به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان، اسفند ماه امسال قرار است همانند سال گدشته بزرگداشت حکیم نظامی شاعر بلند آوازه پارسی برگزار شود. حکیم نظامی شاعر معروف ایرانی در قرن ششم هجری قمری در گنجه دیده به جهان گشود. حکیم نظامی را باید از استادان بنام زبان پارسی دانست. اگر چه داستان سرایی در زبان فارسی به وسیله نظامی شروع نشده است، اما حکیم نظامی گنجوی تنها شاعری است که تا پایان قرن ششم هجری توانست شعر تمثیلی را در زبان فارسی به حد اعلای تکامل برساند، از آثار این شاعر گرانقدر پارسی می توان به "پنج گنج"، "هفت پیکر"، "دیوان قصاید"، "غزلیات" و...اشاره کرد.
قابلیت های تمثیلی و نمادین در ادبیات فارسی بویژه آثار نظامی شاعر ایرانی قرن ها زمینه ای برای هنرورزی نگارگران ایرانی تا به امروز شده است؛ بطوری که نگارگران دوره ها و مکاتب مختلف هنری سعی در به تصویر درآوردن زبان شعری آثار نظامی گنجوی با ذوق و خلاقیت خود داشته اند و پس از شاهنامه فردوسی که به عنوان ادبیات ملی و هویت ساز بشمار می رفته در زمره بیشترین موضوعات نگارگران بوده است. درباره استفاده نگارگران از تمثیل های شعری حکیم نظامی با دکتر «حجت امانی»، هنرمند نقاش و پژوهشگر هنر اسلامی و استاد دانشگاه هنر به گفتگو نشسته ایم که در زیر می آید:
آثار نگارگران ایرانی برگرفته از آثار نظامی گنجوی است، نگارگران از چه چیزهایی در آثار حکیم نظامی استفاده کرده اند؟
قابلیت های تمثیلی و نمادین در ادبیات فارسی بویژه آثار نظامی شاعر ایرانی قرن ها زمینه ای برای هنرورزی نگارگران ایرانی تا به امروز شده است؛ بطوری که نگارگران دوره ها و مکاتب مختلف هنری سعی در به تصویر درآوردن زبان شعری آثار نظامی گنجوی با ذوق و خلاقیت خود داشته اند و پس از شاهنامه فردوسی که به عنوان ادبیات ملی و هویت ساز بشمار می رفته در زمره بیشترین موضوعات نگارگران بوده است. توجه نمادین نظامی به تمثیلات عددی در عرفان اسلامی در داستان هفت گنبد و تجلیات جایگاه مفهومی رنگ در هفت پیکر از جمله مواردی است که صور خیالین نگارگران را تجسم بخشیده است.
بیشتر کدام مجموعه های شعری نظامی بر تاریخ هنر نگارگری تاثیر گذاشته اند؟
منظومه تغزلی و عاشقانه «لیلی و مجنون» از جمله داستان هایی است که علاوه بر حاکمان نزد مردم عامه نیز برجسته و محبوب بوده که توسط نگارگران و نقاشان عامه بارها بازتولید شده و هر کدام ویژگی خاص خود را دارند. «خمسه نظامی تهماسبی» که در دوره صفوی توسط نگارگران باذوق مکتب تبریز دوم ساخته و پرداخته شده است را می توان از نمونه های برجسته طراحی و تشعیر تاریخ هنر نگارگری ایران دانست که با الهام از منظومه های حکیم نظامی گنجوی خلق شده اند.
چقدر تصویرسازی های نظامی در هنر نگارگری به کمک نگارگران در خلق آثارشان آمده است؟
از آنجایی که پیوند ناگسستنی میان ادبیات و نگارگری بوده است برخی از صور تمثیلی در ادبیات توسط نگارگران مصور شده و توسط مکاتب مختلف مورد استفاده و تقلید واقع شده اند اما اشعار برخی از شعرا مانند نظامی علاوه بر صنایع ادبی دارای تخیلی تجسمی است که خیال نگارگران را نیز به پرواز درآورده و آن را مصور ساخته اند هر چند که جایگاه ادبی نظامی و محبوبیت اشعار آن را در میان عام و خاص نمی توان نادیده گرفت. رنگ نیز از جمله عناصر مهم دیداری است که در نگارگری و ادبیات فارسی بطور کل دارای مفاهیم بیانی متشابهی اند که در آثار نظامی بویژه «هفت پیکر» که با عرفان و نشانه شناسی رنگ در فرهنگ ایرانی آمیخته قابل توجه و در جهت معنا بخشی مورد استفاده نگارگران قرار گرفته است.
نظر شما