به گزارش خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان؛ برای صلوات فرستادن بر پیامبر اکرم(ص) و اهل بیت ایشان روایات زیادی در تفسیر آیه‌ی شریفه‌ی «إِنَّ اللَّهَ وَ مَلائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَى النَّبِیِّ یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلیماً» وجود دارد. این احادیث از طریق شیعه و سنی نقل شده و در همه‌ی آنها تأکید شده است که باید «آل محمد» به هنگام فرستادن صلوات ذکر شود. حتی در بعضی از این روایات تصریح شده که اگر در صلوات، «آل محمد» ذکر نشود، آن صلوات ناقص و نا تمام است. بنابراین فرستادن صلوات بر پیامبر گرامی و اهل بیت ایشان از جمله اعمالی است که بسیار مورد توصیه و سفارش قرار گرفته است و در برخی مناسبت ها مانند ماه شعبان و رمضان و نیز برخی ایام مانند روز جمعه مورد تاکید است.لذا در این خصوص با حجت الاسلام والمسلمین «عیسی عیسی زاده» رئیس میز توسعه و تعمیق فرهنگ قرآن دفتر تبلیغات اسلامی گفتگویی انجام دادیم که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می شود.
صلوات چه معنایی دارد و مقصود از صلوات خدا بر انبیا و صالحان چیست؟
صلوات جمع «صلاة» است، صلاة به معنای دعا، استغفار و ثنا آمده است. مقصود از صلوات خدا بر انبیا و صالحان، ستایش نیک و به نیکی یاد کردن از آنان است. برخی صلوات از ناحیة خدا را به مغفرت و رحمت و ثنا و کرامت و صلوات ملائکه را به دعای آنان معنا کردند. در روایتی از امام صادق(ع) قریب به همین مضمون نقل شده است. تعبیر به «یصلون» به صورت فعل مضارع دلیل بر استمرار است؛ یعنی پیوسته خداوند و فرشتگان رحمت و درود بر او می فرستند، رحمت و درودی پیوسته و جاودانی.
در اینكه میان «صلوا» و «سلموا» چه فرقی است؟ مفسران بحث های مختلفی دارند، آنچه مناسب تر با ریشه لغوی این دو كلمه و ظاهر آیه قرآن به نظر می رسد این است كه «صلّو» امر به طلب رحمت و درود و فرستادن بر پیامبر است، اما «سلّموا» یا به معنای تسلیم در برابر فرمان های پیامبر گرامی اسلام است. چنان كه در آیه 65 سوره نساء آمده است: (ثُمَّ لایجدُواْ فىِ أَنفُسِهِمْ حَرَجًا مِّمَّا قَضَیتَ وَ یسَلِّمُواْ تَسْلِیمًا)؛ مومنان كسانی هستند كه به داوری تو تن می دهند و حتی در دل از قضاوت كمترین ناراحتی نداشته باشند و تسلیم مطلق گردند.چنانكه در روایتی از امام صادق (ع) می خوانیم، «ابوبصیر» از محضرش سوال كرد منظور از «صلاة» بر پیامبر (ص) را فهمیده ایم، اما معنای تسلیم بر او چیست؟ امام فرمود: «هو التسلیم له فی الامور»؛ منظور تسلیم بودن در برابر دستورات اوست.
«ابوحمزه» از یكی از یاران پیامبر(ص) به نام «كعب» چنین نقل می كند: هنگامی كه آیه 56 سورا احزاب نازل شد عرض كردیم سلام بر تو را می دانیم، ولی صلات بر تو چگونه است؟ فرمود: بگویید: «اللهم صل علی محمد و آل محمد كما صَلَّیتَ علی ابراهیم اِنَّكَ حَمیدٌ مَجیدٌ و بارِك علی محمدٍ و آل محمدٍ كَما بارَكتَ علی ابراهیم و آل ابراهیم اِنَّكَ حَمیدٌ مجیدٌ». در تفسیر الدرالمنثور علاوه بر حدیث فوق، هیجده حدیث دیگر از منابع معتبر اهل سنّت نقل شده است كه در همگی تصریح شده كه «آل محمد» را باید به هنگام صلوات ذكر كرد. با توجه به همین روایات، جمعی از فقهای بزرگ اهل سنت اضافه كردن «آل محمد» را بر نام پیامبر اكرم(ص) در تشهد نماز واجب می شمرند، همانگونه تمام فقهای شیعه در تشهد اول و دوم نماز، فرستادن صلوات را به صورت فوق واجب دانسته و در غیر آن مستحب می دانند.
فلسفه صلوات چیست؟
صلوات بر پیامبر (ص) و آل او، سبب می شود تا آن حضرت و اهل بیتش فراموش نشوند و لازمه اش آن است كه اسلام و برنامه های اسلامی متروك نمی شود، در نتیجه می توان گفت: صلوات بر آن حضرت رمز بقای اسلام و نام مبارك اوست. فرستادن صلوات بر پیامبر(ص) و اهل بیتش، نوعی حق شناسی و قدردانی از زحمات آنان است. فرستادن صلوات سبب ارتقای درجه پیامبر(ص) و اهل بیتش می باشد، از این رو، در بعضی از دعاها مثل دعا در تشهد نماز می گوییم: «وارفع درجته». همچنین بر اساس دعایی در زیارت جامعه که آمده است: «و جَعلَ صَلاتَنا علیكم و ما خَصَّنا بِه مِن ولایَتِكم طِیباً لِخُلقنا و طَهارةً لِاَنفُسِنا و تَزكِیةً لَنا و كَفارَةً لِذُنوبِنا»، فرستادن صلوات سبب پاكیزگی اخلاق، طهارت جان ها، رشدی معنوی و كفاره گناهان می شود.
آیا صلوت سبب آمورزش گناهان می شود؟
قال رسول الله(ص): من صلی علی كل یوم ثلاث مرات و فی لیلة ثلاث مرات حبا لی و شوقا الی كان حقا علی الله عزوجل ان یغفر له ذنوبه تلك اللیلة و ذلك الیوم؛ هر كسی هر روز سه مرتبه و در شب سه مرتبه از روی محبت و شوق، بر من صلوات بفرستد، حق است بر خداوند عزّ وجّل كه گناهان او را كه در آن شب و آن روز انجام داده است، بیامرزد. قال الرضا(علیه السلام): «من لم یقدر علی ما یكفر به ذنوبه فلیكثر من الصلاة علی محمد و آل محمد فانها تهدم الذنوب هدما»؛ کسی که نمی تواند کفارة گناهانش را بدهد، پس زیاد بر پیامبر(ص) و آل او صلوات بفرستد، چون صلوات آثار گناهان را از بین می برد.
صلوات چه نقشی در اجابت دعا دارد؟
امام صادق (ع) فرمودند: هرگاه به درگاه خدای عزّوجّل حاجتی دارید باید با صلوات بر محمد و آل او شروع كنید و سپس حاجت خود را بخواهید و در آخر هم با صلوات بر محمد و آل محمد پایان دهید، زیرا خدای عزوجل كریم تر از آن است كه دو طرف دعا را بپذیرد و وسط دعا را واگذارد و به اجابت نرساند، زیرا صلوات بر محمد و آل محمد، محجوب نیست و بدون برخورد به مانعی بالا می رود.
ثمرة صلوات در لحظة مرگ چیست؟
سفیان ثوری گفت: سالی به حج می رفتم، چون به مدینه رسیدم و به نزد قبر پیامبر (ص) رفتم، جوانی را دیدم كه آثار معنویت در او پیدا بود و جز صلوات چیزی بر زبانش جاری نبود. خواستم با او صحبت گویم، ازدحام زائرین مانع شد. چون به مكه رسیدم، او را در طواف دیدم و بر زبانش فقط صلوات جاری بود! خواستم علت را بپرسم كه طواف كنندگان حایل شدند و او را ندیدم تا روز عرفه در عرفات دیدم. باز سر زبانش فقط صلوات جاری بود. نزدش رفتم و گفتم: اینجا جای استغفار و مناجات و طلب حاجت است، تو در مدینه و مكه مشغول فرستادن صلوات هستی علت چیست؟
جوان گفت: من و پدرم سال گذشته عازم حج شدیم كه وسط راه در فلان جا پدرم بیمار شد، سپس مكانی را كرایه كردم و پدرم را در آن، جای دادم و خودم بالای سرش به پرستاری مشغول شدم، ناگاه فرشته مرگ در رسیده و پدرم در سکرات و سختی های مرگ قرار گرفت و روی سفید او به سیاهی تبدیل گشت. من ناراحت شدم و گفتم: اگر مردم در اینجا صورت پدرم را ببینند می گویند او بسیار معصیت كار بود كه این چنین شد.
گریه كردم و به خواب رفتم. شخصی زیبا روی و خوشبو را دیدم كه مانند او ندیده بودم. پس بر بالین پدرم آمد دست مبارك خود را بر صورتش كشید و چهره اش روشن و سفید شد. من متحیر شدم كه او كیست؟ از این رو، پرسیدم شما چه كسی هستید كه این قدرت را دارید؟ فرمود: من محمدبن عبدالله پیامبر شما هستم، پدرت گناهكار بود، ولی چون بر من صلوات می فرستاد و در موقع مرگ از من استغاثه نمود، من الان به فریادش رسیدم. من از خواب بیدار شدم، دیدم روی پدرم مانند ماه شب چهارده شده است. دانستم اثر صلوات چقدر كارساز است، بنابراین، تصمیم گرفتم همیشه صلوات بفرستم.
صلوات جمعی چه آثاری به دنبال دارد؟
رسول خدا(صلی الله علیه و آله) فرمودند: «ملكی را در معراج دیدم كه هزار هزار دست و هر دستش هزار هزار انگشت و هر انگشتش هزار هزار بند داشت. آن ملك گفت: من حساب قطرات باران را می دانم، ولی حسابی است كه از محاسبه آن عاجزم. به او گفتم، آن چیست؟ گفت: هر گاه جماعتی از امت تو با هم باشند و با هم بر تو صلوات بفرستند، من از محاسبه ثواب آنها عاجزم.
نظر شما