به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان، «سحری خوانی» از گذشته های دور و زمانی که هنوز تکنولوژی به خانه های مردم راه پیدا نکرده بود در میان مردمان ایران در مناطق مختلف مرسوم بود ولی امروز با گسترش شیوه های ارتباطی نوین کمرنگ شده است اما هنوز در برخی از مناطق ایران مثل مازندران، لرستان، کرمان، خراسان، بوشهر و سیستان و بلوچستان به شکل محدود انجام می شود، در گزارشی به بررسی این مقوله پرداخته‌ایم که سحری خوانی چگونه آئینی است و چرا امروز ضروررت دارد آن را گسترش دهیم و توجه نسل جوان را به آن بیشتر کنیم.
در آئین «سحری خوانی» پیش از سحر فرد یا افرادی موثق در کوچه خیابان و محله راه می افتادند یا با حضور در گلدسته مساجد با دعا خوانی و گفتن ذکر مردم را برای سحر و انجام اعمال آن بیدار می کردند در واقع این شیوه در برخی از مناطق ایران که اعتقادات مذهبی قوی تر بود شایع تر بود چون آنها بیدار کردن مردم در سحر را یک ثواب می دانستند.
ریشه آئین سحری خوانی در ماه مبارک رمضان به به دوران پیش از اسلام برمی گردد، «هوشنگ جاوید»، پژوهشگر آئیینی درباره فرهنگ سحری خوانی می گوید: ریشه آئین سحر خوانی به دوران پیش از اسلام برمی گردد، این شیوه مختص دربار ایران بود. پادشاه اولین کسی بود که بیدار می شد و برای اینکه خدمت کاران را بیدار کند و در عین حال شخصیت خود را حفظ کند آواز می خواند پس از اسلام این رسم درباری به خاطر ماه رمضان به صورت مردمی در می آید و برای بیدار کردن مردم در سحرهای ماه رمضان«سحوری خوانی» شکل می گیرد.
به مرور زمان و با رشد ادبیات فارسی سحری خوانی هم جنبه ادبی به خود می گیرد و شعرای بزرگ فارسی هم اشعاری برای سحری خوانی سروده اند، هوشنگ جاوید این اشعار را سحوری خوانی می داند و می گوید: به اشعاری که برای سحر خوانده می شوند «سحوری سرایی» گفته می شود و بیشتر شاعران بزرگ ایرانی مثل نظامی، مولوی، خاقانی و حافظ شعر سحری سروده اند که هنوز این اشعار خوانده می شوند.
همچنین در آئین سحر خوانی سحری خوانان با زمزمه های از اشعار باباطاهر و مناجات خواجه عبدالله انصاری روزه داران را برای سحر بیدار می کردند. یکی از نکات جالب توجه در سحر خوانی خوش صدا بودن سحر خوانان است چون باید اذکار و اشعار را به شکل آوازی بخواند و می شود گفت آواز بخش جدا نشدنی سحری خوانی است که این آواز در دستگاه های موسیقی به فراخور هر منطقه در ایران اجرا می شده است.
اشعار و اذکاری که در سحری خوانی خوانده می شود:
یارب مرا به چنگ بلا مبتلا مكن دست مرا ز دامن لطفت جدا مكن
یارب دل مرده مرا احیا كن بر روی گدایی نیمه شب در وا كن
سوگند به قطره قطره خون علی پرونده اعمال مرا، امضا كن
الهی العفو ، الهی العفو
خدایا تو بخشنده هر گناهی به جز تو نباشد پناهی
به این بنده ناتوان مدد كن كه ابلیس دارد سپاهی
الهی العفو ، الهی العفو
*****
به خوان كرَم آشیانم بده سگ رو سیاهم، پناهم بده
ز بیگانگانم حسابم مكن اگر بد بودم من، جوابم مكن
*****
یارب به محمد و علی و زهرا یارب به حسین و حسن و آل عبا
هست خلق یا علی اعلا از لطف برآر حاجتم در دو سرا
******
یا رب به حق مصطفا آن شافع روز جزا
حق علی شاه نجف آن صدر ایوان نجف
عمرم به عصیان شد تلف استغفرالله العظیم
ماه رمضان یادآوری بسیار خوبی است که دریابیم و نگذاریم سنت های دیرینه مان مثل «سحری خوانی» و دیگر آئین های های این ماه فراموش شوند، از آنجا که گسترش رسانه های ارتباطی و فراگیری آنها سبک زندگی و عادات مردم را دستخوش تغییرات فراوان کرده است و نسل نوجوان و جوان هم با این آئیین ها آشنایی چندانی ندارد ضرورت دارد تا متولیان امر با پرداختن بیشتر به آئین های آئین های ملی و مذهبی که ریشه در فرهنگ ایرانی دارند مانع کمرنگ شدن و فراموشی آنها شود و از طرفی با اشاعه آنها نسل جوان را با میراث معنوی ناملموس آشنا کنند چرا که هویت ملی ما با این آئیین ها در هم تنیده و فرهنگ ایرانی با همین آئیین ها معنا پیدا می کند.
نظر شما