به گزارش خبرگزاری شبستان از گیلان، در نظام آموزش و پرورش کشورمان، تا مدت‌های مدید زنگ آخر یا زنگ ورزش، زنگ محبوب، پرطرفدار و مورد علاقه همه دانش‌آموزان بوده و همچنان هم هست، در دوران پاندمی کرونا آموزش مجازی و ارتباط بین مدرسه و دانش‌آموز به حداقل ممکن رسید تا بدین سان که نه تنها زنگ آخر یا زنگ ورزشی برای علاقمندی دانش‌آموزان به فضای کلاس و محیط مدرسه وجود نداشته باشد، بلکه زنگ مظلومی مانند پرورشی به دلیل بی توجهی مستمر و عدم خلاقیت متولیانش با چند پله سقوط محبوبیت، به طور کامل به پستوی فراموشی هدایت شود.
تکلیف محور بودن و تنها توجه داشتن به آموزش آن هم نه به صورت جامع، کامل و به روز از دیگر مشکلات و ضعف‌های سیستم آموزش و پرورش کشورمان محسوب می‌شود که اگر عملکرد چهار دهه آن در حوزه مسائل پرورشی را هم مدنظر قرار دهیم، بی تردید این ضعف ابعاد وسیع‌تری به خود پیدا خواهد کرد.
مقام معظم رهبری در همین راستا و در دیدار با هزاران نفر از دانشجویان و معلمان در تاریخ ۲۲ اردیبهشت سال ۱۳۹۷ می‌فرمایند؛ "وظیفه‌ی شما معلمان در اینجا خیلی سنگین می‌شود، شما با عزیزترین، آسیب‌پذیرترین و موثرترین اقشار مواجهید، شما با خیل عظیم جوانان و نوجوانان این کشور مواجهید، آموزش و پرورش در این بخش، یک مسئولیت مضاعف دارد." رهبر معظم انقلاب در این دیدار، ضمن تاکید بر لزوم تحول آموزش و پرورش و زمینه‌ساز نوسازی این دستگاه عظیم و سرنوشت‌ساز می‌فرمایند: "بنده در دوره‌های قبل و همچنین در این دوره، روی مسئله پرورشی تکیه و تأکید کردم؛ باید این موضوع را جدّی بگیرید."
با توجه به مقوله مهم آموزش و پرورش، غفلت‌ها، چالش‌ها و فرصت‌های موجود و اهمیت طرح‌هایی مانند مدرسه، منزل و مسجد که به طرح سه میم شهرت یافته و بسیاری از طرح‌هایی که در آموزش و پرورش به صورت تئوریک باقی مانده و به اصطلاح خاک می‌خورد به سراغ یکی از روحانیون استان گیلان که مسئول موسسه سراج منیر است، رفتیم و وضعیت موجود را از وی جویا شدیم.
حجت‌الاسلام «علی اکبرنژاد صفری» که امام جماعت مسجد امام حسین (ع) زیر کوچه رشت نیز است در این گزارش با موضوع "چگونه بسترهای تربیت جوان مسلمان، مؤمن و بیدار خاصه در حوزه مدارس و در ارتباط با مسجد فراهم می‌شود و اینکه معلم چگونه می‌تواند خصوصیات اخلاقی خوب را در کودک پرورش دهد"، پاسخگوی سوالاتمان شدند.
-انقلاب اسلامی چه فرصت های جدیدی را برای نظام آموزش و پرورش و تربیت نسل انقلابی پدید آورد؟
در ابتدا باید بگویم خداوند باریتعالی به همه ما توفیق داد تا نعمت بسیار بزرگی را به نام انقلاب اسلامی داشته باشیم، زیرا انقلاب ما به لطف پروردگار، با همه انقلاب‌های جهان متفاوت است و ما توانستیم به واسطه این انقلاب، انقلاب‌هایی دیگر و اتفاقات بزرگی را در جهان زمینه سازی کنیم و این نعمت بدون شک ثمره تلاش امام راحل، شهدای عزیز و مردم متدین و بابصیرت کشورمان است.
باید توجه کنیم که وظیفه ما در برابر این انقلاب چیست، یکی از بیاناتی که مقام معظم رهبری در جمع اهالی وزارت آموزش و پرورش داشتند این بود که نیمی از وظایف این نهاد مقدس و مدارس باید به تربیت اختصاص پیدا کند. همانطور که خداوند باریتعالی در رابطه با انسان‌ها در قرآن کریم می‌فرماید وَيُزَكّيهِم وَيُعَلِّمُهُمُ الكِتابَ وَالحِكمَةَ، یعنی پیغمبر خود را فرستادیم تا مردم را تزکیه کنیم، در اینجا برخی از مفسران و بزرگان معتقدند وَيُزَكّيهِم که بر يُعَلِّمُهُم مقدم شده بدین معناست که تزکیه بر تعلیم مقدم است و از آنجا که وَيُزَكّيهِم و يُعَلِّمُهُم آمده و در کنار هم هستند حداقلش اگر تزکیه از تعلیم بالاتر نباشد در کنار آن است و این همان چیزی است که ما امروزه آن را در آموزش و پرورش و در فضای مدارس نمی‌بینیم.
اگرچه امروز به لطف خداوند متعال مدیرانی در رأس آموزش و پرورش به خصوص در استان گیلان در حوزه ریاست و معاونت پرورشی حضور دارند که از متدینین و چهره‌های انقلابی محسوب می‌شوند اما لازم است در خصوص مقوله پرورش دیگر عزیزان نیز عنایت لازم را داشته باشند و کمک کنند.
- پیوند مدرسه و روحانیت را چگونه می‌بینید؟
یکی از کارهایی که امروز واجب و لازم است، انجام شود حضور مبلغان در مدارس و در نظام آموزش و پرورش است، البته ناگفته نماند که روحانیونی که می‌خواهند در مدارس حاضر شوند باید از قبل خود را به سلاح علم مسلح کنند و از شیوه‌های بیان مطالب و انتقال مفاهیم دینی جدید و به روز برای کودکان و نوجوانان و حتی جوانان استفاده کنند تا بدین وسیله به روش غیر مستقیم این مفاهیم به این قشر مهم از جامعه انتقال داده شود.
- آیا شیوه های نوین انتقال مفاهیم پرورشی و تربیتی می‌تواند مثمر ثمر واقع شود؟
بله بدون شک، در واقع امروز اگر بخواهیم مانند گذشته از شیوه‌های قدیمی استفاده کنیم شاید آنطور که باید و شاید جواب ندهد، لذا خواهشی که از عزیزان هم لباس و هم صنف دارم این است که امروز ساکت نشستن، سکوت کردن و در کنار دانش‌آموزان نبودن صلاح نیست. حضرت امیرالمومنین، علی (علیه السلام) می‌فرمایند قلب جوان مانند زمان خالی است و هر آنچه در آن بکاریم می‌پذیرد و قبول می‌کند.
-روحانیون چگونه می‌توانند نقش آفرینی بیشتری در مدارس داشته باشند؟
امروز وظیفه آموزش و پرورش این است که فضا را تسهیل و مسیر را برای ارتباط روحانیون توانا و کار با کودکان، نوجوانان و جوانان مهیا و از حضور روانشناسان مومن، متدین و دلسوز استفاده کند تا شاهد بروز برخی آسیب‌های اجتماعی که در برخی مدارس وجود دارد، نباشیم.
همچنین برای موفقیت بیشتر در حوزه انتقال مفاهیم تربیتی و پرورشی، باید از فضای گزارشی بیرون بیاییم و گزارش محور نباشیم، چه آموزش و پرورش و چه کسانی که می‌خواهند با این نهاد و مجموع فضاهای تربیتی همکاری کنند باید از حالت گزارش عملکرد خارج شده و عمل محور و عمل گرایی را در مدرسه سرلوحه کار خود قرار دهند.
در اینجا استفاده و دعوت از مدیران و دبیران متدین جوان در مدارس توسط آموزش و پرورش می‌تواند مثمرثمر واقع شود، زیرا داریم جوانانی که اگر بخواهند مدیریت مدرسه را بر عهده بگیرند در کار خود موفق می‌شوند. به بیان دیگر استفاده از افراد ناتوان، و مدیران بعضا نالایق و هنجارشکن در مدارس باید متوقف شود و نباید اجازه داده شود تا چنین افرادی مدیریت یک مدرسه را بر عهده بگیرند زیرا وقتی فرد برای مدیریت مدرسه توانایی لازم را ندارد، انتخاب وی برای این کار به نوعی خیانت به دانش‌آموزان و خانواده هایشان محسوب می‌شود.
-چه مولفه هایی موفقیت ما را در حوزه انتقال مفاهیم پرورشی و تربیتی منطبق با آموزه‌های دین مبین اسلام افزایش می‌دهد؟
آموزش مربیان و متولیان مدارس یکی از مهمترین مولفه‌ها برای نیل به این هدف است، ما نباید در یک خط حرکت کنیم و به جلو برویم و بگوییم الحمدالله این مربی و معلم و دبیر تواناست، درست است که آموزش و پرورش دوره‌های ضمن خدمت دارد اما این ضمن خدمت‌ها باید تقویت شود و نباید تنها به همین دوره‌ها و گزارشی که از آن در انتهای کار داده می‌شود بدون انجام یک ارزیابی جامع، قانع شویم، زیرا در این صورت افرادی وارد فضای آموزش و پرورش می‌شوند که استحقاق آن جایگاه را ندارند و این خود یک آسیب است.
معتقدم فرصت‌های مدارس را نباید از دست بدهیم، هم اکنون نصف سال تحصیلی سپری شده و ما در بحث تربیتی هنوز آنطور که باید در مدارس نتیجه نگرفته‌ایم، همانطور که مقام معظم رهبری فرمودند نیمی از فضای مدرسه باید فضای پرورشی باشد.
تجربه نشان داده اردو بهترین فرصت برای امور تربیتی و پرورشی است تا به واسطه آن بتوانیم مطالب خود را از این طریق به دانش‌آموزان منتقل کنیم، البته هنوز دیر نشده و مابقی سال تحصیلی را می‌توانیم به انجام چنین برنامه‌هایی بگذرانیم که البته تحقق آن، اهتمام و عزم آموزش و پرورش را می‌طلبد.
- از اردوهای مدرسه ای یاد کردید، این اردوها چه دستاوردهایی خواهند داشت؟
اردو بهترین فرصت است تا ما زندگی جمعی را به دانش‌آموزان منتقل کنیم و یا مدیریت زمان، مدیریت خود و مدیریت اجتماعی را به آنان بیاموزیم، اما بعضی از مدیران می‌ترسند که دانش‌آموزان را به اردو ببرند که باید این تفکر بازنگری شود. از طرفی بسیاری از مسائل دینی و اعتقادی را هم می‌توان در همین فرصت به دست آمده اردو به دانش‌آموزان منتقل کرد.
نکته بعدی اینکه متاسفانه بعضی از مدیران با ترس خودشان و دبیران با الگوهای غلط خود و مدهایی کذایی که دارند الگوهایی غلط را به دانش‌آموزان انتقال می‌دهند. در این بخش هم متولیان امر باید دقت کنند زیرا بعضی از مربیان با خودآرایی، پوشیدن لباس‌ها متاسفانه به طور غیرمستقیم در حال القای پیام‌های نادرست به دانش‌آموزان هستند.
-در مورد مهمترین طرح‌های آموزش و پرورش با رویکرد تربیتی و پرورشی و ارتباط با مساجد هم اگر مطلبی هست بفرمایید
ما در آموزش و پرورش طرح‌های زیادی داریم که به شکل ضعیف در حال اجرا هستند. یکی از این طرح‌ها، طرح «سه میم» است یعنی طرح مدرسه، منزل و مسجد، که متاسفانه در مدارس ما اجرایی نمی‌شود در حالیکه این سه ضلع در کنار هم اضلاع پرورشی یک دانش‌آموز را تشکیل می‌دهند.
عدم ارتباط خانواده‌ها با مسجد، و عدم ارتباط مسجد و مدرسه با منزل همه دارای آسیب است، لذا در این بخش هم لازم است اگر طرح اینچنین خوبی تدوین می‌شود، نظارت کافی و جامع اعمال شود تا شاهد اجرای آن در سطح آموزش و پرورش باشیم.
برگزاری طرح جشن تکلیف، طرح دیگری است که سال‌هاست در آموزش و پرورش در حال اجراست اما به صورت ناقص، متاسفانه این جشن‌های تکلیف در مدارس دخترانه اجرا می‌شوند اما خبری از بازنگری و اصلاح آنها نیست زیرا مسائل مربوط به آن تنها در همان روز جشن تکلیف گفته می‌شود و انتقال این مفاهیم در مابقی روزهای سال ادامه پیدا نمی‌کند، البته ما در این مورد طرح داریم و طرح خود را هم به آموزش و پرورش ارائه کردیم و امیدواریم بتوانیم همکاری لازم را با این نهاد داشته باشیم.
همچنین متاسفانه در بخش برگزاری جشن تکلیف ویژه پسران بسیار ضعیف و ناتوان هستیم بدین معنا که متولیان امر جشن تکلیف دختران را برگزار می‌کنند اما خبری از برگزاری جشن تکلیف پسران نیست و اگر هم اجرا بشود بسیار بسیار ضعیف است.
- در برابر این حجم تبلیغات گسترده خارجی، وظیفه ما در حوزه آموزش و پرورش چیست؟
دشمن هرگز بیکار ننشسته و همواره با برنامه به میدان آمده است، در چنین وضعیت حساسی واقعا نیروهای ارزشی و انقلابی منتظر چه هستند، الان انقلاب ما نیاز به کمک دارد وقتی مقام معظم رهبری می‌فرمایند :"اینها یعنی کودکان نوجوانان و جوانان آینده نظام هستند و ما به اینها امید داریم"و از دهه هشتادی ها و نودی ها یاد می‌کنند باید نیروهای ارزشی ما هم در مقابل وارد صحنه شده و به کمک انقلاب بشتابند.
برای حفظ و حراست از انقلاب امروز نیاز به همکاری با آموزش و پرورش است هر کسی در هر بخشی اگر می‌تواند به آموزش و پرورش کمک کند، باید وارد میدان شود و از آن طرف آموزش و پرورش هم باید فضا را برای این عزیزان باز کند تا دلسوزان بتوانند نقش آفرینی کنند و اثرات لازم تربیتی و پرورشی را بسترسازی کنند.
در پایان امیدوارم خداوند باریتعالی به همه کسانی که برای آموزش و پرورش به صورت توأمان تلاش می‌کنند، برای یاری و مدد انقلاب و نظام، برای ادامه دادن راه شهدا و برای اینکه ولایت تقویت شود و برای آماده کردن سرباز برای امام زمان( عج) تلاش و جهاد می‌کنند را پشتیبانی کنند.
نظر شما