شناخت از رحمت واسعه الهی انسان را سرشار از امیدواری می کند

خبرگزاری شبستان- کرمان
 

ماه مبارک رمضان عموماً به ماه پر از خیر و برکت و رحمت توصیف می شود و رحمت الهی در این ماه چنان است که در دعای روز نهم ماه مبارک رمضان از خداوند درخواست می کنیم تا نصیبی از " رحمت واسعه الهی" داشته باشیم.

در آیه ۱۵۶ سوره اعراف خداوند به صراحت می فرمايد "رَحْمَتي وَسِعَتْ كُلَّ شَيْ‌ءٍ" رحمتی گسترده و وسیع که همه موجودات عالم را در بر گرفته است و نکته مهم اینکه به استناد دعای جوشن کبیر، رحمت الهی بر غضب الهی سبقت گرفته است چنان که می خوانیم: یَا مَنْ وَسِعَتْ کُلَّ شَیْ ءٍ رَحْمَتُهُ یَا مَنْ سَبَقَتْ رَحْمَتُهُ غَضَبَهُ.

در حديثى در بحارالانوار از اميرمؤمنان على(عليه السلام) آمده است: «اَللهُ رَحيْمٌ بِعِبادِهِ وَ مِنْ رَحْمَتِهِ اَنَّهُ خَلَقَ مِأَة رَحْمَة جَعَلَ مِنْها رَحْمَةً واحِدَةً فى الْخَلْقِ كُلِّهِمْ فَبِها يَتَرَاحَمُ النّاسُ وَ تَرْحَمُ الْوالِدَةُ وَلَدَها... فَاِذا كانَ يَوْمُ الْقِيامَةِ اَضافَ هذِهِ الرَحْمَةَ الْواحِدَةَ اِلى تِسْع وَ تِسعينَ رَحْمَةً، فَيَرْحَمُ بِها اُمَّةَ مُحَمَّد(صلى الله عليه وآله) (خداوند نسبت به بندگانش رحيم است و از رحمت او اين است كه يكصد شاخه رحمت آفريده، يكى از آن را بين تمام بندگان تقسيم كرده و به واسطه آن، مردم نسبت به يكديگر مهربانند و مادر نسبت به فرزند خود مهر مى ورزد... در روز قيامت اين رحمت را به ۹۹ قسمت ديگر اضافه مى كند و با همه آنها امت پيغمبر اسلام(صل الله عليه وآله) را مشمول رحمتش قرار مى دهد!)

همچنین در زیارت آل یاسین در خطاب به امام عصر عجل الله تعالی آمده است: السلام علیک ایّها العلم المنصوب... و الرحمة الواسعه (سلام بر تو ای پرچم برافراشته .... و رحمت گسترده)
 

در این خصوص گفته شده است: همه ائمه( علیهم السلام) مظهر رحمت الهی اند، اما حضرت مهدی (علیه السلام) به دلیل دوران طولانی غیبت، مدت زمان بیشتری رحمت خداوند را به بشر ارزانی داشته است.

از منظر دیگر باید گفت، رحمت حضرت از دوران ولادت ایشان و شروع امامت آغاز می شود و در عصر غیبت ادامه می یابد، و نه تنها در اینجا ختم نمی شود بلکه در دوران ظهور نیز ادامه می یابد؛ اما وقتی حکومت تشکیل می شود و عدالت استقرار می یابد، کفرپیشگان و ستیزه جویان با خوی انتقام آن حضرت – که خود مقدمه ای حکیمانه برای این رحمت واسعه است- رو به رو می شوند.

حسن ختام این مطلب در این مجال اندک گفتار زیبا و عمیقی از مرحوم آیت الله حاج آقا مجتبی تهرانی است که فرمودند:

اگر بخواهیم رحمت الهی را در ارتباط با خلافکاری انسان مومن یک دسته‌بندی اجمالی کنیم، یعنی اگر بخواهیم رحمت الهی را نه در ارتباط با حسنات، بلکه فقط در ارتباط با سیئات دسته‌بندی اجمالی کنیم، این گونه می‌توان برداشت کرد:

الف) رحمت الهی در ارتباط با سیئات

مرحله اول: اگر دست انسان آلوده به گناه شود، اولین مرحله‌ای که خداوند او را شست‌و شو می‌کند، «توبه» است. این مسئله از آیات و روایات به دست می‌آید.

مرحله دوم: اگر نعوذبالله انسان موفق به توبه نشد، باز از متون اسلامی به دست می‌آوریم که اگر انسان بعد از گناه، عمل حسن و نیکی انجام دهد که این‌ها تا حدودی با هم موازنه داشته باشند، این «عمل نیک»، آن سیئه را شست‌وشو می‌دهد. در قرآن دارد: «ان الحسنات یذهبن السیئات) (هود-۱۱۴)

مرحله سوم: طبق آنچه که ما از روایات می‌فهمیم، این است که اگر انسان عمل حسن و نیکی- یعنی غیر از واجبات- را انجام نداد و آن معصیت، معصیت صغیره بود- یعنی از گناهان کبیره نبود- «نماز‌های پنج‌گانه»‌ای که می‌خواند، شست‌وشو دهنده آن معصیت‌های کوچک است. طبق روایات، اگر کسی نماز صبح خواند و نعوذبالله بین نماز صبح و ظهر مرتکب معصیت صغیره‌ای شد، وقتی نماز ظهر می‌خواند، این نماز شست‌وشو دهنده معاصی صغیره است. ظاهراً در روایتی از امام باقر (ع) است که حضرت می‌فرماید: اگر کسی روزی پنج بار خودش را شست‌وشو کند، آیا به بدن او چرکی می‌ماند؟ به ذهنم این است که این روایت از پیغمبر اکرم (ع) هم نقل شده است. در فقه، در روایات باب «صلاهًْ» هم به این جهت اشاره شده است.

مرحله چهارم: اما اگر نماز انسان مکفر (پوشاننده) نبود؛ یعنی نمازش طوری نبود که آن گناهان را بپوشاند، در اینجا مرحله چهارم پیش می‌آید و آن «ابتلای انسان به مصیبت» است. در مرحله چهارم خداوند انسان را به بلا‌های دنیایی مبتلا می‌کند و او را در همین جا گوشمالی می‌دهد؛ لذا خیال نکنید که نعوذبالله عذاب الهی تنها بر مبنای غضب الهی است و حال اینکه ما در متون اسلامی داریم: «یا من سبقت رحمته غضبه»؛ (ای کسی که رحمت الهی او از غضبش سبقت گرفته است (بحارالانوار، ج. ۹۱، ص. ۲۳۹) یعنی رحمت منشأ غضب الهی است. اگر ابتلایی هم برای انسان پیدا شود، برای این است که من از خواب غفلت بیدار شوم؛ توجه پیدا کنم و متذکر شوم تا توبه کنم؛ لذا خداوند از راه ابتلای انسان به بلا‌ها و مصیبت‌ها او را تطهیر می‌کند که به قیامت کشیده نشود.

مرحله پنجم: اگر در مرحله چهارم هم تطهیر نشد، مرحله پنجم «استغفار ملائکه» است. استغفار ملائکه در آیات قرآنی آمده است.

مرحله ششم: اگر با استغفار ملائکه هم تطهیر نشد، مرحله ششم «سکرات موت» است؛ یعنی هنگامی که انسان می‌خواهد بمیرد، حالت جان کندنش سخت می‌شود. این خودش مطهر انسان است و زمینه دل را از معصیت‌ها پاکیزه می‌کند.

مرحله هفتم: باز اگر انسان در مرحله ششم هم تطهیر نشد، هفتمین مرحله مسئله «عذاب قبر» است. عذاب قبر هم برای این است که انسان تطهیر شود و باز منشأ این هم رحمت الهی است.

همه این‌ها برای این است که انسان به عذاب قیامتی؛ یعنی به جهنم کشیده نشود و قبل از قیامت پاک شود.

مرحله هشتم: اگر انسان با عذاب قبر هم تطهیر نشد، هشتمین مرحله «اهوال قیامت» است؛ یعنی ناراحتی‌هایی که در روز قیامت پیش می‌آید که خود آن هم مطهر است.

مرحله نهم: اگر انسان با اهوال قیامت هم تطهیر نشد، نهمین مرحله «شفاعت مؤمنین» در قیامت است؛ چون در قیامت هر کدام از مؤمنین در همان مرتبه ایمانی خود و در حد خودشان شفاعت می‌کنند.

مرحله دهم: اگر شفاعت مؤمنین کارساز نشد، آنجا است که دهمین مرحله، یعنی «شفاعت معصومین (ع)»، خصوصاً «شفاعت پیغمبر اکرم (ص) پیش می‌آید.

مرحله یازدهم: البته بعضی از علما معتقدند که مرحله یازدهم «رحمت واسعه الهی» است؛ یعنی اگر انسان با شفاعت معصومین (ع) تطهیر کلی پیدا نکرد، به طوری که آماده بهشت و جنت الهی شود، یازدهم مرحله رحمت واسعه الهی است. من فکر نمی‌کنم که از مرحله یازدهم عبوری باشد.

مرحله دوازدهم: اما اگر زمینه ورود به بهشت فراهم نشد، دوازدهمین مرحله «جهنم» است؛ البته آن هم در مدت محدود است، مثل طلایی که با آلیاژی غیر خودش آمیخته شده است و باید در کوره‌ای بسوزد تا آن خلیطش کنار رود و آن طلای نابش جدا شود و قابلیت پیدا کند تا به بهشتیان ملحق گردد. پس خود جهنم هم برای مؤمنین رحمت است.

حالا یک سؤال مطرح می‌کنم؛ با توجه به این مطالبی که از ناحیه خداوند به بشر رسیده است، آیا انسان گناهکار در ارتباط با معصیت، به خدایش امید پیدا نمی‌کند؟