خبرگزاری شبستان _ گروه سیاسی_ فرزانه تهجا: جمهوری اسلامی ایران به دلیل ماهیت ضد استکباری، موقعیت خاص ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک در منطقه، حمایت از مستضعفین جهان، حفظ سیاست استقلال خواهی و همچنین برنامه صلح آمیز هسته ای خود به طور طبیعی در معرض تهدیدات زمانی و مکانی گوناگونی قرار دارد. بر اساس نتایج تحقیقات انجام شده مشخص شد که ماهیت صحنه جنگ ترکیبیِ آینده احتمالی علیه جمهوری اسلامی ایران در افق 1404؛ بر اساس شاخص های عدم قطعیت آینده مشتمل بر تهدید، بازدارندگی و تعاملات بین المللی در هشت حوزه تهاجم نظامی (هوا - دریا)، نیابتی دولت محور و غیردولتی، براندازی نرم، تحریم همه جانبه، بی ثبات سازی داخلی، تنش مقطعی و نافرمانی، نفوذ و استحاله قابل دسته بندی است که در آن مهم ترین ویژگی ها شامل استفاده از سلاح های نوین و فضای مجازی، نوع و ابزار تهدیدات از نوع هوشمند (ترکیبی) و عرصه آن متمرکز بر جنگ اطلاعاتی– امنیتی، فرهنگی و قومی و مذهبی است. در همین رابطه گفتگویی با محمود مهتدی، کارشناس سیاست خارجی و دیپلمات سابق ایران در قبرس، مصر، الجزایر به شرح زیر ارایه می شود.
تعریف شما از جنگ ترکیبی چیست؟
جنگ های ترکیبی تجربه تازه ای نیست و شامل جنگ های نظامی و امنیتی است. در جنگ های امنیتی جنگ روانی و جنگ نرم وجود دارد. این جنگ ها تجارب جدیدی نیست و در تاریخ فراوان رخ داده است اما به عنوان بحث های علمی و آکادمیک؛ پدیده کاملا جدیدی است.
امام (ره) در چه زمانی موضوع جنگ ترکیبی را عنوان کردند؟
زمانی که امام (ره) در نوفل لوشاتو بودند در پاریس دانشجو بودم و در آن دوران امام (ره) بحث ها و موضوعات جدیدی از جامعه شناسی امنیتی را عنوان می کردند. این جنگ ها در چهارچوب امنیت رخ می دهد اما در آن دوران هنوز چیزی به عنوان جنگ نرم به شکل آکادمیک وارد جامعه شناسی سیاسی و امنیتی نشده بود. معتقدم انقلاب اسلامی ایران در آن زمان فاکتورهای تازه ای از موضوع جنگ نرم را وارد مباحث آکادمیک کرده و از روی انقلاب ایران به شکل آکادمیک نمونه برداری شده است و جنگ های نرم و انقلاب های رنگی از روی ایران به شکل حرفه ای پیاده شد. به یاد دارم در زمانی که انقلاب آغاز شد، در سال 56 دانشگاه ونسن در پاریس چند واحد درسی در مورد انقلاب ایران داشت و محققان غربی متوجه شدند استنباط های خاصی به شکل آکادمیک از ایران و انقلاب ایران شده است.
در جنگ ترکیبی از چه ابزارهایی استفاده می شود؟ جنگ نرم چگونه شکل می گیرد؟
جنگ های امنیتی در مرحله بعد به جنگ های نرم تبدیل می شود و اینها تجربه تازه ای نیست اما در حیطه آکادمیک و دانشگاهی پدیده های نویی به حساب می آیند. جنگ های ترکیبی در واقع از ابزاهای های اقتصادی و تحریم و ... برای ضربه زدن بهره می گیرد. ادوات جنگ و ابزار این جنگ به شکل کنونی نیست، تحریم جزیی از جنگ ترکیبی است که در حیطه اقتصادی از آن استفاده می شود که در گذشته نیز در تاریخ وجود داشته است و با فشار روی گروه مخالف از آن استفاده می کردند.
بعد از جنگ جهانی دوم و سقوط شوروی، تحولات بزرگی در نظام جهانی و بین الملل رخ داده است که جهانی که قبل از آن نظامی و امنیتی بود به جهانی امنیتی، تجاری و مالی تبدیل شد و به تدریج گسترش زیادی پیدا کرد. می بینیم ابزار جنگ تغییر کرده است و ابزارهای موثر و سنگینی در حوزه اقتصادی و امنیتی ایجاد شده و پس از گسترش ارتباطات ، آثار جنگ ترکیبی نیز گسترش یافت.
در جنگ های ترکیبی مدرن، جمهوری اسلامی ایران از ابتدای انقلاب مدل و الگو بوده و همواره با یک جنگ نرم در میان میدان مواجه بوده است و این همان چیزی است که به آن نفوذ منطقه ای می گویند. نفوذ منطقه ما توسط جنگ نرم ایجاد شده و ایران خود از تئوریسین های جنگ نرم است که امروز در دانشگاه های غربی به شکل پیچیده تر، با تکنولوژی بالاتراین تئوری بر روی خود ما اعمال می شود.
درباره جایگاه ایران در جنگ ترکیبی و شناختی توضیح بفرمایید؟
ما پیروزی هایی در حد معجزه در این میدان کسب کردیم و کسی فکر این پیروزی را نمی کرد. در جنگ هشت ساله که به نام جنگ با رژیم بعث بود اما با نظام جهانی آن زمان روبرو بودیم، ما در آن جنگ دشمن را عقب نشاندیم. عقب راندن دشمن در مرزهای آبی تا دریای سرخ و اقیانوسیه و زمین گیر کردن نیروی دریایی دشمن در ابتدای جنگ باورکردنی نیست که می تواند دوباره مورد بررسی قرار بگیرد.
درباره نظریه و مدیریت امام (ره) در جنگ چه بررسی هایی تاکنون انجام شده است؟
باید بگوییم متاسفانه سیاست های امام (ره) در داخل کشور مورد بررسی آکادمیک قرار نگرفت و در حوزه علمیه نیز یتیم ماند و کسی به این موضوع نپرداخت. ما توانستیم با داشتن جنگ خارجی؛ امنیت داخلی را حفظ کنیم در حالی که همه تصور می کردند ایران طی یک هفته سقوط می کند. با داشتن جنگ بیرونی شاهد فرار رییس جمهور بودیم و یک کابینه توسط منافقین به شهادت رسیدند. امام (ره) توانستند با برنامه ریزی امنیت جنگ را پیش ببرند و توانستند نظام را حفظ و پیروزی را کسب کنند که این امر نیازمند بحث های آکادمیک قوی است. متاسفانه ما به این بحث ها نپرداختیم اما در خارج از کشور در رشته های آکادمیک به این نوع برنامه ریزی امام (ره) پرداخته می شود.
تمام انبیا با جنگ نرم حرکت کردند، قرآن متخصص جنگ نرم است و مدیریت جنگ نرم در قرآن بارها مورد تاکید قرار گرفته است. جنگ نرم در قرآن به شکل خاص مطرح شده است و واژه به واژه به آن پرداخته می شود. قرآن معجزه جنگ نرم است و ما نباید به هیچ عنوان در جنگ نرم بازنده باشیم. روش های مقابله امام (ره) با جنگ نرم به شکل آکادمیک و تطبیق با قرآن مورد بحث و بررسی آکادمیک قرار نگرفت که باید این موضوع مورد توجه کارشناسان این حوزه قرار گیرد.
نظر شما