به گزارش خبرگزاری شبستان از گیلان_ مهری شیرمحمدی؛
درست جایی استوار ایستاده که انتظار دیدنش را نداری؛ وسط شالیزارها. اما اگر نبود، چگونه ماشین‌های کشاورزی می‌توانستند از رودخانه گازروبار عبور کنند! نزدیک به رودخانه، مردی با داس، پلاستیک‌های برافتاده بر آب کم جان رودخانه را بیرون می‌کشد و در حاشیه نهر جمع می‌کند. با دیدن دوربین عکاسی که از پل خشتی عکس می‌گیرد، زیر لب غرولند می‌کند که چرا مردم ارزش این بنای میراثی را نمی‌دانند و من که متوجه انبوه زباله‌های بر افتاده در کناره پل هستم، علت ناراحتی‌اش را می‌فهمم.
اگرچه اداره کل میراث فرهنگی، با نصب تابلو در کناره پل خشتی نامش را «پل خشتی خطیبان» ثبت کرده، اما اهالی روستای خطیبان به این پل خشتی «مرغانه پورد» می‌گویند و مانند دیگر مرغانه پوردهای گیلان، اینجا هم داستان پیرزنی با تخم مرغ‌هایش شنیده می‌شود که این پل خشتی را ساخته است.
مرد با داسش اشاره‌ای به خانه‌اش می‌کند که آن سوی شالیزار قرار دارد:«من از بچگی اینجا بزرگ شده‌ام. همیشه از روی این پل رد می‌شدیم. به آن می‌گویند مرغانه پورد. قدیم که سیمان و این چیزها نبود. ساروج را با تخم مرغ مخلوط می‌کردند و لای خشت‌ها را بندکشی می‌کردند تا پل محکم شود.»
هم او گله دارد از مسافرانی که برای دیدن پل خشتی می‌آیند و در کنار رود استراحت می‌کنند و زباله‌هاس خود را بجا می‌گذارند: « یک ذره فکر ندارند. آب که بالا می‌آید، تمام این پلاستیک‌ها را داخل آب می‌برد. آب این رودخانه برای آبیاری شالیزارهای روستا استفاده می‌شود . آب را با پمپ بالا می‌کشیم و هربار پلاستیک و زباله‌ها به پمپ گیر می‌کند. هرچند وقت یکبار می‌آیم و زباله‌ها را جمع می‌کنم و آتش می‌زنم و باز این وضع حریم پل هست.
از آن بدتر اینکه فکر می‌کنند داخل پل گنج هست، پل قبلا سنگفرش بود. از بس باروت لای سنگفرش ها منفجر کردند که تمام بدنه و کف سوراخ سوراخ شده بود. بخاطر همین روی پل را آسفالت کردند. پارسال از میراث فرهنگی آمدند پل را مرمت کردند. دیواره حریم پل کامل ریخته بود.»
و آجرچینی ها طاق قوسی را نشان می‌دهد که از یک سو تراشیده شده و می‌افزاید: «اینها را تازه کنده‌اند، لابد فکر کردند لای این آجرها گنج است.»
نزدیک به پل خشتی، تابلوی قهوه‌ای رنگ اداره کل میراث فرهنگی نصب شده و مشخصات پل خطیبان را اینگونه نوشته است:« پل خطیبان، شماره ثبت: ۳۲۳۶۴ تاریخ ثبت: ۱۴ /9/1397 قدمت: دوره قاجار. شالوده این پل متعلق به دوره صفوی، به طول ۲۴ متر و عرض ۳متر و ۸۰ سانتیمتر به دستور شاه عباس صفوی بر روی رودخانه گازروبار در مسیر شاهراه عباسی ساخته شده‌است. هرگونه تعرض و آسیب به این اثر، مشمول ماده 557 تا569 کتاب پنجم قانون مجازات های اسلامی می گردد.»
بسیاری از پل‌های آجری در دوره صفویه ساخته و در دوره قاجار مرمت شده است. آنگونه که کارشناسان میراث فرهنگی نوشته‌اند، مصالح عمده این پل‌های تاریخی از؛ « سنگ، آجر، آهک، ساروج، ملات‌های گچی و گاها آهن و سرب» بوده است. اما در منابع علمی، به استفاده از تخم مرغ در مصالح اشاره‌ای نشده است. اینکه چرا به برخی از این سازه‌ها «مرغانه پرد» می‌گفتند، بستگی به نوع معماری آن داشت.
در واقع اگر از بستر رود، به پل بنگرید، طاق قوسی و شیب دار پل شبیه تخم مرغ است. این طاق‌های بلند به عبور و مرور قایق‌های حامل کالا و مسافر هم کمک می‌کرد. «هنگام احداث بر روی رودخانه‌های پر آب، سعی بر این بوده که برای احتراز از تعدد پایه‌های احداثی از چشمه‌های کم‌تر ولی با دهانه‌های وسیع‌تر و خیز بیشتر استفاده شود. بنابراین در این موارد سطح پل به علت وجود تیزه که در سطح بالاتر از ساحل رودخانه قرار دارند، دو طرف ساحل دارای شیب است، این نوع پل‌ها در نواحی پر آب مانند مازندران و گیلان بیشتر دیده می‌شود؛ از دیگر اهداف کاربری این گونه طاق‌ها، عبور قایق‌های حامل کالا و مواد غذایی بوده است. به این گونه پل‌ها به علت زیاد بودن افرازشان، مرغانه پرد نیز می‌گفتند.»
پیرامون مرمت این پل تاریخی، رئیس اداره میراث‌فرهنگی شهرستان صومعه‌سرا گفت: فاز نخست مرمت پل تاریخی روستای خطیبان در مردادماه سال 1400 به پایان رسید.
علیرضا مهرگان اعلام کرد: گیاه زدایی، ترمیم دیوارها و طاق قوسی و مرمت جانپناه پل از اقدامات فاز اول مرمت این پل بود و فاز دوم این طرح، پس از اختصاص اعتبارات کمیته برنامه‌ریزی شهرستان، انجام می‌شود.
نظر شما