به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان، "مناقب خوانی" یا منقبت خوانی گونه‌ای از آئین‌های مذهبی و نمایشی است کهاز دیرباز در ایران مرسوم بوده و باید این آئین را در زمره نقالی‌های آوایی بشمار آورد در واقع منقبت خوانان با زبان شعر و آواز به ستایش خداوند و پیامبر و امام علی(ع) در شب‌های ماه مبارک رمضان و لیالی قدر می‌پردازند. باید گفت منقبت خوانی گونه‌ای از نقالی است که از زمان پیدایش دیالمه و تا زمان رسمی شدن مذهب تشیع در ایران وجود داشته است.
منقبت خوانی علاوه بر ایران در میان شیعیان کشورهای ایران، افغانستان، تاجیکستان و پاکستان در ماه مبارک رمضان و شب‌های قدر اجرا می‌شود.
"صادق عاشور پور"، نویسنده کتاب "نقالی" (نمایش‌های ایرانی) درباره تاریخچه مناقب خوانی در ایران می‌نویسد: "در قرن ششم بعد از اینکه شیعه توانست قدرتی بدست اورد و استقلال مذهبی بیابد، به‌اندیشه شد که برای رواج و نشر مذهب خویش راه‌هایی برگزیند که یکی از این راه هابهره جستن از وجود مناقبیان یا مناقبی خوانان بود؛ این مناقبی خوانان همان نقالان بودند که در مذهب شیعه نیز وجود داشتند؛ و اگر عنوان و لقبی مناقبی را بر آنها نهادند به این سبب بود که این نقالان قصایدی را که شاعران رافضی در مدح و منقبت مولی الموحدین علی(ع) یا دیگر ائمه اطهار سلام الله علیهم اجمعین میسرودند، گرفته و از بر کرده و چنان که "قزوینی رازی" می‌گوید" در کوی و برزن و اسواق بازار می‌خواندند: و در بازار‌ها مناقب خوانان گنده دهن فرا داشته‌اند که ما منقبت‌امیر المؤمنین می‌خوانیم؛ و همه قصیده‌های سپر بنان رافضی و امثال می‌خوانند و صفات تنزیه که خدای راست جل جلاله، و صفت عصمت که رسولان خدای راست علیهم السلام، و قصه معجزات که الا پیغامبران خدای را نباشد، به شعر کرده می‌خوانند و به بوطالب می‌بندند".
هوشنگ جاوید پژوهشگر آئینی در كتاب "مناقب خوانی" درباره منقبت خوانی می‌نویسد: "منقبت نخل قد كشیده علی(ع) است بر آسمان ایمان در طول تاریخ، گام‌های مرد عدالت، رادی وجوانمردی است در عصر پر از بیگانگی است. منقبت صدایی است كه زنجیر‌های ستم را از هم می‌درد. منقبت، حكایت مردی را آواز می‌دهد كه رنج، صیقلش می‌داد، و در هر گام پر غرور و شكوهمندش چهره پر نیرنگ ستمگران را می‌نمایاند و منقبت هرچند خیال، اما بازتاب محض حقیقت است. شعر‌ترین شعر‌ایمان و ایقان است".
مناقب خوانان اغلب اشعاری در مدح باریتعالی، پیامبر (ص)، ائمه اطهار(ع) و بویژه امام علی (ع) می‌خوانند اما نکته جالب توجه مناقب خوانان درباره امام علی (ع) بیان رشادت‌ها و جنگاوری‌ها و جوانمردی ایشان در قالب حماسی مذهبی است.
رسمیت یافتن منقبت خوانی به شکل کنونی اگرچه از دوران صفوی با گرامیداشت قیام امام حسین (ع) شکل گرفته است اما به مرور زمان با گسترش مذهب تشیع در ایران به امام اول شیعیان امام علی (ع) مناقب خوانان به بیان فضایل و پهلوانی های‌ایشان در قالب شعر و آواز پرداختند و این شیوه آئینی و نمایشی در ماه مبارک رمضان بیشتر خود را نشان داد.
نمونه‌ای از اشعار منقبت خوانی:
امشب این شمع فروزان و پس از آن سحر است
ای بشر از چه گریزی که زمان در گذر است
از کدامین گذر آیی که بلایت نرسد
راه بی‌بیم و خطر بین که یکی در نظر است
مرکب عافیت از راه تشیع گذرد
غیر از این بین همه بیراهه و در آن خطر است
*********
تو‌گر دنیا بخواهی از علی(ع) خواه
جنان را هم تو از دست ولی خواه
که حضرت می‌کند هر جا کفایت
ببینی هر زمان از او عنایت
کسی‌گر سوی جنات نعیم است
علی(ع) تنها صراط مستقیم است
********
بی علی دین در مثل باشد حباب
پوچ و تُو خالی حبابی در سراب
تازه آن را هم ببیند بین خواب
مستِ مجنونی به حال اضطراب
دین کامل با علی پیدا شود
دین فقط در عشق او معنا شود
عشق مولایم علی عشق خداست
عشق او بر هر غم و دردی دواست.....
نظر شما