«بازگشت به مساجد» ضرورتی فراموش شده

خبرگزاری شبستان-خراسان جنوبی؛ زینب روحانی مقدم-مسجد به عنوان جایگاه عبادت مسلمانان، از مهم ترین نهادهای جامعه اسلامی با کارکردی چند منظوره به شمار می آید و همواره در طول تاریخ اسلام نقشی بنیادین و اصلی ایفا کرده است.

 

درصدر اسلام، مسجد محل مشورت، قضاوت، سوال و جواب، عبادت و دیگر امور بود و این قالبیت را دارد که به محور فعالیت های دینی و فرهنگی در جامعه اسلامی تبدیل شود و چه خوب است که مومنین، مسجد را محور فعالیت های خودشان قرار دهند و حتی برنامه روزانه خود را با توجه به وقت نماز در مسجد تنظیم کنند.

 

*مسجد؛ تجلی گاه وحدت

در اهمیت مسجد همین بس که خداوند می فرماید؛ «من کره ی زمین را که خلق کردم، ابتدا مسجدالحرام را برای عبادت قرار دادم. (اِنَّ اَوَّلَ بَیْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذی بِبَکَّهَ مُبارَکاً وَ هُدیً لِلْعالَمین: نخستین خانه ای که برای[عبادت] مردم، نهاده شده، همان است که در مکه است و مبارک، و برای جهانیان[مایه] هدایت است»(ال عمران، ۹۶).

 

مسجد، نمادی استوار از تمدن اسلامی در طول تاریخ بوده و ارزش و اعتبار خود را میان مسلمانان حفظ کرده است، در این میان، دوران صدر اسلام، درخشان ترین دوره در طول حیات مساجد است؛ چرا که در آن زمان، مسجد نه صرفاً محل عبادت، که محل فعالیت های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، قضایی و نظامی به شمار می آمد.

 

مسجد، محل گردهمایی مسلمانان و تجلی گاه پر شکوه انسجام و یکپارچگی ملت مسلمان است؛ مسجد، حافظ سلامت دین و جامعه است و نمایش وحدت و همدلی نمازگزاران، بقای اسلام را تضمین می کند و حضور نمازگزاران در مسجد، امید دشمنان اسلام را به ناامیدی بدل می سازد.

 

مسجد، همواره نقش وحدت آفرینی را در جامعه اسلامی ایفا کرده است و اگر مسجدی چنین نقشی نداشت، مورد سرزنش پیامبراکرم صلی الله علیه و آله و سلم قرار می گرفت؛ مسجد ضرار، نمونه ای از این مسجد است که منافقان با هدف تفرقه انداختن میان مسلمانان ساختند و پیامبر به فرمان خداوند، مؤمنان را از حضور در این مسجد نهی فرمود.

 

*عدم توجه به کارکردها و ظرفیت های مسجد

مسجد در فرهنگ و سنت اسلامی تنها جایی برای خواندن نماز نیست بلکه درصدر اسلام مسجد پایگاه تمام امور اجتماعی بوده است اما متاسفانه این موضوع در کشور ما رو به فراموشی است و درب مساجد تنها در زمان برپایی نماز باز می شود.

 

در حالی که مسجد در صدر اسلام پناه گاه مظلومان و محل رسیدگی به شکایت های مردم بود اما اکنون کمتر کسی از امام جماعت یک مسجد برای داوری و حکمیت در اختلاف های محلی و برقراری آشتی میان دو طرف دعوا بهره می گیرد و این رسم که سال های گذشته بسیار رواج داشت و مسجد محلی برای برقراری آشتی بود امروز به فراموشی سپرده سده است.

 

مسجد می تواند محلی برای تعلیم و تربیت و آموزش باشد، ظرفیتی که نیازمند توجه مسئولان بسیاری از جمله آموزش و پرورش است تا پای دانش آموزان را به این مکان مقدس باز کنند و سبب ایجاد پیوند بین مسجد، مدرسه و خانه شوند و شاهد حضور بیشتر جوانان و نوجوانان در مسجد باشیم.

 

مسجد از ابتدا جایگاه تحقق فریضه امر به معروف و نهی از منکر بوده است؛ با توجه به هجمه های دشمن و تبلیغات پوشالی جهت ترویج فرهنگ غربی در جامعه ایران اسلامی این ظرفیت مسجد می تواند کمک شایانی به بصیرت افزایی در بین جوانان و نوجوانان کند تا بیش از گذشته با فرهنگ و تعالیم اسلامی آشنا شوند و بدانید که جذب انسان ها به مسجد اولین قدم برای انجام این فضیلت مهم است چرا که انسانی که به مسجد پیوست، ضمن اقامه یکی از بزرگ ترین معروف ها، از منکرها دوری می کند و می کوشد خود را به گناهان آلوده نسازد.

 

مسجد در صدر اسلام نماد تلفیق دین و سیاست و محل ملاقات، گفت وگو و مذاکره با هیئت های سیاسی بود و انتصاب کارگزاران و سفیران در مسجد صورت می گرفت و اعتراض به حکومت و برکناری کارگزاران در مسجد انجام می شد اما اکنون در مساجد کمتر بحث های سیاسی انجام می شود و ائمه جماعات تنها به بیان مسائل مذهبی اکتفا می کنند.

 

عدم بیان و توجه به مسائل سیاسی و اقتصادی و ... در مساجد متاسفانه سبب شده است تا جوانان و نوجوانانی که در دام فضای تبلیغاتی افتاده اند کمترین رغبت را برای حضور در مساجد داشته باشند؛ در حالی که مساجد می توانند محلی برای پاسخ به سوالات سیاسی جوانان باشد.

 

مسجد این قابلیت را دارد تا محلی برای خدمت به محرومان تبدیل شود و درست است چند سال اخیر این قابلیت مورد توجه قرار گرفته است اما هنوز نیاز به توجه دارد تا کمک نهادهای مختلفی از جمله اوقاف و امور خیریه، فرهنگ و ارشاد اسلامی، بهزیستی، کمیته امداد و ... به قطب فرهنگی جامعه اسلامی تبدیل شود و چه خوب است هر نهاد یک نماینده برای خود در مساجد داشته باشد تا بتوانند ارتباط و تعامل خود را با مساجد افزایش دهد.

 

 

*سلیقه گرایی؛ مهم ترین دلیل کمرنگ شدن مساجد در جامعه

حجت الاسلام محمد شاکری-امام جمعه فردوس- در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان در این خصوص گفت: مسجد نقش مهمی را در زمینه های روابط فردی، اجتماعی، مدیریتی، خدمت رسانی، آموزشی ایفا می کند و از اهمیت بالایی برخوردار است.

 

وی در ادامه بیان کرد: اهمیت مسجد به قدری است که تا قرآن کریم در خصوص سازندگان و آبادگران مسجد می فرماید که «مشرکین حق ساختن و آباد کردن مساجد را ندارند، بلکه گروه خاصی از مومنین که ویژگی هایی را داشته باشند به این توفیق دست پیدا می کنند.»

 

حجت الاسلام شاکری افزود: در جای دیگری از قرآن کریم آمده است که «إِنَّمَا يَعْمُرُ مَسَاجِدَ اللَّهِ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَأَقَامَ الصَّلَاةَ وَآتَى الزَّكَاةَ وَلَمْ يَخْشَ إِلَّا اللَّهَ فَعَسَىٰ أُولَٰئِكَ أَن يَكُونُوا مِنَ الْمُهْتَدِينَ؛ ﺁﺑﺎﺩ ﻛﺮﺩﻥ ﻣﺴﺎﺟﺪ ﺧﺪﺍ ﻓﻘﻂ ﺩﺭ ﺻﻠﺎﺣﻴﺖ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺪﺍ ﻭ ﺭﻭﺯ ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺍﻳﻤﺎﻥ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﻭ ﻧﻤﺎﺯ ﺭﺍ ﺑﺮ ﭘﺎ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﻭ ﺯﻛﺎﺕ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﻭ ﺟﺰ ﺍﺯ ﺧﺪﺍ ﻧﺘﺮﺳﻴﺪﻩ ﺍﻧﺪ: ﭘﺲ ﺍﻣﻴﺪ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻳﻨﺎﻥ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﻳﺎﻓﺘﮕﺎﻥ ﺑﺎﺷﻨد».

 

امام جمعه فردوس با اشاره به نقش مساجد در تاثیر پذیری اخلاقی فردی و ایجاد روابط اجتماعی صحیح بین گفت: در این راستا امير المؤمنين عليه السّلام فرمودند که هر كس پيوسته يا در وقت هر نماز بطرف مساجد روان باشد يكى از اين هشت چيز را بهره خواهد برد؛ برادرى كه در راه خدا مورد استفاده او باشد، يا طرفه دانشى كه از زبده‌هاى علم باشد، يا نشانۀ محكمى كه در راه حقّ‌ او را استوار سازد، يا رحمتى از طرف حقّ‌ كه در انتظار او بوده، يا كلمه و سخنى كه او را از بدى باز دارد، يا شنيدن جمله‌اى كه او را براه خير و نجات راهنمائى كند، يا گناهى را از ترس خدا ترك نمايد، و يا آنكه از سر شرم و حيا گناهى را ترك كند.

 

وی در ادامه تاکید داشت: در این فضای غبارآلود و مسموم که خوف افتادن در فتنه های گمراه کننده و تورهایی که شیادان برای جوانان پهن کرده اند و غرق شدن در منجلاب گناه و شهوترانی وجود دارد قطعا مطمئن ترین و امن ترین مکان، مساجد هستند.

 

حجت الاسلام شاکری با بیان اینکه امروز بیش از گذشته لزوم نهضت بازگشت و پناه آوردن به مساجد احساس می شود، افزود: عوامل مختلفی باعث کم رنگ شدن مساجد شدند ولی به نظر من می توان گفت همان دلایلی که در دین گریزی جوانان موثر است در این زمینه هم تاثیر بسیاری داشته است.

 

امام جمعه فردوس ادامه داد: یکی از مهمترین دلایل بحث سلیقه گرایی به جای دین گرایی و حق گرایی است و عده ای گویا می خواهند سلیقه خودشان را در مساجد حاکم کنند ولی اگر روش پیامبر اکرم (ص) و ائمه اطهار(ع) را جاری کنیم می بینیم بسیار جاذبه دارد.

 

وی بیان کرد: طبق روش آن بزرگان، مسجد صرفا یک مکان برای نماز تنها نیست بلکه مکانی برای ارتباطات اجتماعی در کنار ارتباط با خدای متعال و آموزش و خدمتگزاری به مردم است و مکانی برای ابراز احساسات و عواطف و جوان گرایی و مسئولیت بخشی به نوجوانان و جوانان و تمرین مدیریت محسوب می شود.

 

حجت الاسلام شاکری افزود: اگر شناخت درستی از مسجد و کارکرد آن و روش و سیره  پیامیر (ص) داشته باشیم قطعا دایره مسجد و کارکرد آن را بسیار گسترده تر از آن که هست خواهیم دید البته از تبلیغات سوء دشمنان و هجمه آنان علیه مکان های مذهبی نباید غافل بود.

 

وی گفت: امروز دشمنان دین و انقلاب و نظام ما تمام قد در برابر دین و و مکان هایی که مردم را به دین دعوت می کند ایستاده اند و از ساختن فیلم و کلیپ وانیمیشن گرفته تا سایر فعالیت های خودشان دریغ نکرده اند.

 

*توانایی مسجد جهت تبدیل شدن به یک قدرت نرم

حجت الاسلام احمد نجمی پور-امام جمعه سربیشه- هم در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان اظهار داشت: چند رکن در مساجد و پررنگ شدن آنان تاثیرگذار است که می توان به امام جماعت، هیئت امنا، خادم، پایگاه ها و کانون ها اشاره کرد که اگر هماهنگ با یکدیگر عمل کنند قطعا بسیاری از کارکردهای مسجد تقویت خواهد شد.

 

وی در ادامه گفت: مسجد در گام اول انقلاب اسلامی نقش مهمی را ایفا کرد و 97 درصد از شهدای دفاع مقدس مسجدی بودند و اقبال مردم به مساجد یکی از علل پیروزی انقلاب اسلامی محسوب می شود.

 

حجت الاسلام نجمی پور با اشاره به تاکید مقام معظم رهبری بر روی توجه به موضوع مساجد در گام دوم انقلاب عنوان کرد: در این راستا باید منزل را به مدرسه، مدرسه را به محله و محله را به مسجد متصل کنیم.

 

امام جمعه سربیشه با بیان اینکه مسجد اصلی ترین پایگاه دین، اخلاق، معنویت و پرورش انسان های وارسته است، افزود: قلب تپنده جهان اسلام، مسجد است لذا مهم است که بتوانیم مساجد را فعال تر از گذشته کنیم.

 

وی بیان کرد: مسجد از قداست مهمی برخوردار است و باید مورد توجه قرار گیرد و کمک کنیم تا مساجد حول محور امام محله فعالیت کنند و امروز متاسفانه نیمی از مساجد ما غیرفعال هستند به این دلیل که امام جماعت فعال ندارند.

 

حجت الاسلام نجمی پور با تاکید بر اینکه مساجد را باید به محل فعالیت های اثربخش تبدیل کنیم، افزود: مسجد تنها کارکرد عبادی ندارد بلکه مسجد می تواند محل تفکر، انس با قرآن، اجتماعات سیاسی و حل مشکلات و اختلافات مردم و مرکز قدرت اسلامی باشد.

 

امام جمعه سربیشه با بیان اینکه مسجد می تواند به یک قدرت نرم تبدیل شود، گفت: مسجد می تواند کارکرد تبلیغی داشته باشد و به مرکز آموزش تربیتی تبدیل شود و این توانایی را دارد تا مرکز جنبش و حرکت های اسلامی باشد و باید همه کارها، مسجد پایه باشد تا بتوانیم جایگاه اصلی مسجد را بازگردانیم.

 

*حضور جوانان در مسجد باعث ناامیدی دشمن می شود

حجت الاسلام بهروز رضایی-امام جمعه مود- در خصوص نهضت بازگشت به مساجد در گفتگو با خبرنگار شبستان اظهار داشت: هر زمان مسجد کارکردهای خودش رو درست انجام بدهد قطعا بازگشت به مسجد اتفاق خواهد افتاد و درگذشته این طور بود که مساجد به معنی واقعی کلمه کارکرد های خودشان رو انجام می دادند.

 

وی ادامه داد: لذا اگر مساجد ما جایگاه اصلی خود را پیدا کنند قطعا مورد استقبال مردم قرار می‌گیرند و این موضوع نیازمند توجه به بحث مدیریت مسجد است و باید مدیریت مسجد را واضح و درست تبیین کنیم و اگر در مدیریت مسجد نقصی و اشتباهی وجود داشته باشد باعث کمرنگ شدن حضور مردم و جوانان و نوجوانان و پیشکسوتان خواهد شد.

 

حجت الاسلام رضایی با بیان اینکه مساجد در ابتدای انقلاب، پایگاه تبیین، استقامت و عزتمندی و دشمن شناسی بودند، افزود: در گذشته مساجد ما به وسیله امام جماعت، معتمدین و هیئت امنا و خود مردم هدایت می شد اکنون هم اگر بخواهیم مردم به مساجد بازگردند باید همان شیوه سابق که متصل به مردم است را رعایت کنیم.

 

امام جمعه مود با تاکید بر اینکه مساجد می توانند به پایگاه های نخبه پروری تبدیل شوند، ادامه داد: در این راستا باید الگوهای درستی ارائه شود و آن شخص مسجدی که به مقام عالی می‌رسد مورد تشویق قرار گیرد و الگوی جوانان و نوجوانان ما قرار دهند.

 

وی بیان کرد: حضور در مسجد باعث ناامیدی دشمن می شود و تمام هم و غم دشمن این است که نگذارد جوانان ما با معارف دین آشنا شوند و بهترین محلی که سبب می شود تا جوانان، سرچشمه معرفت سیراب شوند و خدا شناسی پیغمبر شناسی و امام شناسی را دنبال کنند قطعا مسجد است.

 

حجت الاسلام رضایی با اشاره به اینکه دهه پایانی ماه شعبان، دهه تکریم مسجد و آبادانی مسجد است، گفت: باید متذکر شوم که معنی آبادانی مسجد این نیست که ما درب و پنجره ای یا سقف و ستون را برای مسجد ایجاد کنیم بلکه این آبادانی ظاهری مسجد است بلکه باید به آبادانی باطنی مسجد توجه کنیم که به وسیله حضور مردم اتفاق می افتد.