به گزارش خبرگزاری شبستان و به نقل از روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، همزمان با اولین روز هفته کتاب، تازه ترین کتاب سید صادق سجادی با عنوان «وزارت و دیوانسالاری ایرانی در عصر اسلامی» مورد نقد و بررسی قرار گرفت.
سید صادق سجادی مولف کتاب«وزارت و دیوانسالاری ایرانی در عصر اسلامی» در توضیح این کتاب گفت: کتاب «وزارت و دیوانسالاری ایرانی در عصر اسلامی» درباره چگونگی ایجاد نهادهای حکومتی و دیوانی در دوران اسلامی و خلافت عباسی اس. تدوین این کتاب سال ۱۳۶۵ آغاز و طی مقالاتی گردآوری شده است.
وی افزود: فصل اول این کتاب، به ایرانیان از دبیری تا وزارت پرداخته است. دیوانسالاری در حکومت‌های اسلامی و دستگاه خلافت متاثر از دیوانسالاری ایرانی بوده است و تقریبا از دوران اموی و زمان خلافت عبدالملک مروان حضور خاندان‌های دبیران و دیوانی ایرانی دیده می‌شد.
سجادی اظهار داشت: در ایران خاندان‌هایی وجود داشته که به نسل‌های بعد خود آموزش دبیری می دادند زیرا خاندان‌های دیوان‌سالار در ایران وجود داشته اند و بر همین اساس در حوزه دریافت خراج و مالیات آموزش‌ها و مهارت‌های قابل توجهی وجود داشته است.
مولف «وزارت و دیوانسالاری ایرانی در عصر اسلامی» بیان کرد: رساله‌ها و نوشته‌هایی درباره دیوانسالاری ایرانی و تاثیر آن بر دستگاه خلافت نوشته شده است و از دوران ساسانی انتقال دانش دبیران و دیوانسالاری به حاکمان اسلامی شروع شد که پس از فتح ایران توسط اعراب نیز شاهد سپرده شدن اداره برخی از موضوعات به ایرانیان هستیم.
وی با بیان این مطلب که از زمان حجاج برخی اسناد از زبان پهلوی به عربی ترجمه شده است؛ گفت: در ترجمه این اسناد، اصول محاسباتی تغییر نکرد و صرفا زبان ثبت عوض شد و همین امر موجب نیازمند شدن حکومت‌ها به دبیران و خاندان‌های دیوان سالار ایرانی شد.
مولف《وزارت و دیوانسالاری ایرانی در عصر اسلام خاطرنشان کرد: نگاه به دیوانسالاری در عصر اسلامی متاثر از دیوانسالاری ایرانی است و این موضوع سرفصل تازه پژوهشی برای پژوهشگران تاریخ ایران و تاریخ اسلام فراهم می کند.
وی عنوان کرد: در ابتدای کتاب تلاش شده اصطلاحات تعریف و سپس به موضوعات دیگر پرداخته شود تا خواننده آگاهی نسبت به موضوعات مطرح شده داشته باشد.
«وزارت و دیوانسالاری ایرانی در عصر اسلامی» دانشنامه دیوانسالاری است
در ادامه این نشست علی بهرامیان پژوهشگر و کارشناس حوزه کتاب گفت: در طول تاریخ چندین کتاب درباره نهاد وزارت و دیوانسالاری نوشته شده است اما با نگاه به کتب حوزه دیوانسالاری کمتر کتابی به جامعیت کتاب «وزارت و دیوانسالاری ایرانی در عصر اسلامی》بوده است.
وی ادامه داد: به وزیران و دیوان‌سالاران در تاریخ کمتر پرداخته شده تا جائیکه در ادوار مختلف تاریخی که به نام یک سلطان می‌شناسیم، وزیران، دبیران و دیوان‌سالاران در هر دوره ای در شکل گیری و چگونگی حکومت‌ها تاثیرگذار بوده اند.
این منتقد افزود: در بزنگاه‌های تاریخی نقش وزرا در تاریخ را باید جدی مطالعه کرد، برخلاف عقیده برخی با حمله اعراب به ایران تمامی زیرساخت‌های اداری و دیوانی از بین نرفته بلکه در حکومت‌های بعدی هم جایگاه خود را حفظ کردند. در حمله مغولان هم همینطور شاهد نقش آفرینی و ادامه حضور دیوانسالاری ایرانی در دستگاه حکومتی مغولان بوده‌ایم که این موضوع اهمیت نقش و فعالیت وزرا در حکومت‌های ادوار تاریخ را نشان می‌دهد.
علی بهرامیان با بیان این مطلب که در طول تاریخ کتاب هایی درباره نهاد وزارت و دیوانسالاری نوشته شده است گفت: با نگاه دقیق به کتاب های حوزه دیوانسالاری متوجه این مهم می شویم که کمتر کتابی به جامعیت کتاب 《وزارت و دیوانسالاری ایرانی در عصر اسلامی》به موضوع دیوان سالاری در ادوار مختلف پرداخته است. وی تصریح کرد: به اعتقاد من این کتاب دانشنامه‌ای مختصر در حوزه دیوانسالاری فراهم کرده و امید است این موضوع ادامه داشته باشددد و کتابنامه و دانشنامه دیوانسالاری توسعه پیدا کند.
این پژوهشگر و کارشناس حوزه کتاب ادامه داد: تاریخ نگاری در ابتدا توسط محدثان و فقها صورت می گرفته اما به مرور شاهد تاریخ نگاری توسط دبیران و وزرا هستیم که تا دوره پهلوی اول نیز ادامه داشته است.اموضوعی که جای آن خالی دیده می‌شود نقل و نقد اقوال دیگران در خصوص دیوان و وزرا است و توجه به این موضوع می‌تواند مورد توجه و پیگیری دانشجویان و محققان قرار گیرد.
بهرامیان یادآور شد: یکی از مواردی که باید به آن پرداخت،تفاوت‌ها و رقابت‌های حکومت‌هادر تشکیل و اداره دیوان‌ها است که این موضوع قابل پژوهش در حوزه دیوانسالاری است.
تسلط نویسنده به منابع مفید و مرتبط با موضوع امتیاز این اثر است
غلامرضا امیرخانی منتقد در نشست نقد و بررسی کتاب «وزارت و دیوانسالاری ایرانی در عصر اسلامی»، استفاده از منابع مرتبط با موضوع را امتیاز این کتاب برشمرد و گفت: تسلط نویسنده کتاب به منابع مفید و مرتبط با موضوع از امتیازهای این اثر است به خصوص که جستجو و به کارگیری منابع عربی و فارسی در زمانی که اینترنت رایج نبوده، قابل تحسین است.
وی یادآور شد:موضوعی که سید صادق سجادی مولف کتاب روی آن کار کرده، پژوهش تازه ای است که همچنان جا برای کار دارد. کتاب «وزارت و دیوانسالاری ایرانی در عصر اسلامی» دارای مقاله های جالب و نکات خواندنی است که مطالعه آن را توصیه می کنم.
نظر شما