گزارشی از دومین نشست هیئت اندیشه‌ورز ستاد کانون‌های مساجد کشور در قم

 خبرگزاری شبستان، فاطمه عسگری//

 

اولین نشست هیئت اندیشه ورز ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور در سالن جلسات مجتمع فرهنگی هنری شهید آوینی برگزار شد.

 

آیت الله حیدر ضیائی در این نشست گفت: تعریف تربیت، پروراندن و پرورش دادن است و در اصطلاح آموختن آداب و اخلاق است. روح انسان در بدو تولد همانند لوح بی نقشی است. قرآن هم که می فرماید: وَاللَّهُ أَخْرَجَكُمْ مِنْ بُطُونِ أُمَّهَاتِكُمْ لَا تَعْلَمُونَ شَيْئًا ..

مدرس سطوح عالی حوزه و دانشگاه ادامه داد: روح انسان در بدو تولد مانند لوح بی نقش است و این مربی است که درصدد برمی آید نقش های گوناگونی را در این لوح ایجاد کند. البته بستگی به این دارد که مربی چه کسی باشد و چه نقشهایی را بخواهد در این لوح تحقق ببخشد. فقط عمده این است که این نقشها اگر زیبا باشد بیانگر هنر آن مربی است .

 

وی در ادامه با بیان اینکه محتوای آموزشی باید بر اساس فطرت انسانی باشد و دین و اسلام مقدس و فرهنگ قرآنی ما مطابق فطرت انسانی است گفت:  البته ما باید بدانیم که شهود و بالا رفتن تدریجی است. همانطور که سقوط دفعی است. یک مرتبه نمی شود همه حقایق و معارف و امور تربیتی را در اختیار کسی گذاشت. باید از یک مبدا شروع کرد و به تدریج متربی را و شخص مورد تربیت را بالا برد.

 

آیت الله ضیائی ادامه داد: اگر قراراست بنده بالای پشت بام بروم باید از نردبان و پله پله باشد. از سوی دیگرانسان هرچقدر بالاتر برود و خدای ناکرده بلغزد آسیب بیشتری می بیند. در پله اول و دوم اگر انسان بلغزد ممکن است یک جراحت مختصری بر پایش وارد بشود اما اگر از پله دهم ساقط بشود چه بسا قطع نخاع بشود و در طول تاریخ بودند کسانی و در این سی چهل سال انقلاب ما هم مشاهده کردیم کسانی که خیلی بالا رفتند و لغزیدند و قطع نخاع شدند.بنابراین منهج آموزشی این است که تدریج باشد. پله پله باشد و هر پله ای هم که مربی متربی را بالاتر می برد هشدار بیشتری در نلغزیدن و لغزیدن داده و هم باید القاء کند.

 

وی در ادامه به محیط تربیتی اشاره کرد و گفت: محیط های تربیتی متعدد است یکی خانواده است. پدر و مادر، اعضای خانواده از جمله کسانی هستند که در تربیت فرزندان و افراد خانواده نقش موثر دارند. یکی دیگر استاد و معلم است. از معلم ابتدایی گرفته تا استاد دانشگاه می توانند نقش موثر داشته باشد. دیگری جامعه و اجتماع است. انسان از اجتماع رنگ می پذیرد. یکی دیگر که خیلی مهم است همنشینی و مجالست است. رفیق باب یا ناباب. تو اول بگو با کیان زیستی پس آن گه بگویم که تو کیستی. طبیعت انسان این است که از همنشین متاثر می شود و رنگ می گیرد.

 

آیت الله حیدر ضیائی تصریح کرد: یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار در این روزگار ما رسانه ها، روزنامه ها و مجلات و صدا و سیما هستند. یک عامل بخصوص نقش ندارد. مجموعه این عوامل در ساختن انسان میتوانند موثر واقع بشوند. در تربیت فقط اقدام لسانی کفایت نمی کند و نقش ایجاد نمی کند. چه بسا بسیاری از مسائل تربیتی از راه هنر  در متربی تحقق پیدا کند. نباید فقط به گفتار باشد. در کنار گفتار باید رفتار باشد. در کنار گفتار و رفتار باید هنر باشد. مجموعه این امور هست که می تواند شخص متربی را بسازد.

 

تربیت یک مقوله  چندساحتی، فرایندی و تدریجی است

حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمفید حسینی کوهساری نیز در این نشست گفت: ما در مقوله تربیت در نهادهای فرهنگی یک وحدت رویه نسبت به مبانی تربیت و شاخصه های تربیت نمی بینیم و همین هم موجب یک پراکندگی در نوع تربیت شده است.

 

مسئول مرکز ارتباطات و بین الملل حوزه‌های علمیه در ادامه با اشاره به سه سند موجود که می تواند در مقوله تربیت راهگشا باشد گفت: سند تحول آموزش و پرورش که یک کتاب پشتیبان نیز دارد به عنوان مبانی نظری بنیادین در نظام تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی ایران است. حدود 50 تا 60 نفر از اساتید برای نوشتن این کتاب که فایل پی دی اف آن هم در دسترس است، زحمت کشیده اند.

 

وی ادامه داد:  سند دوم دو نظام نامه تربیتی است که یکی نظام نامه خود حوزه های علمیه ودیگری  نظام نامه تربیتی جامعه المصطفی است. این دو سند هم اصل سندهایش و کتابهای پشتیبانی که دارد می تواند بازخوانی شود و نکات مهم آن گردآوری و استفاده بشود.

 

مسئول مرکز ارتباطات و بین الملل حوزه‌های علمیه  تصریح کرد: در برخی از ساحتهای خاص تربیت مثل تربیت عبادی، تربیت اخلاقی، تربیت اجتماعی سیاسی و حتی تربیت ولایی کتابهای نسبتاً خوبی نوشته شده است.

 

حجت‌الاسلام والمسلمین حسینی کوهساری در بخش دیگری از سخنان خود گفت: تربیت یک مقوله فرایندی و یک مقوله تدریجی است. اساسا نباید کسانی که درمقوله فرهنگی هستند فکر کنند که این کار یک شبه قابل انجام است.مثلا یک شب می نشینیم و با یک نفر صحبت میکنیم و این فرد تربیت می شود. بلکه تربیت یک مقوله چند ساحتی است و مقوله تک بعدی نیست، تربیت های عبادی، تربیت های جسمی و تربیت های جنسی

 

مسئول مرکز ارتباطات و بین الملل حوزه‌های علمیه ادامه داد: مقوله تربیت مقوله نظام واره و یکپارچه و بهم پیوسته است که اگر توجه نشود حتما آفت هایی به همراه خواهد داشت.

 

وی با بیان اینکه مقوله تربیت مقوله آگاهانه و ارادی و اختیاری است گفت: تربیت با اراده انسان و با آگاهی انسان و با اختیار انسان نسبت تنگاتنگ دارد و در میان مقوله تربیت و این تناسل مقوم تربیتی باید یک جمعی صورت بگیرد.

 

حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمفید حسینی کوهساری  تصریح کرد: مقوله تربیت مقوله ای هدفمند است که به اصطلاح جهت گیری دارد و می خواهد به یکسری اهداف مشخص برسد و در نظام تربیت اسلامی این اهداف ما اهداف طبقه بندی شده است.

 

وی در ادامه افزود: مقوله تربیت یک مقوله ای است که بیش از اینکه به دنبال دادن یک سری صفتهای بیرونی به یک متربی باشد بدنبال شکوفاسازی استعدادهای یک انسان به دنبال پرورش دادن و بزرگ کردن خود آن ظرفیت انسانی است همان چیزی که شهید مطهری در کتاب تعلیم و تربیت شان در رابطه با فطرت از آن یاد می کنند که مقوله بسیار مهمی است. اساسا در مقوله فطرت ما با یک رشد استعدادهای طبیعی و یک شکوفاسازی فطری مواجهیم.

 

مسئول مرکز ارتباطات و بین الملل حوزه‌های علمیه  با بیان اینکه مقوله فطرت یک مقوله تعاملی است ادامه داد: تربیت یک مقوله مشارکتی بین مربی و متربی است. هم مربی لازم است و هم متربی و هم رابطه فعال همراه با مشارکت فعال میان مربی و متربی.

 

وی تصریح کرد:  تربیت مقوله ای است اجتماعی  و عناصر مقوم اجتماع در تربیت بسیار تاثیرگذارند ما نهادهایی مثل خانواده، مدرسه، مثل دولت خود رسانه ها، سازمانهای غیردولتی داریم که عناصر مختلف درآن تاثیرگذارند و لحاظ تربیت بدون دیدن این ابعاد نتیجه ای ندارد.

 

مسئول مرکز ارتباطات و بین الملل حوزه‌های علمیه  به شاخص مداری در مقوله تربیت اشاره کرد و گفت: تربیت اسلامی خصوصا در منظومه تربیتی اهلبیت(ع) مقوله خیلی مبهمی نیست. البته نمیخواهم بگویم که همه شاخص ها متناسب با تربیت به تفصیل در معارف اهلبیت(ع) نقل شده ولی خیلی جاها شاخص هایی بیان شده و خیلی جاها هم اصولی بیان شده که از ذیل آن اصول و کلیات می شود شاخص هایی را استنباط کرد که باز در این زمینه کارهایی انجام شده یکسری شاخص هایی در مقوله های مختلف تربیتی انسان برشمرده اند اما این شاخص گذاری کردن و شاخص مندی و هدف گذاری کردن طبق آن شاخص ها نکته مهمی است.

 

حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمفید حسینی کوهساری ادامه داد: تربیت اساسا یک مقوله شناختی نیست که استادی بنشیند صحبت کند معارفی را منتقل کند، تربیت مقوله ای است که بیش از اینکه از صحبت مربی متاثر باشد از رفتار او و به تعبیر امروز از تربیت پنهان محیط و از تربیت پنهان مربی متاثر است.

 

وی تصریح کرد: نکته بعدی اولویت گذاری در میان عرصه های تربیتی است. تربیت اینگونه نیست که انسان بتواند کمالات مختلفی را از آن بهره مند بشود. متاسفانه خیلی وقت ها در همین چیزهایی که تحت عنوان کلاسهای تقویتی مشاهده می شود انبوهی از ارزشها و انبوهی از به اصطلاح فضایل به متربی منتقل می شود و متربی اغلب متحیر می ماند که میان انبوه فضایل و کمالات کدامش را بگیرد و ما وقتی مراجعه کنیم به خود قرآن و معارف اهلبیت(ع) یک اولویت گذاریهایی بیان شده و اگر آن اولویت گذاریها را طبق همان منابع اصیلی که خودمان داریم اگر مربیان ما درک نکنند و به متربیان منتقل نکنند یک ملقمه ای از فضایل و کمالات در اختیار این فرد است و آخرش هم نمی داند در میان این انبوه کدام را و با چه ترتیبی و با چه اولویت هایی برگزیند.

 

وی در پایان تصریح کرد:  مقوله تربیت در عین حالی که مبتنی بر یکسری اصالت هایی است و سوابقی در مقوله تربیت وجود دارد اما بخش هایی متاثر از شرایط زمانه هست متاثر از چالش ها و اقتضائات زمانه و یک پویایی در مقوله تربیت وجود دارد و خیلی وقت ها مربی اگر شرایط متربی و شرایط محیطی را لحاظ نکند در مقوله تربیت آن توفیق لازم را نخواهد داشت.

 

قبل از پرداختن به متربی باید به مربیان بپردازیم

آیت الله حسن رمضانی نیز در این نشست گفت: واقعیت علم و واقعیت عمل به منزله مصالح ساختمانی است که بنا را با آن مصالح ساختمانی می سازند. انسان هم شخصیتش با علم و عمل ساخته می شود. رشد ، تعالی و تکامل او بر این اساس سامان پیدا می کند. ای برادر تو همه اندیشه‌ای، ما بقی تو استخوان و ریشه‌ای گر بود فکرت گلی تو گلشنی، ور بود خاری تو هیمه گلخنی

 

عضو مجمع جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ادامه داد: این فکر و این عمل براساس فکر و اندیشه است که انسان را می سازد. این همان تغذیه معنوی است که به رشد انسان منتهی می شود.

 

وی تصریح کرد: کسی که خودش از علم بهره ای ندارد و کسی که خودش از عمل صالح بهره ای ندارد نمی تواند دیگران را از علم و دانش و فرهنگ بهره مند سازد.

 

آیت الله رمضانی با بیان اینکه انسانی که خود عالم است می تواند علم را در دیگران به وجود بیاورد و در آنها نشر و توسعه دهد و گستره علم را بیشتر کند گفت: همچنین کسی که خودش از عمل برخوردار است  واز عمل صالح برخوردار است می تواند دیگران را در وادی عمل موفق کند و تشویق کند و آنها هم در وادی عمل گام بگذارند. ما اگر نقصی و کمبودی داریم در این بعد است.

 

عضو مجمع جامعه مدرسین حوزه علمیه قم  تصریح کرد: مربی واقعی می تواند نقش تربیت را در افراد به نحو احسن انجام بدهد و اجرا کند. آن کسی که خودش هنوز در مسائل معرفتی در مسائل ارزشی، در مسائل فرهنگی در مسائل هنری سردرگم است ، نمی تواند دیگران را راه بیندازد و هدایت کند.

 

وی تاکید کرد: ما باید قبل از اینکه به متربیان مان بپردازیم به مربیانمان بپردازیم. سعی و اهتمام در این قسمت باید متمرکز بشود و بعد نوبت به تربیت و پرداختن به متربیان خواهد رسید.

 

آیت الله رمضانی با بیان اینکه مربیان در خانه و خانواده پدر و مادر هستند افزود: پدر و مادر نیک و صالح می تواند فرزند خوبی را تحویل جامعه بدهد. در فضای مدرسه مربی معلم هست، و در فضای اجتماع مربی علما و اندیشمندان هستند و در مساجد امام جماعت است. اینها هستند که میتوانند نقش مربی را بازی کنند.

 

وی با تاکید بر اینکه در بحث تعلیم فقط الفاظ مدنظر نیستند گفت: وقتی در فضای عرفان عملی صحبت از تربیت  و پرورش می شود  مثال میزنند به مرغ، چطور مرغ تخم مرغ را در زیر بال خودش قرار می دهد به اندازه حرارت می دهد و آن را می گرداند و می چرخاند تمام  قسمت های این تخم مرغ حرارت ببیند و بعد که به ترتیب و نظم و انضباط خاصی طی بیست و یک روز کمتر و یا بیشتر بچرخاند و زیر بال حمایتی خودش بگیرد تا اینکه این تخم مرغ در درون جوجه بشود و بعد از اینکه جوجه شد باز نیاز به حمایت دارد زیر بال بگیرد از سرما از گرما از خطرات محافظتش بکند و آن رو تغذیه بکند تا این بشود مرغ. این پرورش است. این تربیت است و ما میان افراد جامعه چه پدر و چه مادر چه معلم چه عالمی که در یک مسجد امام جماعت یک مسجد است اگر چنین نقشی را بتوانند اجرا کنند و اینطور عمل کنند واقعا یک توفیقی را در این زمینه خواهد داشت و تربیت به معنای واقعی تحقق پیدا خواهد کرد.

 

وی در ادامه با اشاره به شرایط متربی گفت: کسی که در مسیر رشد و کمال قرار دارد نیاز به تغذیه دارد نیاز به حمایت دارد نیاز به پشتیبانی دارد که همان فرزندان ما هستند. همان طوری که باید در بعد تغذیه جسمانی برای آنها اهتمام بورزیم و زحمت بکشیم در بعد معنا و روح هم همان اهتمام را داشته باشیم. اگر بهداشت و درمان اینها را درنظر داریم که باید باشد، باید در بعد روح هم بهداشت و درمان را مراعات کنیم. از هر نوع غذایی آنها رو تغذیه نکنیم و آزادشان نگذاریم تا از هرنوع فکر و اندیشه ای از هرجا به آنها برسد بهره بگیرند.

 

آیت الله رمضانی ادامه داد: در حال حاضر فضای مجازی فضای آلوده ای است بزرگان ما که در فضای مجازی دست اندکار هستند باید کار بکنند واقعا زحمت بکشند هم مواد غذایی روحی را برای فرزندانمان فراهم کنند و هم سیاستی را اتخاذ کنند که غذای فاسد به خورد اینها نرسد که مسمومیت روحی بوجود می آورد. اگر هزار کار اثباتی انجام بشود اما در کنارش این فضا مسموم بوده باشد همه را بلااثر می کند و هیچ فایده ای نخواهد داشت.

 

اعطای احکام اعضای هیئت اندیشه‌ورز ستاد هماهنگی کانون‌های مساجد کشور/ رونمایی از ویژه‌نامه اندیشه‌ورزان

 

در جريان برگزاري دومين نشست هيئت انديشه‌ورز ستاد هماهنگي کانون هاي فرهنگي هنري مساجد کشور، احکام اعضاي هيئت انديشه‌ورز ستاد به آنان اعطا و در ادامه از ويژه‌نامه انديشه‌ورزان رونمايي شد.
 

 

لازم به ذکر است این جلسه با حضورحجت الاسلام والمسلمین کمال الدین خداداده به عنوان رئیس، حجت‌الاسلام والمسلمین روح الله رهبری به عنوان نائب رئیس و حجت الاسلام والمسلمین محمدرضا حیدری» به عنوان دبیر هیئت اندیشه ورز ستاد هماهنگی کانون های فرهنگی هنری مساجدکشور، برگزار شد.

 

همچنین حضرات آیات حسن رمضانی، سیدعلی حسینی آملی، محمدمهدی گرجیان و حیدر ضیائی، حجج الاسلام محمدحسن وکیلی، حسین شهسواری، امیر امیرگان و سید مفیدحسینی کوهساری به عنوان اعضای شورای راهبردی هیئت اندیشه ورز در این نشست حضور داشتند.

 

 هم اندیشی و بکارگیری خردجمعی در بررسی مسائل و چالش های پیش روی ستاد هماهنگی کانون های مساجد کشور و بررسی راهکارهای بنیادی، ایجاد ﻣﺤﻴﻂ ﻣﺸﺎﺭﮐﺘﻲ، تعاملی و خلاق ﺑﺮﺍﻱ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﻧﺪﻳﺸﻪ‌ﻫﺎﻱ ﻧﻮ در ارتباط با مسائل ستاد، ایجاد ﺑﺴﺘﻪ تصمیم‌ﺳﺎﺯﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻋﺎﻟﯽ ستاد وﮐﻤﮏ به تصمیم گیری ﺩﺭ ﺳﻄﻮﺡ ﻣﺨﺘﻠﻒ ستاد، شناسایی فرصتها، تهدیدها و نقاط قوت و ضعف و در نتیجه کاهش خطاپذیری عملکرد و کمک به کاربردی شدن و کاربردی کردن فعالیت های فرهنگی در حوزه مسجد از جمله اهداف تشکیل هیئت اندیشه ورز ستاد کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور است.

 

در پایان این جلسه از ویژه نامه «اندیشه ورزان» رونمایی و در ادامه احکام اعضای هیئت اندیشه ورز ستاد هماهنگی کانون های فرهنگی هنری مساجد کشور از سوی حجت الاسلام و المسلمین خداداده به اعضا اعطا شد.