نامه امیرالمومنین (ع) به امام حسن (ع) چراغ راهی برای جوان امروز است

حجت الاسلام محمد نمازی؛ ‌استاد حوزه ودانشگاه وپژوهشگر نهج البلاغه به مناسبت سالروز میلاد حضرت علی اکبر (ع) و روز جوان در گفت و گو با خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان به تشریح جایگاه و مفهوم "جوان در نهج البلاغه" پرداخت و با تصریح این مطلب که نهج البلاغه پس از قرآن کریم، ممتازترین کتاب و در بردارنده سخنان امیرالمومنین علی (ع) است، گفت: امیرالمومنین (ع) در این کتاب گرانقدر به مباحث مختلف و مرتبط با زندگی بشر در قالب خطبه ها؛ نامه ها و کلمات قصار اشاره کرده اند. کلمات نورانی حضرت علی (ع) در نهج البلاغه روشنگر مسیر ما مسلمانان است.

این استاد حوزه و دانشگاه برای درک بهتر جایگاه جوان در کلام گهربار امیرالمومنین (ع) در نهج البلاغه به نامه ایشان به امام حسن مجتبی(ع) اشاره کرد و در این زمینه اینگونه توضیح داد: حضرت علی (ع) در این نامه علاوه بر توصیه به تقوا، بررسى تاریخ پیشینیان، احتیاط در همه امور و تفقه در دین و شکیبایى در برابر مشکلات؛ بر این نکته تاکید دارند که قلب و روح جوان آماده پذیرش هر گونه تعلیماتى است در واقع در نامه 31 نهج البلاغه گرچه امیر المومنین(ع) امام حسن (ع) را خطاب قرار داده اند ولی مخاطب ایشان همه جوانان می باشد که در زندگی از مبدا تا معاد و در دنیا و آخرت ان شا الله سعادت مند شوند.

حجت الاسلام نمازی در ادامه به بخش مهمی از نامه 31 نهج البلاغه اشاره کرد و گفت: شاید مهمترین قسمت این نامه این باشد که حضرت علی(ع) می فرمایند که "یا بُنَيَّ اجْعَلْ نَفْسَكَ مِيزَاناً فِيمَا بَيْنَكَ وَ بَيْنَ غَيْرِكَ " ای پسر عزیزم خودت را میزان قرار ده بین خود و دیگران، "فَأَحْبِبْ لِغَيْرِكَ مَا تُحِبُّ لِنَفْسِك" هر آنچه برای خودت می پسندی برای دیگران هم بپسند؛ "وَ اكْرَهْ لَهُ مَا تَكْرَهُ لَهَا " و هر چه برای خود نمی پسندی برای دیگران هم مپسند؛ "وَ لَا تَظْلِمْ كَمَا لَا تُحِبُّ أَنْ تُظْلَمَ" و همچنین ظلم هم نکن همانطور که نمی پسندی به تو ظلم شود. توجه به این فرمایشات چراغ راهی برای همگان است و اجرای آنها پاداش بهشت را در پی خواهد داشت.

"خودپسندی"؛ منشا بسیاری از اختلافات و درگیری ها

وی خاطر نشان کرد: منشا بسیاری از اختلافات و درگیری ها، خودپسندی و منفعت جویی است. وقتی دیگر انسان ها را مانند خود بدانیم به عنوان نمونه صاحب خانه، مستاجر را، فروشنده، خریدار را، راننده، مسافر را، مسئول، ارباب رجوع را؛ معلم، دانش آموز را مانند خود بداند بسیاری از اختلافات از بین می رود.

حجت الاسلام نمازی ادامه داد: در ابتدای نامه 31 نهج البلاغه حضرت به یک نکته اصلی اشاره می فرمایند که "إِنَّمَا قَلْبُ الْحَدَثِ كَالأرضِ الخالِيَةِ " فرزندم این صحبت ها را به این خاطر برای تو بیان می کنم چون جوان هستی و در ابتدای عمر قرار داری، و مانند زمین خالی هستی که هر بذری در آن بکاری سبز می شود و ادامه می دهند "مَا أُلْقِيَ فِيهَا مِنْ شَيْءٍ قَبِلَتْهُ، فَبَادَرْتُكَ بِالْأَدَبِ قَبْلَ أَنْ يَقْسُوَ قَلْبُكَ وَ يَشْتَغِلَ لُبُّكَ " هم اکنون وقت پذیرش تو است و من در این زمان اقدام به آموزش تو کرده ام که ذهن تو خالی است؛ قبل از این اینکه قلب تو دچار قساوت شود و ذهن تو مشغول گردد. حضرت به فرزنشان می فرمایند این نامه را امروز که تو جوان هستی برای تو می نویسم تا تجربه کنی و نخواهی آنچه که من آزموده ام تو نیز آزمایش کنی.

جوان امروز خود را از رای و نظر بزرگ تر ها محروم نکند

این پژوهشگر نهج البلاغه با اشاره به اینکه خلاصه این مباحث در حکمت 86 نهج البلاغه آورده شده است، گفت: حضرت علی(ع) در این حکمت می فرمایند: "رَأْيُ الشَّيْخِ أَحَبُّ إِلَيَّ مِنْ جَلَدِ الْغُلَامِ" نظر انسانی که سنی از او گذشته پیش من محبوب تر از رای و نظر یک جوان است. جوان پر از شور و نشاط است اما پختگی بزرگسالی را ندارد از این رو جوان امروز ضمن استفاده از نشاط جوانی باید خود را از رای و نظر بزرگ تر ها محروم نکند.

وی با بیان اینکه حضرت علی(ع) توجه جوان امروز را از یک سو به کوتاهی این دنیا و از سوی دیگر به ابدیت جلب می کند، گفت: امیرالمومنین (ع) در نهج البلاغه خطاب به امام حسن (ع) می فرمایند: پیامبران الهی؛‌ فرستادگان خداوند هستند و اگر خدای دیگری بود او هم پیامبرانش را می فرستاد و از آن عالم خبر می آورد، ولی یک خدا داریم و پیامبرانی که از سوی خدا با پیامی واحد مبعوث شده اند و بر ماست که به آنچه خداوند فرموده عمل کنیم تا اینکه به سعادت و رستگاری برسیم.

حجت الاسلام نمازی با اشاره به اینکه انسان در جوانی ممکن است در اثر بی توجهی کمتر از دستورات الهی پیروی کند، گفت: به دلیل این ویژگی در جوانان است که از همان ابتدا حضرت علی(ع) می خواهند جوان مسیر هدایت را طی کند از این رو بر موضوع دین تاکید ویژه دارند و می فرمایند راهی را که نمی دانی به کجا می انجامد طی مکن و راهی که با شک و تردید همراه است طی نکن، راهی را بروید که صالحان رفته اند چرا که این راه با یقیین همراه است.

 وی خاطر نشان کرد: درست است که جوانی فرصت است ولی اگر خدای نکرده انسان بخواهد راه های مختلف را بیازماید ممکن است فرصت را از دست بدهد و بدون اینکه از جوانی خود استفاده ای ببرد، به سن پیری برسد.

رویکرد معاویه و دشمنان اسلام در تحریف و سانسور خبری 

حجت الاسلام نمازی در پاسخ به این سوال که جوان امروز چگونه می تواند راه را از بیراهه تشخیص دهد، گفت: یکی از فرمایشات حضرت در خطبه 50 نهج البلاغه به فعالیت های معاویه اشاره دارد که معاویه سعی می کرد به تحریف خبر و سانسور خبری در آن دوران بپردازد؛ لذا جوانانی که در شام بودند تصویر درستی از رهبر دینی خود نداشتند و معاویه به وسیله همین خبرهای غلط و اشتباه جوانان شام را آماده مبارزه با امیر المومنین(ع) می کرد. مردم شام در آن برهه تاریخی مشکلات بسیاری برای اهل بیت (ع) و شیعیان ایجاد کردند، حضرت تعبیرشان در آن زمان این بود که حقیقت را برای مردم و جوانان شام بیان کنید، هم اکنون نیز دشمن در فضای مجازی همان کار را انجام می دهد و نمی گذارد خبر درست به مخاطب برسد از این رو جوانان امروز که خود منشاء تحول هستند اگر دقت نکنند و بر اساس اخباری که صحت و سقم آن ارزیابی نشده است عمل کنند در معرض خطر قرار می گیرند.