خبرگزاری شبستان- خراسان رضوی- مرضیه وحدت؛ دهها روایت در علوم قرآنی ودهها روایت در فقه و اخلاق وآداب و سلوک دینی وسبک زندگی اسلامی از عبدالعظیم حسنی (ع) در منابع ومتون حدیثی وتاریخی به دست رسیده که نشانگر این موضوع است که وی افزون بر اینکه از سادات گرامی حسنی و از مبارزان بزرگ با طواغیت بوده است بلکه یکی از دانشمندان بزرگ اسلامی و فقهای قرون اولیه اسلام وعصر ائمه (ع) ومورد عنایت واعتماد کامل ائمه بوده است. به مناسبت ولادت حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) این خبرگزاری با حجت الاسلام والمسلمین «امیر علی حسنلو» استاد حوزه و مدیر گروه تاریخ وسیره مرکز پاسخگویی به شبهات حوزه های علمیه گفتگویی داشته که در ادامه تقدیم می شود.
نقش امام زادگان را در ارتقا سطح علمی و موفقیت های کشور را بفرمایید؟
مردم ایران به وجود چنین مراقدی باید افتخار کنند که مزارشان بعنوان کانونهای فرهنگی بزرگ اسلامی گردیده است، اگر امروز دشمنان این کانون ها را نشانه گرفته اند به خاطر تاثیرات بی نظیر این مراقد در موفقیت ها و پیروزی ها و کامیابی های علمی و فرهنگی است که زمینه تمام پیشرفتهای علمی کشور است. بارها در مصاحبه ها و یاد داشتها عرض کرده ام که مسئولین فرهنگی کشور درباره مقوله زیارت باید هزینه نمایند وبرنامه ریزی های لازم را داشته باشند واین مقوله را تقویت کنند که خود همین مقوله یکی از مهمترین پایگاههای دینی است که شبهات زیادی را خنثی می نماید.
در خصوص عبدالعظیم حسنی و زندگی ایشان بفرمایید؟
ابوالقاسم عبدالعظيم بن عبدالله بن علي بن حسن بن زيد بن حسن بن علي بن ابيطالب ـ عليهما السّلام ـ از سادات حسني و از بزرگان اين خاندان و مورد احترام امامان عصر خود و از راويان موثق بوده است. زندگي امامزاده عبدالعظيم حسني از حيث تولّد، تعداد اماماني كه وي آنان را درك كرده و نيز تاريخ وفاتش به طور مشخص و معين در منابع ذكر نشده است و هر آنچه هست مورد اختلاف است. برخي تولد آن حضرت را در سال 173 هجري در زمان امام موسي بن جعفر ـ عليه السّلام ـ در مدينه دانسته اند و بنابراين نقل، آن جناب ده ساله بوده اند كه امام موسي بن جعفر ـ عليه السّلام ـ از دنيا رفته است.
برخي ديگر از منابع تولد وي را در سال 202 هجري دانسته اند وليكن مأخذ آن را ذكر نكرده اند و اين گفته مدرك درستي ندارد، زيرا حضرت عبدالعظيم راوي هشام بن حكم است و او در سال 198 هجري در گذشته است و به گفته برخي منابع حضرت عبدالعظيم محضر مبارك حضرت رضا ـ عليه السّلام ـ را نيز درك نموده و حال اين كه آن جناب در سال 203 هجري به شهادت رسيدند
در مقابل چنين منابعي كه ذكر نموده اند، آن حضرت ايام زندگاني حضرت امام موسي بن جعفر و امام رضا ـ عليهما السّلام ـ را درك نموده است. مؤلف كتاب روح و ريحان مي نويسد كه حضرت عبدالعظيم حسني خدمت سه امام از ائمه ـ عليهم السّلام ـ يعني امام جواد، امام هادي و امام حسن عسكري ـ عليهم السّلام ـ را درك كرده و هرگز و به طور تحقيق خدمت حضرت علي بن موسي الرضا ـ عليه السّلام ـ شرفياب نشده است و بعضي از رواياتي كه آن جناب از حضرت رضا ـ عليه السّلام ـ نقل كرده است، به واسطه اصحاب است.
شيخ طوسي عبدالعظيم حسني را در رجال خويش در زمرة اصحاب امام هادي و امام حسن عسكري ـ عليهما السّلام ـ ذكر كرده است؛ آنچه از مطالب ذكر شده در منابع در رابطه با آن جناب به دست مي آيد اين است كه وي فرزند عبدالله بن علي از نوادگان امام حسن مجتبي ـ عليه السّلام ـ و نام مادرش فاطمه بنت عقبة بن قيس بود.؛ از همسرش به نام خديجه بنت قاسم بن حسن بن زيد كه دختر عمّ خويش بود، پسري داشت به نام محمد كه وي نيز همانند پدر بزرگوارش فردي زاهد و شريف بود.
آن بزرگوار دختري به نام «ام سلمه» كه همسر محمد بن ابراهيم بن ابراهيم بن حسن گرديد و به طور قطع زندگاني وي مصادف بود با ايام زندگاني دو امام معصوم يعني امام جواد و امام هادي ـ عليهما السّلام و از طرف آن بزرگواران شديداً مورد احترام و محل اعتماد و اطمينان بوده است، وي نيز در تعظيم و اكرام آن حضرات مبالغه مي نمود و دين خود را به محضر امام هادي ـ عليه السّلام ـ عرضه داشت كه حضرت فرمودند: به خدا قسم اين همان ديني است كه خداوند نسبت به بندگانش به آن رضايت داده است.
علت سفر عبدالعظیم حسنی به ری چه بود؟
بنابر آنچه از مطالب تذكره نويسان اسلامي بر مي آيد، حضرت عبدالعظيم حسني ـ عليه السّلام ـ در حدود سال 250 هجري بر حسب امر مبارك امام علي النقي الهادي ـ عليه السّلام ـ براي ترويج و تبليغ احكام دين مبين اسلام و پيشوائي جماعت شيعيان، از عراق عازم شهر ري گرديد.
نجاشي در رجال خويش از احمد بن محمد بن خالد برقي روايت كرده است كه عبدالعظيم حسني از ترس سلاطين جور وارد ري شد و به طور مخفيانه در خانه مردي از شيعيان در منطقه « سكة الموالي» اقامت گزيد و در آنجا روزها را روزه و شب ها را به نماز مي گذرانيد و مخفيانه از آن خانه خارج شده و قبري كه متعلق به يكي از اولاد حضرت موسي بن جعفر ـ عليه السّلام ـ بود، را زيارت مي كرد.
تا اين كه شيعيان يكي پس از ديگري وي را شناختند و در نهايت يكي از شيعيان در خواب حضرت رسول اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ را ديد كه فرمود: از فرزندان من مردي از « سكة الموالي» به باغ عبدالجبار بن عبدالوهاب حمل شده و در زير درخت سيبي دفن خواهد شد و اشاره به مكاني كرد كه آن جانب در آنجا دفن گرديده است.
آن مرد شيعي براي خريد آن درخت و اطراف آن از صاحبش به آنجا رفت. صاحب باغ گفت به چه منظور مي خواهي آنجا را بخري؟ مرد رؤياي خود را تعريف كرد؛ صاحب باغ گفت من نيز همانند آن رؤيا را ديده ام و بدين جهت اين درخت را با باغ به آن مرد بزرگوار (يعني عبدالعظيم حسني) و جميع شيعيان وقف نمودم كه در آنجا دفن شوند.
چون حضرت عبدالعظيم وفات يافت در جيبش نوشته اي يافتند كه خود در آن چنين نوشته بود « أنا ابوالقاسم عبدالعظيم بن عبدالله بن علي بن الحسن بن زيد بن الحسن بن علي بن ابي طالب ـ عليهم السّلام ـ».
تاريخ وفات حضرت عبدالعظيم حسني- كه البته برخي منابع ذكر كرده اند كه وي به دست عمّال سلطان عباسي به شهادت رسيده است- به طور دقيق مشخص نيست ولي چون از اخبار به دست مي آيد كه وي در زمان المعتز بالله عباسي (متوفي 255 هجري) هجرت كرده و حضرت امام هادي در سال 254 هجري به شهادت رسيده اند و توقف آن بزرگوار در ري زياد طولاني نبوده است، لذا مي توان نتيجه گرفت كه وفات حضرت عبدالعظيم ـ عليه السّلام ـ در حدود سال هاي 254 و 255 هجري واقع شده باشد.
آیا ایشان تالیفاتی داشته اند؟
عبدالعظيم حسني در ايام زندگي خود تأليفاتي هم داشته كه نام دو كتاب او براي ما حفظ شده است: يكي از آنها كتابي است به نام « خطب امير المؤمنين عليه السّلام » كه نجاشي در رجال خود آن را ذكر كرده و دوم كتابي به نام «يوم و ليله» مي باشد كه در رساله صاحب بن عباد ذكر شده است.
روایات فراوانی در علوم مختلف از عبدالعظیم نقل شده است که نشان دهنده نقش بزرگ این سید بزرگوار در ترویج علوم وتمدن اسلامی ومکتب اهل بیت (ع) است ؛ دهها روایت در علوم قرآنی ودهها روایت در فقه و اخلاق وآداب و سلوک دینی وسبک زندگی اسلامی از این مرد بزرگ در منابع ومتون حدیثی وتاریخی به دست رسیده که نشانگر این موضوع است که وی افزون بر اینکه از سادات گرامی حسنی واز مبارزان بزرگ با طواغیت بوده است بلکه یکی از دانشمندان بزرگ اسلامی وفقهای قرون اولیه اسلام وعصر ائمه (ع) ومورد عنایت واعتماد کامل ائمه بوده است.
بنابراین عبدالعظیم را باید با نگاه دیگر نیز مد نظر داشت ؛ پس از استقرار در ایران که مرقد ومزارش در ایران و در شهر ری قرار گرفته تاثیر حضورش این شهر را یکی از کانونهای رواج و تبلیغ مکتب اهل بیت نموده است و از این قرون به بعد است که ری یکی از مراکز مهم حکومتی شیعه بوده است ومنشاء تحولات بزرگ سیاسی در عرصه جهان اسلام به شمار آمده است.
در خصوص زیارت عبدالعظیم حسنی روایتی وارد شده؟
روايت معتبري در رابطه با زيارت قبر حضرت عبدالعظيم حسني از امام علي النقي ـ عليه السّلام ـ وارد شده ، به سند معتبر منقول است كه شخصي از اهل ري آمد به خدمت حضرت امام علي النقي ـ عليه السّلام ـ، مشرف شد؛ حضرت فرمود: كجا بودي؟ وي عرض كرد: به زيارت امام حسين ـ عليه السّلام ـ رفته بودم؛ حضرت فرمودند: اما انك لو زرت قبر عبدالعظيم لكنت كمن زار قبر الحسين ـ عليه السّلام ـ اگر زيارت مي كردي قبرعبدالعظيم را، هر آينه مانند كسي بودي كه زيارت كرده باشد قبر امام حسين ـ عليه السّلام
نظر شما