقت، طغیان، کسب حرام، حب مال، راندن قهر آمیز یتیم، پرخاش بر سائل و غیره را بررسی کرد.
حجت الاسلام تقدیری با اشاره به آیه ۹۲ سوره آل عمران که به طور عموم بر انجام خیرات و تشویق و تحریض دلالت دارد، خاطر نشان کرد: در این آیه آمده است،« شما هرگز به مقام نیکوکاران و خاصان خدا نخواهید رسید، مگر آن که از آنچه دوست می‌دارید و بسیار محبوب است در راه خدا انفاق کنید. هرچه انفاق کنید خدا بر آن آگاه است.». همچینین در آیه ۴۶ سوره کهف آمده است:« مال و فرزندان زینت حیات دنیا هستند و (لیکن) اعمال صالح که تا قیامت باقی است (مانند نماز و تهجد و ذکر خدا و صدقات جاری چون بنای مسجد و مدرسه و موقوفات و خیرات در راه خدا) نزد پروردگار بسی بهتر (عاقبت) آن نیکوتر است.».
وی با اشاره به تاکیدات روایات و احادیث در این زمینه بیان کرد: برخی احادیث بیان کننده مواردی است که از آنها به «باقیات صالحات »، تعبیر می گردد و پس از انسان می ماند و ثواب و نتایج آنها برای او هم محاسبه می گردد، هرچند او در این دنیا نباشد.رسول گرامی اسلام(ص) در این زمینه می فرمایند: « هر گاه فرزند آدم بمیرد عمل او قطع می شود مگر از سه چیز: صدقه جاریه و علمی که از آن سود برده شود. یا فرزند صالحی که برای او دعا کند» و وقف مصداقی از صدقه جاریه است.
حجت الاسلام تقدیری با اشاره به اینکه چند چیز است که بعد از مرگ مومن پاداش آنها به او می رسد، خاطر نشان کرد: علمی که از خود به یادگار گذاشته باشد، فرزند صالحی که جانشین خوبی برای او باشد، قرآنی که به ارث گذاشته باشد، مسجدی که ساخته، منزلی که برای مسافران در راه مانده بنا کرده، نهری که آن را جاری ساخته است و صدقه ای که در حال حیات و زندگی خود انجام داده باشد. و در روایات دیگر مصادیق مختلفی برای باقیات صالحات و صدقه جاریه که وقف یکی ازآنها می باشد همراه با ذکر ثوابها و ثمرات آن در آخرت ذکر کرده است.
مسئول امور روحانیون و حوزه های علمیه آستان مقدس حضرت عبدالعظیم حسنی(ع)، فلسفه وجودي وقف را تلاش براي رفع نياز ديگران دانست و تصریح کرد: در حقيقت واقف، فقرا و محرومين را در روزي و معاش خود شريک مي کند و قسمتي از اموالي را که خداوند به وي ارزاني داشته است در جهت مصالح آن ها قرار مي دهد .وقف يک نوع صدقه است و صدقات از اموري هستند که باعث « تزکيّه» مي شوند؛از اینرو به صدقات واجب «زکات »گفته مي شود. زکات در قرآن گاهي به معني طهارت و پاکيزگي آمده است، مانند آيه ۹ از سوره شمس: «و قد افلح من زکّها«؛ «نجات يافت ان کس که نفس را پاک کرد.»و نيز در جاي ديگري مي فرماید: «اي رسول ما! تو از مؤمنان صدقات را دريافت کن، تا بدان صدقات نفوس آن ها را پاک و پاکيزه سازي کند در اين آيه خداوند به پيغمبر (ص) دستور مي دهد براي پاک کردن مؤمنان از آلودگي حب دنيا از آن ها صدقه بگيرد طبيعي است چون انسان علاقمند به اموال خود مي باشد و به آن دلبستگي دارد، لذا گذشتن و دل کندن از مال در راه خدا موجب تزکيّه ي وي خواهد شد.
حجت الاسلام تقدیری با تاکید بر اینکه یکی از سنتهای زیبای اسلام سنت وقف است، ابراز کرد: شخص پیامبر خدا(ص) و اهل بیتش(ع) به وقف عمل می کردند و این سنت در بین مسلمانان رواج فراوان داشته است و در کشورهای اسلامی، نمونه‌های فراوانی از آن موقوفات را می‌توان دید و و این امر در تمام ادیان آسمانی بوده است و در اسلام هم تایید شده است. مالی که وقف می شود برای شخص واقف کار خیر و معامله با خدا است؛ اکثر افرادی که مالی را وقف می کنند دوست دارند که مخفی بماند و دوست ندارند اسمشان مطرح شود. این کار ثمرات دنیوی و اخروی دارد، به زندگی افراد برکت می دهد و مثل صدقه دادن، روزی فرد واقف را زیاد می کند.
این استاد حوزه گفت: به کارگیری تعبیر «چشمه جاری » یا « اثرماندگار» تا حدی مفهوم وقف و باقیات صالحات را نشان می دهد و از آثار و برکات وقف همین بس که وقتی دولتها و حکومتها در ادوار مختلف توان پوشش نیازهای رفاهی و اجتماعی و درمانی و آموزشی مردم را نداشته اند، این مردم بوده اند که با نذورات و موقوفات خود گامهای بلندی دراین راه برداشته اند. وقف صرفا در امورات مالی نیست بلکه همه اموری که به طرق دینی، فرهنگی و مذهبی برای دیگران مفید فایده باشد، می تواند وقف شود و به عبارت دیگر هرکار خیری که دیگران را خوشحال کند می تواند وقف باشد.
وی با اشاره به اینکه یکی از راههای وقف به تبع شرایط ممکن است، حمایت از شرکت های دانش بنیان باشد، اضافه کرد: شرکت های دانش بنیان با سرمایه ای که مردم وقف می کنند، برای شکوفایی دانش های جوانان است و خیرین با راه اندازی این گونه شرکت ها علاوه بر نیکوکاری و خیرخواهی که حد و مرز نمی‌شناسند ، تمام توان خویش را برای باز کردن گره‌ها بهره می‌برند. ساخت مراکز آموزشی ، درمانی ، بهداشتی ، کتابخانه ، مدرسه شبانه روزی ، دانشکده علوم قرآنی و مراکز عام المنفعه کمک به زوج‌های جوان ، علوم روز، بیماران صعب العلاج و وقف فرهنگی امور اشتغال زا،کمک به مدارس از اثرات و ثمرات وقف علمی است.
حجت الاسلام تقدیری با اشاره به اینکه اصل وقف به مردم مربوط است و این انسانها و مردم هستند که وقف می کنند و بهترین روش ترویج وقف بین مردم ،بیان خواص و آثار وقف بین مردم است،تاکید کرد: هر انسانی دوست دارد فایده ای به دیگران برساند و کاری را انجام دهد که دیگران از آن بهره مند شوند و این کار به خود شخص هم حس خوب می دهد و یا موجب رشد و تعالی دیگران شویم؛ یکی از جامع ترین مصادیق کار خیر، وقف است که جاودانه بوده، تمام شدنی و قابل فروختن نیست. البته این روزها به خاطر وجود موسسات خیریه ای که در جا های مختلف تشکیل شده و مردم اموالی که می خواهند در راه خدا انفاق کنند به این موسسات پرداخت می کنندلذا امار وقف دائم کمترشده است و وضعیت معیشتی عمومی مردم نیز دراین امر بی تاثیر نیست.
این کارشناس حوزه دین به راهکارههای علاقه مند کردن مردم به انجام وقف اشاره کرد و گفت: تبلیغات و بیان و ترویج معنا و خواص و آثار و برکات «وقف »برای مردم در ترویج وقف مهم است. همچنین نقش صدا وسیما،علما و وعاظ و هر رسانه ها در تبیین آثار وقف مهم و موثر است.
وی ادامه داد: نکته مهم در این تبیین علاوه بربیان نظری خواص وقف ،نشان دادن نمونه های موقوفات و نقش آنان در رشد جامعه و رفع مشکلات آن از طریق موقوفات است. به تصویر کشیدن و اردوهای بازدیدی از مدارس ،بیمارستان ،آسایشگاهها ،و حوزه های علمیه نقش مهمی در ترویج وکسب اعتماد مردم دارد.نکته مهم دیگری که موجب کسب اعتماد می شود کرد اطمینان بخشی به مردم است که باید مردم مطمئن شوند سازمان اوقاف حافظ اهداف و نیات واقف است و طبق آن عمل می شود این کار با گزارشات پیوسته از مصرف صحیح و درطریق نیت واقف است.
این استاد حوزه نکته دیگر در تبلیغ و ترویج وقف را ایجاد و توسعه دفاتر مشاوره ای که نیازهای روز را در اختیار واقف گذاشته و راههای انجام و ثمره و فایده هر وقف را توضیح دهند، دانست و گفت: این حق انتخاب بویژه در امور روز و متنوع باعث علاقه و تشویق مردم در ایجاد سنت حسنه وقف می شود. معتقدم وقف حاکمیتی نیست و باید به مردم واگذار شود. وقف انواع مختلفی دارد، برخی وقفها عام است و برای عموم مردم استفاده می شود و در اسلام تولیت ان زیرنظر حاکم شرع یا در زمان ما ولی فقیه است. اداره و نظارت یک مکان یا موسسه ای که عام است مثلا بیمارستان یا پل و جاده را نمی توان از اداره و قوانین جامعه جدا کرد و در اختیار افراد متفرقه قرار داد . نوع دیگری از وقف، وقف خاص است که وقف کننده برای اداره ان متولی و ناظر و کارگزارخاصی قرارداده است که اکنون در دوره جمهوری اسلامی که سازمان اوقاف بر موقوفات کشورناظر است سعی دارند این امور را با متولیان خاص هماهنگ بوده و طبق نظر آنان عمل نمایند.
نظر شما