خبرگزاری شبستان،سرویس فرهنگی، مریم داوری: پاکستان کشوری اسلامی با جمعیتی بیش از 200 میلیون در شرق آسیاست که 96 درصد جمعیت آن را مسلمانان تشکیل می دهند. حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد مسلمانان پاکستان شیعیان اعم از اثنی عشری و اسماعیلی و بقیه را اهل‌سنت هستند. بیشتر مردم پاکستان با توجه به تفکر صوفی‌گرایانه در آن از افراط‌گرایی دور هستند. شخصیت‌های تقریبی متعددی در پاکستان زندگی می‌کنند که زمینه‌ساز تقریب در بین مسلمانان این کشور هستند و در مقابل بخشی از جامعۀ پاکستان گرفتار تفکرات تندروانه و افراطی شده است. کتابی با عنوان « درآمدی بر جریان شناسی مذهبی پاکستان» که به تازگی منتشر شده است به تبیین جریان‌های حاکم و شخصیت‌های تأثیرگذار کشور پاکستان و ارائه گزارشی از وضعیت مذهبی این کشور می پردازد.
جهان اسلام از ظرفیت های زیادی در حوزه علمی، فرهنگی و اقتصادی برخوردار است. فعال سازی این ظرفیت ها نیازمند ارتباط و تعامل گسترده در بین ملت ها و دولت های اسلامی است و عدم شناخت مسلمانان نسبت به یکدیگر و ظرفیت های نهفته در جهان اسلام امکان همکاری و تعامل آنها و هم افزایی نسبت به داشته های خود را با چالش مواجه کرده است.مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی به منظور ایجاد شناخت از وضعیت فکری و مذهبی کشورها و شناسایی زمینه ها و شخصیت های افراطی و تقریبی آنها مجموعه جامعی در مورد کشورهای اسلامی منتشر کرده و می کند که «جریان شناسی مذهبی پاکستان» یکی از مجلدهای آن مجموعه است. در حقیقت مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی در نظر گرفته است که 51 کشور اسلامی از منظرهای مختلف همچون جمعیت کل مسلمانان، زمینه های تقریب و موانع تقریب و... مورد مطالعه قرار گیرند.
کتاب «درآمدی بر جریان شناسی مذهبی پاکستان» نوشته حجت الاسلام مصطفی اسکندری مشتمل بر 264 صفحه از سوی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی چاپ و روانه بازار کتاب شده است.
این کتاب مشتمل بر یازده فصل است. عناوین فصول عبارتند از وضعیت کلی پاکستان، وضعیت دینی مذهبی پاکستان، احزاب و گروه های پاکستان، احزاب مربوط به جماعت اسلامی، پاکستان مهد افراط گرایی، گروه های افراط گرا در پاکستان، گروه های افراطی کشمیر، مدارس و مراکز دینی پاکستان، شخصیت های افراطی پاکستان، شخصیت های تقریبی پاکستان، موانع تقریب در پاکستان و نکاتی در مورد پاکستان و ایران. در انتهای کتاب نیز منابع به کار برده شده از جمله کتاب ها و مقالات آورده است.
حجت الاسلام مصطفی اسکندری با بیان اینکه کتاب «درآمدی بر جریان شناسی مذهبی پاکستان» به روش کتابخانه ای و استفاده از کارگاه های اینترنتی تحقیق شده است، تصریح کرد: بخشی از اطلاعات این کتاب از طریق گفت و گو با بعضی از فضلا و طلاب پاکستانی مقیم قم گرد آمده است.
این نویسنده یکی از مشکلات بر سر راه تحقیق در مورد کتاب «درآمدی بر جریان شناسی مذهبی پاکستان» را کمبود منابع ذکر کرده و گفته است: منابع موجود به زبان اردو اندک است. منابع انگلیسی و عربی نیز عمدتا به تحقیق در زمینه هایی پرداخته اند که در راستای مورد نیاز خودشان بوده است و برای ما کارآیی چندانی ندارد. منابع فارسی نیز به جز تعدادی اندک از منابع که حاصل کار میدانی در پاکستان است، بقیه شناخت اندکی از وضعیت این کشور دارند. مشکل مضاعفی که در زمینه پاکستان وجود دارد، این است که تداوم خشونت های فرقه ای علاوه بر اینکه انسان را به سوی زندگی مخفیانه سوق دهد، انگیزه رازداری را در انسان تقویت می کند و سبب پنهان کردن اطلاعات از مخالفان می شود. این نکته خود یکی از اسباب اصلی عدم وفور اطلاعات در مورد وضعیت پاکستان است.
به گفته وی، مخاطبان این کتاب در درجه اول مسئولان مجموعه تقریب مذاهب هستند و بخشی از مسئولان کشور به خصوص آنهایی که در حوزه های امنیتی کار می کنند و دسته سوم هم قشر فرهیخته جامعه هستند.
حمید شهریاری، دبیر کل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی اظهار داشت: وظیفه ذاتی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی نزدیک تر ساختن وضعیت جامعه امروز اسلامی به وضعیت عصر رسول اکرم (ص) به عنوان الگو از جهت برادری دینی و از بین بردن خصومت ها و تعصب های قومی، مذهبی و فرقه ای میان مسلمانان و گسترش همبستگی موجود میان برخی از مذاهب اسلامی به سایر مذاهب اسلامی و تمام مسلمانان است. دست یافتن به این اهداف در گروی شناخت صحیح از هر یک از کشورهای اسلامی و شخصیت های برجسته و گروه ها و جریان های مذهبی فعال در آن کشورهاست. در راستای این امر طرحی در شناخت کشورهای اسلامی در پژوهشگاه مطالعات تقریبی وابسته به مجمع جهانی تقریب آمده شد و اولین کتاب از این مجموعه به معرفی کشور پاکستان از جهت مذهبی اختصاص یافته است. امید که این اثر و آثار دیگر از این مجموعه بتواند با ایجاد شناختی صحیح از مسلمانان گاهی در جهت تقریب و شناخت عمیق مسلمانان از یکدیگر و رفع بدبینی ها و خصومت ها باشد.
حجت الاسلام اکبر راشدی نیا، رییس پژوهشگاه مطالعات تقریبی در مورد این کتاب خاطرنشان کرده است: وظیفه اصلی پژوهشگاه مطالعات تقریبی تعیین نیازهای مطالعاتی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی است و از نیازهای اصلی این سازمان شناخت کشورهای تاثیرگذار و افراد سازمان های فعال در این کشورها است. در راستای این امر پژوهشگاه مطالعات تقریبی سلسله تحقیقاتی به عنوان جریان شناسی مذهبی کشورهای اسلامی آغاز کرده و اولین کتاب از این مجموعه به بررسی مسئله کشور پاکستان می پردازد. پاکستان یکی از کشورهای بزرگ اسلامی است که در آن شخصیت ها و موسسات و جریان های فکری متعددی فعالیت می کنند. تعداد مسلمانان، تنوع مذهبی، همجواری با هند و افغانستان از یک طرف و همجواری و ارتباط با جمهوری اسلامی ایران اهمیت مطالعه بر روی این کشور را دوچندان کرده است.
در قسمتی از کتاب «درآمدی بر جریان شناسی مذهبی پاکستان» می خوانیم: تندروهای قومی، مذهبی و سیاسی پدیده جدیدی در پاکستان نیست و این کشور در تمام دوران بیش از 70 ساله استقلال خویش این پدیده را با شدت و ضعف تجربه کرده است. برخی نقاط این سرزمین در ادوار مختلف ملجا افکار، افراد و گروه های افراط گرا بوده است اما در دو دهه اخیر این قضیه سیر صعودی گرفته است. پاکستان به مهد افراط گرایی در سطح منطقه و جهان اسلام تبدیل شده است. بیم این می رود که پاکستان در آینده نه چندان دور به معضلی در این منطقه تبدیل شود که آسیب آن بیش از همه متوجه کشور شیعی ایران شود به خصوص که چند ماهی است طالبان نیز تقریبا بر افغانستان مسلط شده و به تشکیل دولت مبادرت نموده و تشکیل دولت طالبان در افغانستان می تواند به عنوان مامن و پشتیبان گروه های افراطی پاکستان باشد.
در بخشی از این کتاب آمده است: مدارس دینی پاکستان در سال های اخیر از یک سو گسترش فوق العاده ای داشته اند و از سوی دیگر این گسترش عمدتا در مدارس دیوبندیه اتفاق افتاده است. برای مثال در 2012 میلادی در کشور پاکستان حدود 12 هزار مدرسه مذهبی وجود داشته که از این تعداد هشت هزار مدرسه زیر نظر سازمان های دیوبندی، 1800 مدرسه بریلوی، 400 مدرسه زیر نظر سازمان های اهل حدیث، 382 مدرسه زیر نظر سازمان های شیعه و 1200 مدرسه زیر نظر جماعت اسلامی پاکستان فعالیت می کردند. در همان سال ها 80 درصد مدارس مذهبی پاکستان میانه رو و فقط 20 درصد این مدارس تحت کنترل افراط گرایان بودند که کارکرد اصلی این مدارس آموزش نیروهای مسلح افراط گراست. در آمارهای جدیدتر اما تعداد مدارس مذهبی پاکستان حدود 20 هزار ذکر شده و در آمارهای جدیدتر تعداد آنها را 30 هزار ذکر می کنند.
در صفحه ای از این کتاب می خوانیم: مسجد لال یا لال مسجد یا لعل مسجد نام مسجدی در اسلام آباد پاکستان است که در سال 1965 تاسیس شده است. لال در زبان اردو به معنای سرخ است و چون دیوارهای این مسجد به رنگ سرخ هستند لذا مسجد را لال مسجد می گویند. این مسجد یکی از مراکز اصلی آموزش و ترویج تندروی در پاکستان است. لال مسجد دارای هشت مدرسه و موسسه آموزشی مربوط به خود است. دو هزار پسر و سه هزار دختر در حال تحصیل در این مسجد هستند. امام این مسجد عبدالعزیز غازی گفته است که در این مدارس سعی می شود افکار و برنامه هایی را آموزش دهیم که تحت نظر بن لادن بود. این مدارس ایاب و ذهاب، غذا و کمک های درمانی مجانی در اختیار دانش آموزان قرار می دهد، بنابراین جای تعجبی نیست که خانواده های فقیر و آواره پاکستانی برای خلاصی از چنین هزینه هایی فرزندشان را روانه این مدارس کنند.
گفتنی است، کتاب «درآمدی بر جریان شناسی مذهبی پاکستان» نوشته حجت الاسلام مصطفی اسکندری در شمارگان هزار نسخه با قیمت 80 هزار تومان از سوی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی چاپ و روانه بازار کتاب شده است.
نظر شما