خبرگزاري شبستان: مهريه از ديد اسلام به معني صداق است يعني نشانه‌اي از مهر مرد به زن و اين فقط يک نشانه و سمبل است که پيامبر براي دخترش نيز تعريف کرده است اما با گذشت زمان اين سمبل به وسيله‌اي براي چشم و هم چشمي و ارضاي عقده‌هاي دروني خانواده‌ها و جوانان تبديل شده است.
از نظر قوانين، مهريه به دوصورت قابل پرداخت است يا عندالمطالبه است يا عندالاستطاعه که معمولا عندالمطالبه پرداخت مي‌شود. وضع قوانين موجود مهريه در ايران کاملا به نفع زنان است البته راه‌هايي براي فرار از قانون براي مردان وجود دارد اما با درصد بسيار کم.به نحو احسن اجرا شدن قانون مهريه را مي‌توان با گذر از دادگاه‌ها و پرونده‌هايي که وجود دارد و همچنين زندان‌هايي که پر از مرداني که به دليل عدم پرداخت مهريه است مشاهده کرد. وقتي احساسات و عواطف در روز خواستگاري بر مردان غلبه مي‌کند و مهريه بالا را به عهده مي‌گيرند بايد منتظر درهاي بسته زندان به روي خود نيز باشند. گاهي ديده مي‌شود مهريه تبديل به دست آويزي براي استفاده مالي براي زنان از مردان شده است.
افزايش سن ازدواج و بي ميلي مردان براي ازدواج از تاثيرات مخرب افزايش مهريه است. در ميان نسل گذشته بسيار ديده مي‌شد که بسياري از زنان مهريه‌هاي خود را هرچند ناچيز به همسرانشان مي‌بخشيدند اما امروز شاهديم زنان به محض مشاهده کوچکترين اشتباهي مردان را با مهريه عندالطالبه در دادگاه و در نهايت پشت ميله‌هاي زندان مواجه مي‌کنند.
افزايش نرخ مهريه علاوه بر اينکه عدم اعتماد در ميان جوانان و طلاق را به دنبال دارد افزايش فساد و سن ازدواج را نيز در پي خواهد داشت. بهتر است به جاي آنکه به اين بپردازيم که مهريه را از طريق متوسل شدن به مجلس کاهش دهند فرهنگ سازي را از مدارس آغاز کنند و به جوانان ياد دهيم در جلسات خواستگاري به جاي چک و چانه زدن بر سر مقدار مهريه به شخصيت دو طرف بها دهند.
چه کسي مقصر است؟
اين روزها مي‌بيني که هرچه مهريه بالاتر باشد شخصيت دختر و پسر و خانواده‌هاي آنها بالا مي‌رود اما اينکه بگوييم اين دختران و خانواده‌هاي آنها هستند که سبب شده‌اند نرخ مهريه در کشور بالا رود درست نيست.در گذشته عموما براي تعيين مهريه دريک جلسه خواستگاري براساس نظر حکمين بود که موارد شان و منزلت خانوادگي، تحصيلات وموقعيت مالي درنظر گرفته مي شد اما امروز عموما خود پسر و دختر با هم به نتيجه مي رسند که تصميم آنها از روي احساس و منطق است.
هيچ گاه در يک مراسم خواستگاري پسري را مجبور به پذيرفتن مهريه بالا نمي‌کنند و اگر شاهد افزايش بي‌رويه مهريه و پذيرفتن آن از سوي مردان مي‌باشيم در درجه اول به دليل ناآگاهي آنها است. از آن جايي که بسياري از ازدواج‌ها بدون درنظر گرفتن معيارهاي عقلاني صورت مي‌گيرد سبب شده که با نگاه عاطفي که افراطي نيز مي‌باشد تن به پذيرفتن مهريه‌هاي بالا دهند و در نهايت عدم تفاهم، طلاق و زندان را به همراه دارد.
بسيار ديده شده که مهريه وسيله اي براي سودجويي زنان از مردان شده است که اين گروه قليل که در حال افزايش است در عين حال که قداست زنان را زير سوال برده‌اند ارزش مهريه را در حد استفاده از يک منفعت مالي کاهش داده‌اند.برخي از دختران نيز از روش يا شانس و اقبال استفاده مي‌کنند يعني اينکه مهريه را زياد مي‌گيرند اگر زندگي روال خوبي داشت و تامين مالي بودند و از همسر رضايت داشتند که ادامه مي‌دهند و در غير اين صورت از مهريه بالا به عنوان يک سرمايه استفاده مي‌کنند.
چرا علاقه به مهريه‌هاي سنگين در اين سال‌ها افزايش يافته؟
شايد بسياري از خانواده ها فکر مي‌کنند که اگر مهريه دخترشان سنگين باشد، ارزش دخترشان در بين اقوام بالا مي‌رود و حتي به ميزان مهريه يک سر و گردن او بالاتر ازساير دختران خواهد بود. براي فهميدن اين وضعيت پژوهش‌هاي انجام شده نشان مي‌دهند که ميانگين مهريه زنان ايراني، بين 260 تا 350 سکه طلا است البته مهريه‌هايي با مبناي 124 هزار سکه طلا هم ديده شده است.
شايد هم بسياري از زنان فکر مي‌کنند اگر مهريه بالايي داشته باشند، همسرشان هيچگاه به فکر ازدواج مجدد و طلاق نخواهد افتاد، چرا که مهريه سنگين تهديدي براي او محسوب مي‌شود اما انصافاً فقط مهريه است که مانع ازدواج مجدد و يا حتي ازدواج موقت مرد مي‌شود؟ معمولاً پنهان کاري، اصل اول مرداني است که ازدواج مجدد و يا موقت دارند و چه بسا مرداني که پس از مرگشان مشخص شده است که ازدواج مجدد داشته‌اند! پس مهريه سنگين ربطي به وفاداري هم ندارد.
در پنج سال اخير؛ ميانگين مهريه 450 سکه
شهلا کاظمي پور، معاون پژوهشي مرکز مطالعات جمعيتي آسيا و اقيانوسيه با اعلام اينکه رشد متوسط ميزان مهريه در کشور طي پنج سال اخير با ميزان افزايش آن در 30 سال برابري مي‌کند، مي‌گويد: متوسط ميزان مهريه در پنج سال اخير به 450 سکه رسيده است.
وي ادامه مي‌دهد: مطالعه انجام شده در 12 استان کشور نشان مي‌دهد، متوسط ميزان مهريه در 30 سال گذشته از 150 سکه به 300 سکه افزايش يافت اما در مدت پنج سال اخير اين ميزان به 450 سکه رسيده است.
به گفته معاون پژوهشي مرکز مطالعات جمعيتي آسيا و اقيانوسيه اين مطالعه نشان مي‌دهد با وجود فرهنگ سازي‌هاي انجام شده در سال‌هاي اخير، ميزان مهريه نه تنها کاهش نيافته بلکه روند افزايشي آن سرعت بيشتري پيدا کرده است. در اين مطالعه ميزان مهريه را از نظر برش زماني با سن افراد تقاطع داديم و مشخص شد در سنين بالا متوسط ميزان مهريه 200 سکه است اما اين ميانگين با کاهش سن افراد افزايش پيدا مي‌کند و به حدود 450 سکه هم مي‌رسد.
کاظمي پور تأکيد مي‌کند: البته اين مطالعه نشان داد که ميزان مهريه با تحصيلات رابطه مستقيم دارد و هر چه ميزان تحصيلات افراد افزايش مي‌يابد، ميزان مهريه نيز بيشتر مي شود. مي‌توان گفت به دليل اينکه جامعه به سمت سواد بيشتر و تحصيلات بالاتر مي‌رود، مي‌توان انتظار داشت که متوسط ميزان مهريه نيز بالاتر برود. بر اساس يافته‌هاي اين پژوهش، روند تورمي مهريه در چند سال اخير چند برابر گذشته شده به طوري که ميزان ميانگين مهريه در 20 سال قبل 150 سکه طلا بود اما در پنج سال اخير، اين ميزان به 450 سکه طلا افزايش يافته است.
وي با اشاره به اينکه دقيقاً مسايل و معضلات اجتماعي ناشي از مهريه از همين زمان آغاز مي شود؛ اضافه مي‌کند: ميزان ميانگين مهريه زنان طي 30 سال از 150 سکه به 300 سکه افزايش يافته؛ اما تنها در پنج سال اخير ميانگين مهريه زنان از 300 سکه به 450 سکه طلا رسيده است.
معاون پژوهشي مرکز مطالعات جمعيتي آسيا و اقيانوسيه توضيح مي‌دهد: نتايج اين پژوهش نشان داد که ميانگين ميزان مهريه زنان با تحصيلات ابتدايي 52 سکه طلا، راهنمايي 208 سکه و زنان داراي مدرک ليسانس و بالاتر 400 تا 500 سکه طلاست.
سه باغ انار، 6 هزار سکه، 10 قيراط الماس
اگر مردي براي به دست آوردن دختري حاضر شد مهريه سنگين را بر ذمه بگيرد، خود مسئول عواقب آن است و نمي‌تواند ادعا کند فريب خورده و يا اگر همسرش مهريه را مطالبه کرد، مدعي کلاهبرداري شود در واقع مردي که توان پرداخت مهريه را نداشته، براي به دست آوردن دختر مورد نظرش اقدام به فريب با قبول پرداخت مهريه سنگين کرده است.
در دنياي امروز رسم مهريه از جايگاه خود منحرف شده و خانواده‌ها غرض‌هاي ديگري را از اين مسئله دنبال مي‌کنند. گروهي از خانواده ها فکر مي‌کنند مهريه قيمت زن است و با توجه به خصوصيات و ويژگي هاي دختر مانند تحصيلات، سطح مالي خانواده دختر و يا زيبايي، مهريه بالا و پايين مي‌شود. عده ديگري از خانواده‌ها مهر را نشانه تفاخر و بلند مرتبه‌اي خود مي‌دانند.
فاطمه ميرشمس، استاد فقه و حقوق مي‌گويد: با توجه به تحقيقات ميداني که انجام داده‌ام، 90 درصد دختران مهريه را بالا مي‌گيرند و همه معتقدند، به علت بالابودن حقوق مردان و با توجه به اينکه مرد هر زمان که اراده کند، مي‌تواند همسر خود را طلاق بدهد يا مي‌تواند به راحتي ازدواج مجدد کند تنها مهريه مي‌تواند حقوق آنها را تأمين کند.
وي با تأکيد بر اينکه مهريه سنگين نه به نفع زن است و نه به نفع مرد و باعث مي شود بعضي از زنان، خانواده را تنها به طمع رسيدن به مهريه سنگين خود نابود کنند و مردان نيز روانه زندان شوند، ادامه مي‌دهد: مهر سنت همان مهري است که پيامبر(ص) در زمان خودش براي همسرانش در نظر گرفته بود، حدود 500 درهم که معادل 50 دينار است و هر ديناري حدود سه چهارم يک سکه است و حدود 5/7 ميليون و به قيمت آن زمان نيز مهر خوبي بوده است، منظور اين است بايد مهريه زن ارزشمند باشد.
مهريه؛ نشانه صداقت يا ملاک ارزشيابي؟
زن نبايد گمان کند که مهريه يک تضمين براي زندگي زناشويي است. مهريه نشانه صداقت مرد به اوست و اگر مهريه از جايگاه اصلي خود خارج شود، ديگر مبنايي براي صداقت و دوست داشتن نيست و نوعي کلاه گذاشتن سر طرف مقابل است.
حکايت تلخ مهريه‌هاي امروزي، حکايت راهروهاي سرد دادگاه خانواده است و پرونده‌هاي قطوري که صيغه طلاق شان پشت خروارها خاک، جا مانده است. حکايت پرونده‌هاي پر ماجرايي که اگر داستانشان با مهر طلاق توافقي به پايان نرسد، روزها، ماه‌ها و شايد سال‌ها در بند يک توافق سنگين بمانند؛ توافقي به نام مهريه...
مهريه، درست از زماني موضوع داغ دادگاه‌هاي خانواده شد که چارچوب‌هاي شرعي را زير پا گذاشت و از مهر و صداق و محبت به معامله‌اي سنگين تبديل شد. معامله‌اي که اگر با باخت دو طرف تمام نشود، باخت يک طرف آن، حتمي است.
مهريه‌هاي عجيب
بي‌اعتمادي زنان به آينده زندگي مشترک با همسرانشان، گاهي به جايي مي‌رسد که مهريه‌هاي عجيب و غريب نجومي، حکم ضمانت ادامه زندگي را پيدا مي‌کنند. ضمانت‌هاي کوچکي که اغلب جوابگوي پايداري خانواده‌ها نيست. شاهد اين مدعا، يکي از عجيب‌ترين مهريه‌هاي تاريخ ايران است که سه سال قبل در شعبه 264 دادگاه خانواده براي اجرا، ثبت شد: «يک کيلو بال مگس!»
سال 86 بود که زني با مراجعه به دادگاه خانواده به قاضي دادگاه گفت، فقط در صورتي حاضر به طلاق مي‌شود که همسرش پرداخت مهريه او را که شامل يک کيلو بال مگس مي‌شود را تقبل کند! او که سومين ازدواج خود را شکست خورده مي‌ديد، دليل جدايي از همسرش را فريبکاري او عنوان کرد و گفت: «همسرم با وجودي که متاهل بود، با من ازدواج کرد و حالا قصد دارد، مرا از زندگي خود بيرون کند.»
اما عجيب‌تر از مهريه‌اي معادل يک کيلو بال مگس، مهريه زن جوان ديگري بود که شش سال پيش در شعبه 263دادگاه خانواده تهران به اجرا گذاشته شد. اين زن که دست چپ هـمسـرش را به عنوان مهريه خود انتخـاب کـرده بـود، بـا مـراجعـه بـه دادگـاه خانواده گفت: «از بچگي با دختران فاميل در رقابت بودم و مي‌خواستم مهريه‌اي متفاوت داشته باشم. از طرفي خانواده همسرم بسيار ثروتمند هستند و توان پرداخت مهريه‌اي با هر تعداد سکه را دارند. بنابراين تصميم گرفتم، براي محکم کاري(!) دست شوهرم را به همراه 700 سکه طلا به عنوان مهريه تعيين کنم و آنان نيز پذيرفتند.»
اما سه سال بعد که زن جوان متوجه شد، همسرش پايبند اخلاقيات نيست، به دادگاه خانواده مراجعه کرد تا با اجراي مهريه خود، همسرش را ادب کند! بعد از ثبت اين شکايت، مرد جوان که قـادر بـه پـرداخـت مهريه همسرش نبود، بازداشت و روانه زندان شد!
پاياني بر اين معضل
وقتي مهريه اين همه مشکل جدي در جامعه ايجاد مي‌کند، دولت وظيفه دارد که وارد عمل شود. زن نبايد گمان کند که مهريه يک تضمين براي زندگي زناشويي است. او بايد به اين نکته توجه داشته باشد که مهريه «صداق» است، يعني نشانه صداقت مرد به اوست و اگر مهريه از جايگاه اصلي خود خارج شود، ديگر مبنايي براي صداقت و دوست داشتن نيست و نوعي کلاه گذاشتن سر طرف مقابل است. وقتي مهريه تبديل به مستمسکي براي به زندان افتادن جوانان مي‌شود، وقتي مهريه‌هاي بالا بسياري از جوانان را از کار بيکار کرده و آبرو و حيثيت آنان را از بين مي‌برد و مبنايي براي استحکام زندگي نيست، حاکميت اجازه دارد که براي حل مشکل، ورود کند و اين معضل اجتماعي را رفع کند.
پايان پيام/
نظر شما