به گزارش خبرنگار خبرگزاری شبستان در استان آذربایجان غربی، موسیقی عاشیقی دارای مکاتب گوناگونی است که یکی از اصیل‌ترین و غنی‌ترین آنها «مکتب عاشیقی ارومیه » در غرب دریاچه ارومیه و آذربایجان غربی است که به اذعان بسیاری از کارشناسان و محققان بومی و بین المللی، تاریخ موسیقی عاشیقی در خاورمیانه در این مکتب خلاصه می شود .
در راستای معرفی این کانون فرهنگی، اهداف و عملکرد آن ، مصاحبه ای را با « داریوش علیزاده» موسس و مدیر کانون عاشیقهای حوزه هنری آذربایجان غربی و همچنین مسئول « واحد موسیقی حوزه هنری استان » انجام داده ایم که در ادامه از نظر مخاطبان می گذرد.
شبستان؛ کانون عاشیقهای حوزه هنری آذربایجان غربی از چه سالی فعالیت خود را آغاز کرد؟ این کانون چند نفر عضو دارد؟
کانون عاشیق های حوزه هنری آذربایجان غربی باهدف رشد و توسعه این موسیقی غنی و فولکور که در واقع بخش بسیار مهمی از آداب و رسوم و سنت های ما آذربایجانی ها در قالب این موسیقی ارائه می شود از مهرماه سال ۱۳۸۹ شمسی توسط اینجانب تاسیس و فعالیت خود را در شهرستان ارومیه آغاز کرد. ما هرهفته روزهای دوشنبه با حضور هنرمندان برتر موسیقی عاشیقی ویژه برنامه کنسرت موسیقی عاشقی بخصوص در مکتب عاشیقی ارومیه که ثبت ملی شده اجرا کردیم، در حال حاضر این کانون از شهرستان ارومیه و سایر شهرستان های استان آذربایجان غربی بیش از ۱۰۰ نفر هنرمند عاشیق عضو دارد و هر هفته روزهای دوشنبه نیز برنامه خود را در سالن صفی الدین ارموی شهرستان ارومیه در قالب کنسرت موسیقی ،علاوه بر تولید آلبوم های موسیقی عاشیقی (ایپک یولی ناخلاری شماره یک، اروم دان گلن سسلر در سه شماره، اوزانلار گونشی) ، اجرای جشنواره ها و سایر برنامه ها برگزار می کند.
همچنین تقریبا نزدیک 600 کنسرت موسیقی را در قالب برنامه کانون عاشیقهای هنری آذربایجان غربی یا همان عاشیقلار آخشامی برگزار کردیم.
شبستان؛ هدف از تشکیل کانون عاشیق های حوزه هنری آذربایجان غربی در شهرستان ارومیه چه بود؟
ما آذربایجانی ها دارای یک میراث بزرگ فرهنگی در حوزه موسیقی هستیم که حاصل زحمات و تلاشها و اندیشه مردمان این دیار از گذشته های دور تا به امروز بوده است که متاسفانه همانند بسیاری از ارزشهای فرهنگی دیگر به فراموشی سپرده شده بود و در حال تخریب و تجزیه زمانی بود و هدف اصلی حوزه هنری جلوگیری از انحطاط فرهنگی در عرصه موسیقی محلی ،رشد و توسعه موسیقی جهت آشنایی مردم به ویژه نسل جوان جامعه با این موسیقی عاشیقی به خصوص « مکتب عاشیقی ارومیه» بود.
شبستان؛ در مورد فعالیت های کانون عاشیقهای حوزه هنری آذربایجان غربی بفرمایید.
کانون عاشیقهای حوزه هنری آذربایجان غربی طی 12 سال فعالیت فرهنگی و هنری خود فعالیت های زیاد و گسترده ای را داشته است که پیش از این در هیچ مقطع تاریخی شاهد این فعالیت‌ها نبودیم.
از جمله شناسایی هنرمندان عاشیق در آذربایجان غربی با ساماندهی آنها، برگزاری بیش از 600 کنسرت هفتگی موسیقی عاشیقی طی 12 سال گذشته برای علاقمندان و خانواده ها به صورت رایگان ، حمایت مالی از هنرمندان عاشیق، برگزاری سه دوره جشنواره استانی در مکتب عاشیقی ارومیه، « ثبت ملی» مکتب عاشیقی ارومیه در میراث ناملموس ایران با همکاری سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی آذربایجان غربی، استعدادیابی و پرورش هنرمندان جوان عاشیق و معرفی آنها به جامعه هنری استان و کشور ،حضور در جشنواره‌های استانی ، ملی و بین المللی ، بسترسازی جهت حضور هنرمندان عاشیق در برنامه های مختلف و به طور کلی « احیای مجدد موسیقی عاشیقی در آذربایجان غربی و آشنایی نسل جوان با این میراث ملی » از مهم ترین دستاوردهای کانون عاشیق های حوزه هنری استان طی ده سال گذشته بوده است.
شبستان؛ آیا کانون عاشیقهای حوزه هنری آذربایجان غربی در راستای تولید آلبوم های موسیقی در این حوزه، فعالیتی داشته است؟
تاکنون ۶عنوان آلبوم را برای نخستین بار تولید کردیم که از این تعداد تاکنون ۴ آلبوم را منتشر کردیم و دو آلبوم دیگر را انشالله طی سال جاری منتشر خواهیم کرد . تولید آلبوم های مختلف موسیقی از جمله « اوزانلار گونشی » از مرحوم عاشیق درویش وهاب زاده ، مجموعه « اورمودان گلن سسلر» در سه آلبوم ، آلبوم « ایشیق یول » در وصف حضرت محمد (ص) و حضرت علی (ع) ، و مجموعه داستانهای فولکلور در موسیقی عاشیقی مکتب ارومیه با عنوان « ایپک یولو ناغیللاری » یا داستانهای جاده ابریشم ، از تولیدات کانون عاشیقهای حوزه هنری آذربایجان غربی تاکنون می‌باشند که اگر مشکلات مالی نداشتیم تولیدات کانون حتما بیش تر از اینها بود .
شبستان؛ شما به عنوان موسس و مسئول کانون ،علاقه‌مند بودید کدام برنامه ها را اجرا می کردید که تا به امروز محقق نشده است؟
واقعیتش برنامه های زیادی هستند که در ذهن دارم و تاکنون نتوانسته‌ایم آنها را محقق کنند و به صورت آرزوی برایم باقی مانده اند .شاید این برنامه‌ها ساده و کوچک باشند و در سایر کشورها مانند یک بازی کودکانه به نظر بیایند اما در شرایط فعلی تا به امروز برایم مقدور نگردیده اند.
از جمله برگزاری جشنواره های بین المللی موسیقی عاشیقی در ارومیه، اجرای هنرمندان طراز اول موسیقی عاشیقی استان در کشورهای همجوار استان آذربایجان غربی و حضور آنها درسایر استان و برقراری ارتباط دوسویه فرهنگی و هنری، تولید و انتشار « کتاب » مکتب عاشقی ارومیه و زندگینامه هنرمندان این عرصه که حالا چند سالی است در دستم باقی مانده .تولید و انتشار آلبوم‌های موسیقی استاندارد از هنرمندان طراز اول استان و آرزوهای دیگر که همه را نمی توانم بیان کنم.
شبستان؛ سایر دستگاه‌های فرهنگی و هنری استان تاکنون با شما در اجرای برنامه‌های کانون عاشیق ها همکاری داشته اند؟
برخی از آنها همکاری داشتند، برای مثال در سال های گذشته اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان در دوران مدیریت حجت‌الاسلام کریمی همکاری خوبی داشت ولی الان چند سالی هست که از اداره ارشاد خبری نیست ، سازمان میراث فرهنگی هم همینطور که بنده انتظار زیادی از این سازمان میراث فرهنگی دارم چون از زحمات و تلاش‌های دوستان میراث فرهنگی بود که ما مکتب عاشیقی ارومیه را در میراث ناملموس کشور « ثبت ملی» کردیم و باید از این فرصت نهایت بهره را برد .
در دوره های قبل شورای اسلامی ارومیه و شخص آقای «علیزاده امامزاده» انصافا با کانون همکاری خوبی کردند ولی اینها کافی نیستند، این همکاری‌ها نباید مقطعی باشند و بایستی ادامه داشته باشد. البته از سایر دستگاهها به ویژه استانداری آذربایجان غربی، شهرداری ارومیه و اداره کل تبلیغات اسلامی استان هم انتظار دارم در اینجا در کنار ما باشند چون این موسیقی یک موسیقی ملی و متعلق به همه مردم ایران و به خصوص همه اهالی آذربایجان است.
شبستان؛ مشکلات و موانع رشد و توسعه کانون عاشیق های حوزه هنری آذربایجان غربی را بفرمایید.
مشکلات و موانع واقعاً زیاد هستند به غیر مشکلات عدیده مالی که همواره در کنار بنده بوده و آنطور که می بینم خواهند بود ، برخی موانع هستند که اگر کاملا بازگو شوند در اندازه یک کتاب جای می گیرند ولی بنده به این چند مسئله اشاره می کنم که اگر حل شوند خیلی موثر خواهند بود .
نبود سیستم پخش و تولید آلبوم های موسیقی عاشیقی که با هزاران مشکل تولید می شوند از جمله مشکلات این کانون است.
شبستان؛ برای برداشتن این موانع و مشکلات چه تمهیداتی باید اندیشید؟
به نظرم در مرحله اول باید خود هنرمندان عاشیق یک تکانی به خودشان بدهند و در توسعه سواد هنری و رشد علمی هنر خود کوشا باشند و خودشان را ضمن حفظ اصول و اصالت های گذشته و مکتب عاشیقی خود به روز رسانی کرده و با خلق نغمه های جدید حداقل اندکی با جامعه امروزی خودشان را وفق دهند.
همچنین کمبود در حوزه تولید آلبوم های موسیقی در این سبک ، تهیه و انتشار فیلم های داستانی و مستند از داستان های فولکلور در مکتب عاشیقی ارومیه و همچنین زندگی هنرمندان شاخص استان در این حوزه ، مقاله های تحقیقی و پژوهشی ،جشنواره های ملی و بین المللی و کارگاه‌های پژوهشی کاملاً احساس می‌شود.
از طرفی حضور هنرمندان عاشیق در مجامع بین المللی و برنامه های کشورهای مجاور از جمله ترکیه ،جمهوری آذربایجان و عراق که تا کنون به شکل حرفه‌ای محقق شده در راستای معرفی این هنر ملی از مشکلاتی هستند که بایستی به زودی حل شوند.
شبستان؛ شما به عنوان یک مسئول موسیقی چه انتظاری از علاقه مندان و مردم عادی دارید؟
حضور مردم در کنار هنرمندان عاشیق و حمایت از آنها و تشویق خانواده ها جهت حضور کودکان و جوانان با هدف آموزش و فراگیری این هنر جهانی از انتظاراتی است که بنده دارم . البته این مسئله را اعتراف می کنم که اگر هنر موسیقی عاشیقی و هنرمندان عاشیق تا به امروز و در طول تاریخ دوام آورده اند ، حامی اصلی آنها همین مردم عادی بودند که امروز هم هستند البته کمی کمتر.چون در طول تاریخ به غیر از دوره ای خاص در حکومت « صفویه » که تبلیغ مذهب تشیع از اصول حکومت بود موسیقی عاشیقی به غیر از خود مردم حامی دیگری نداشت.
شبستان؛ آیا شما به عنوان یک کارشناس موسیقی لازم می‌دانید موسیقی عاشیقی هم راستا با نیاز جامعه امروز رشد داشته باشد؟
حتماً باید اینگونه باشد و موسیقی عاشیقی هم همسو با نیاز جامعه هم در قالب هنر موسیقی و هم در قالب محتوا نیازهای فرهنگی جامعه را برآورده سازد در غیر این صورت مخاطب خود را از دست خواهد داد.
البته این نکته مهم را باید در نظر داشته باشیم که همسو شدن با محیط به این منظور نیست که اصالت ها و ارزشهای این موسیقی را از دست بدهیم بلکه باید این ارزش ها را در قالب جدید ارائه کنیم و این موسیقی اصیل را فدای تغییرات جامعه امروزی که بسیاری از آنها هم صحیح نیستند و برخی هم مخرب ،نکنیم چون برای این موسیقی در طول تاریخ زحمات زیادی کشیده شده و الکی به دست ما نیامده است.
شبستان؛ ویروس کرونا چه تاثیری بر فعالیت‌های کانون عاشیق های حوزه هنری آذربایجان غربی گذاشته است؟
همزمان با بروز بیماری کرونا در جامعه و تعطیلی بسیاری از فعالیت ها و اماکن فرهنگی که با بحث اجتماع مردم در ارتباط بود در این راستا ما هم مجبور شدیم کانون را نزدیک یک سال و سه ماه تعطیل کنیم و بیماری کرونا ضرر بسیاری به وجه و هویت کانون زد.
ایجاد مشکلات مالی برای هنرمندان عاشیقی که در برنامه های کانون حضور داشته و عدم حضور هنرمندان علاقمند موسیقی عاشیقی از جمله این مشکلات بوده و انسجامی که قبلا در کانون داشتیم را از دست دادیم، البته از پاییز سال گذشته که کانون را دوباره راه اندازی کردیم، مردم علاقمند زیاد بوده و ما از همان روز در حال برگزاری برنامه های فرهنگی هستیم و در سال جدید تا به امروز 25 برنامه اجرا کردیم.
همچنین یکی از مشکلات دیگر کانون بحث تبلیغ این برنامه است همانطور که عرض کردم برنامه کانون عاشیق ها در راستای توسعه و رشد فرهنگی استان آذربایجان غربی است و اگر این قضیه از طریق رسانه های جمعی بخصوص صدا و سیما صورت گیرد مردم اطلاع می یایند.
شبستان؛ موضوعی که این روزها با آن مواجه هستیم، بحث «ابتذال در هنر» است اما برخي هنرمندان اين موضوع را به طور كلي نفي مي كنند.آیا شما به وجود ابتذال در موسیقی و به عبارت بهتر «موسیقی مبتذل» معتقد هستید؟!
هر هنری که باعث شود اشخاص بتذال کشیده شود و به تبع آن جامعه به ابتذال کشیده شود، هنر درست و صحیحی نیست.
هنر یکی از نعمت های خداوند در راستای رشد و توسعه فرهنگی اجتماع، رشد و توسعه عقلانی شخص هنرمند و به تبع آن رشد و توسعه عقلانی همه اعضای یک جامعه است و اگر هنری در این راستا نباشد که واقعیت های جامعه را با زبان هنر بیان نکند و نیازهای جامعه را نتواند با زبان هنر برجایش بنشاند؛ بنظر من هنر قابل استفاده ای نیست و هنری که باعث عقب ماندگی جامعه شود صد در صد یک هنر مبتذل می باشد.
ما در جامعه بخصوص در جامعه ایران که زندگی می کنیم، می توانیم با استفاده از ابزار هنر در آگاه سازی اذهان عمومی جامعه بسیار موثر عمل کنیم و در مقابل بسیاری از مشکلات اجتماعی مثل طلاق، اعتیاد و موضوع حجاب که امروزه در جامعه با آن درگیر هستیم و زبانزد است را به شکل صحیح و موثر در جامعه نهادینه کنیم.به فرموده مقام معظم رهبری؛ هر مسئله ایی که با زبان هنر بیان شود، یقینا ماندگاری و تاثیرگذاریش بسیار متفاوت خواهد بود.
شبستان؛ اکنون ما با موسیقی جدیدي روبرو هستیم که از آن با نام موسیقی «پاپ آذری» یاد می شود، بگذارید سوال را اینگونه مطرح کنم که به چه نوع موسیقی، پاپ آذری گفته می شود نظرتان راجع به این سبک هنری چیست؟
موسیقی پاپ یکی از سبک های موسیقی است که در کل جهان اجرا می شود و سابقه 50 ساله داشته و مردم هم با توجه به شرایط سنی و اجتماعی که در آن زندگی می کنند از این موسیقی استفاده میکند، و بنظر من موسیقی پاپ، موسیقی مبتذلی نیست و گاهی نوع استفاده از این موسیقی با عث به ابتذال کشیده شدن این سبک موسیقی می شود و در بسیاری از موارد هم هنرمدان با توجه به علایق مردم علی الخصوص جوانان با توجه به ریتمیک بودن این موسیقی اقدام به برگزای این نوع موسیقی می کنند.
شبستان؛ در حوزه موسیقی عاشقی و در کل موسیقی فولکلور آذربایجان نبود دانشگاه و پژوهش چقدر در ایجاد این فاصله و شناخته نشدن موسیقی تاثیر دارد؟
موسیقی عاشیقی ما در واقعیت از برنامه های که طی سالیان گذشته در حوزه موسیقی عاشیقی در استان آذربایجان‌غربی و شهرستان ارومیه برگزار کردیم و یقینا هدف ما تثبیت این موسیقی است و موسیقی عاشیقی یک موسیقی معمولی نیست و این موسیقی بخش بسیار مهم از فرهنگ و فولکور ما مردم آذربایجان است و نباید اجازه دهیم سایر انواع موسیقی این موسیقی که کد فرهنگی ما است را کمرنگ کند و یا از بین ببرند، و مهمترین هدف راه اندازی کانون عاشیق های حوزه هنری استان نیز این بوده است.
شبستان؛ آینده این موسیقی را چگونه می‌بینید؟
اگر یکسری اقدامات را ا انجام ندهیم این موسیقی در طول زمان با هجمه رسانه ای که سایر کشورها بر روی موسیقی ما دارند، کمرنگ خواهد شد و آینده خوبی نمی بینم.
ولی در چند موضوع از جمله مشارکت و جذب جوانان به این موسیقی به عنوان پرچم داران موسیقی عاشیقی در کنار تبلیغ این موسیقی غنی توسط رسانه های جمعی بسیار مهم بوده و از طرفی بروز رسانی این موسیقی با حفظ تاریخچه و توجه به نیاز امروز جامعه به خصوص جوانان باید اقدام شایسته توسط دستگاه های فرهنگی و هنرمندان عاشیق صورت گیرد.
سخن آخر...
مطالب زیاد هستند و به این زودی ها هم قابل حل نمی باشند فقط این را بگویم تلاش برای حفظ و اشاعه موسیقی عاشیقی به عنوان یکی از شاخص‌های فرهنگی ملی و یکی از مهمترین بخش‌های فرهنگی آذربایجان فقط متعلق به واحد موسیقی حوزه هنری آذربایجان غربی نیست و سایر دستگاه‌های فرهنگی و هنری استان نیز در این عرضه بایستی در کنار حوزه هنری بوده و کانون عاشیق های آذربایجان غربی را در رسیدن به اهداف و رسالت‌های خود یاریگر باشند.
همچنین از همه دستگاهها و مدیران فرهنگی استان که از سالهای گذشته با ما همکاری داشتند و همچنین همه عزیزانی که ما را در طول این سالها تنها نگذاشته و در کنسرتها و برنامه های مختلف موسیقی در کنار ما بودند تشکر می‌کنم. والسلام.
گفتگو؛ فاطمه صمدزاده
نظر شما