چگونه مدیریت خشم داشته باشیم/ راهکار امام موسی کاظم(ع) در مواجه با خشم دیگران

خبرگزاری شبستان- قزوین؛

خشمگین شدن یکی از احساسات طبیعی، پیچیده و از قدرتمندترین هیجانات انسانی است که عوامل مختلفی نظیر ترس، ضعف در یک مهارت، ناتوانی های ساده، توهین، تحقیر و تمسخر، بی توجهی دیگران، ناامیدی و درماندگی باعث برانگیخته شدن این احساس می شود.

خشم اگر کنترل و مهار نشود آثار مخرب و عواقب بدی را به دنبال دارد از این رو بر کنترل و مدیریت این نیروی درونی تأکید شده و احادیث و روایات بسیاری هم بیانگر آثار فراوان فرو بردن خشم در زندگی دنیوی و اخروی است به طوری که در فرمایشی از امیرالمومنین حضرت علی (ع) آمده است هيچ بنده اى نيست كه خشمى را فرو خورد مگر آنكه خداوند عزوجل در دنيا وآخرت بر عزت او بيفزايد.

در مباحث اخلاقی و دینی از فرو بردن خشم با عنوان کظم غیظ یاد شده است و کظم در لغت به معنی بستن سرمشکی است که از آب پر شده باشد و در واقع کنایه در خصوص کسانی است که از عصبانیت و خشم خودداری می کنند.

امام موسی بن جعفر (ع) امام هفتم شیعیان به دلیل فرو نشاندن خشم خود و حلم و بردباری که داشتند مشهور به «کاظم» شدند این امام بزرگوار در برابر بسیاری از دشمنی ها صبر و بردباری داشتند و در مواجه با کسی که با ایشان بدرفتاری می کرد با نیکی رفتار می کردند، سیره این امام بزرگوار بیانگر راهکارهایی است که با بهره گیری از آن در مواجه با خشم دیگران می توان این رفتار هیجانی شدید را کنترل و مهار کرد.

در روایات آمده است مردی از نوادگان عمر بن خطاب در حضور امام کاظم (ع) به حضرت علی(ع) توهین کرد، همراهان امام خواستند به او حمله کنند اما امام مانع شد و سپس به مزرعه آن مرد رفت.

مرد با دیدن امام کاظم(ع) شروع به داد و بیداد کرد که محصولش لگدمال نشود، امام به او نزدیک شد و با خوشرویی پرسید چقدر خرج کاشت مزرعه کرده ای، مرد گفت 100  دینار، سپس امام پرسید امید داری چه اندازه برداشت کنی، مرد گفت غیب نمی دانم، امام فرمود: گفتم امید داری چه اندازه برداشت کنی، مرد گفت 200 دینار، امام 300 دینار به او داد و گفت: این 300 دینار برای توست و محصولت هم برایت باقی است، سپس به مسجد رفت؛ آن مرد زودتر خود را به مسجد رساند و بادیدن امام برخاست و این آیه را خواند: الله اعلم یجعل رسالته: خدا بهتر می داند رسالتش را کجا قرار دهد.

امام موسی کاظم (ع) در برابر شخصی که به ایشان اهانت کرده بود با گذشت و نیکی رفتار کرد، روشی که در کنترل خشم دیگران بسیار اثرگذار بود؛ منابع دینی ما راهکارهای بسیاری را برای کنترل خشم ارائه داده اند روش هایی که می تواند ما را از عواقب خطرناک خشم این نیروی درونی در امان نگاه دارد.

حجت الاسلام کاظم نژاد – کارشناس مسائل مذهبی- در خصوص راهکارهایی در سیره معصومین برای کنترل خشم دیگران بیان کرد: یکی از موضوعاتی که وجود دارد این است که وقتی با فردی روبرو هستیم که رفتار خشمگینانه دارد چگونه با آن مواجهه داشته باشیم.

این کارشناس مذهبی افزود: در بحث خشم این هیجان شدید و پیچیده انسان باید گفت وقتی به ما توهین شود، وقتی با ما بدرفتاری شود، وقتی محدود و محروم شویم، این رفتار در ما بروز پیدا می کند وقتی کسی هم در این شرایط قرار گیرد او هم عصبانی می شود بنابراین دقت داشته باشیم این شرایط را رقم نزنیم که کسی عصبانی و خشمگین شود.

وی عنوان کرد: بنابراین اولین کار این است زمینه عصبانیت و خشمگین شدن دیگران را ایجاد نکنیم گاهی ما کاری را انجام می دهیم و آن را بد تلقی نمی کنیم ولی اگر شخص دیگری همین رفتار را با ما داشته باشد خشمگین می شویم بنابراین باید نسبت به رفتار خود دقت داشته باشیم.

حجت الاسلام کاظم نژاد اعلام کرد: ما باید نقش خود را در مسائل و ارتباط به ویژه در مشکلاتی که پدید می آید بیینیم و همین امر سبب می شودکه ما کاری نکنیم دیگران عصبانی شوند.

وی توضیح داد: حال اگر فردی خشمگین بود، نکته مهم مدارا کردن است و معصومین (ع) اینگونه بودند و ما را هم دعوت می کردند مدارا کنیم.

این کارشناس مذهبی افزود: امامان  معصوم (ع) با افرادی که توهین و پرخاشگری می کردند مدارا کرده و اطرافیان و یاران شان را هم منع می کردند که با آنها مقابله به مثل کرده وبرخورد کنند.

وی توضیح داد: در روایتی از امام علی (ع) داریم انسان نادان خشمش در کلامش است و انسان عاقل خشمش در رفتارش بروز دارد؛ یعنی رفتارهای فرد عاقل کنترل شده و معقول و منطقی است و از این رفتار متوجه می شوید که او از کار شما ناراحت شده است ولی این را در یک کلام بروز نمی دهد و در واقع برخورد کریمانه دارد.

حجت الاسلام کاظم نژاد تأکید کرد: اینکه برخی می گویند باید با هر کس مانند خودش برخورد کرد درست نیست شما در هر شرایطی باید آنچه باید باشید و آنچه در دین گفته شده است و طبق آن دستورالعمل برخورد کنید.

وی یادآور شد: بنابراین باید مدارا کرده و دیگران را هم به مدارا دعوت کنیم و بدانیم پرخاشگری نباید در کلام ما باشد بلکه باید در رفتارهای معقول و منطقی انعکاس داشته باشد و این کار موجب می شود خشم فرو نشیند ولی اگر مقابله به مثل کنیم این خشم تشدید می شود و تنش های جدی درست می شود که ممکن است نتایج آسیب زا و برگشت ناپذیری را داشته باشد.

کارشناس مذهبی اعلام کرد: برخی فکر می کنند برای اینکه عزت داشته و جایگاه شان حفظ شود باید در برابر خشم دیگران رفتار مقابله به مثل داشته باشند در حالی که دین ما می گوید عزت دست خداست و خداوند می فرماید اگر می خواهید عزیز شوید با کسی که به شما بدی می کند برخورد حسنه و کریمانه داشته باشید.

وی اظهار کرد: سعی کنیم نرم خو باشیم و مانند کسانی نباشیم که زود خشمگین می شوند و این را مایه قدرت خود می دانند.

حجت الاسلام کاظم نژاد خاطر نشان کرد: یکی از راه ها به جای مقابله به مثل این است که برای این فرد دعا کرده و استغفار کرده و این رفتار یکی  از نشانه های رفتار کریمانه است.

وی گفت: ما باید متناسب با ارزش های متعالی رفتار کنیم و بر اساس هدفی که در دین داریم حرکت کنیم، دین ما می گوید انسان خلیفه و جانشین خدا باید شود، بنابراین  باید اخلاق خدایی داشته باشیم خداوند نسبت به کسانی که معصیت کرده و نسبت به ایشان بی معرفت هستند بخشش دارد و با حلم برخورد می کند چقدر خوب است ما هم سعی کنیم باطن ها را زیبا کنیم و در شرایط دشوار و خشم و توهین، خشم خود را مهار کرده و مدیریت کنیم.

کارشناس مذهبی یادآور شد: بنابراین باید در رفتارمان دقت کنیم و کاری نکنیم دیگران را عصبانی کنیم و اگر هم کسی عصبانی و خشمگین شد سعی کنیم مدارا کنیم و به ویژه در شرایط سخت و دشوار این نکات را بسیار مورد توجه قرار دهیم زیرا جاده زندگی همیشه هموار نیست و باید این مهارت ها را تمرین کنیم.