اسلام در ژاپن: اولین مسلمانان و قدیمی‌ترین مسجد

خبرگزاری شبستان،جهان اسلام: رابطه اسلام با ژاپن در مقایسه با سایر کشورهای جهان کاملا جدید است. هیچ سوابق روشن یا هیچ اثر تاریخی درباره  ورود اسلام به این کشور از طریق تبلیغات مذهبی از هر نوع وجود ندارد، به جز برخی موارد ارتبا میان افراد ژاپنی و مسلمانان کشورهای دیگر قبل از سال 1868.

اسلام برای اولین بار در سال 1877 برای مردم ژاپن به عنوان بخشی از تفکر دینی شناخته شد و در همان زمان زندگی حضرت محمد (ص) به ژاپنی ترجمه شد. این امر کمک کرد تا اسلام جایگاهی در تصویر فکری مردم ژاپن پیدا کند.

یکی دیگر از ارتباط‌ های مهم در سال 1890 اتفاق افتاد؛ زمانی که ترکیه عثمانی یک کشتی دریایی را به منظور آغاز روابط دیپلماتیک بین دو کشور و همچنین معرفی مسلمانان به مردم ژاپن به این کشور اعزام کرد.

بر اساس شواهدی که وجود دارد، اولین ژاپنی‌هایی که مسلمان شدند «میتسوتارو تاکائوکا» و  «بومپاچیرو آریگا» هستند.«میتسوتارو تاکائوکا» در سال 1909 به اسلام گروید و به زیارت مکه رفت. «بومپاچیرو آریگا» نیز در همان زمان برای مقاصد تجاری به هند رفت و تحت تأثیر شرایط، اسلام آورد و نام «احمد آریگا» را برای خود انتخاب کرد.

با این حال، زندگی واقعی جامعه مسلمانان در ژاپن از زمان ورود چند صد پناهنده مسلمان ترکمن، ازبک، تاجیک، قرقیز، قزاق و تاتارها از آسیای مرکزی و روسیه در پی انقلاب بلشویکی در طول جنگ جهانی اول آغاز شد. این مسلمانان پس از پناهنده شدن به ژاپن در چندین شهر اصلی در اطراف این کشور مستقر شدند و جوامع کوچک مسلمان را تشکیل دادند. تعدادی از ژاپنی ها نیز از طریق ارتباط با این مسلمانان به اسلام گرویدند.

با تشکیل این جوامع کوچک مسلمانان چندین مسجد نیز ساخته شد که مهمترین آنها مسجد «کوبه» است که در سال 1935 ساخته شد.

در طول جنگ جهانی دوم، یک «رونق اسلامی» در ژاپن توسط دولت نظامی از طریق سازمان ها و مراکز تحقیقاتی اسلام و جهان اسلام ایجاد شد. گفته می شود که در این مدت بیش از 100 کتاب و مجله درباره اسلام در ژاپن منتشر شد.

پس از شوک نفتی در سال 1973، این بار «شکوفایی اسلامی» دیگری در سایه «شکوفایی عربی» به راه افتاد و رسانه‌های جمعی ژاپن جهان اسلام را به طور عام و جهان عرب را به طور خاص تبلیغ کردند. با این تبلیغات، بسیاری از ژاپنی ها که هیچ اطلاعی از اسلام نداشتند، این شانس را پیدا کردند که صحنه حج را در مکه ببینند و اذان و تلاوت قرآن را بشنوند. در کنار بسیاری از گرایش‌های انفرادی به اسلام، گرایش‌های توده‌ای نیز وجود داشت که گفته می‌شود چند ده هزار نفر به این ترتیب مسلمان شدند.

«نورالدین موری»که در مکه الهیات و معارف اسلامی عمومی خوانده است، می‌گوید: در چند سال آینده باید تحولات اساسی برای اسلام در ژاپن رخ دهد؛ درغیر این صورت ما واقعا نمی‌توانیم از آینده اسلام در این کشور صحبت کنیم.

موری معتقد است که اکنون یک نقطه عطف برای اسلام در ژاپن به دلیل بازگشت اخیر پنج جوان مسلمان به این کشور پس از اتمام تحصیلات در مورد اسلام در کشورهای عربی است که دو نفر آنها از دانشگاه ام القری مکه، یک نفر از دانشگاه اسلامی مدینه و یک نفر از کالج الدعوه در طرابلس هستند.

موری ، یکی از این پنج دانشجو است که در این باره می‌گوید: اسلام دین دانش است و ما نمی توانیم بدون یادگیری خوب این دین راه را برای ادامه آن باز کنیم. به نظر من تلاش ها و فعالیت های انجام شده در این زمینه در ژاپن تا به امروز بسیار اندک بوده است.

موری همچنین به مشکل دیگری در ژاپن اشاره می‌کند و آن اینکه تعداد کمی بوده اند که بتوانند اسلام را به زبان خود به مردم بومی آموزش دهند.

ترک ها تا همین اواخر بزرگترین جامعه مسلمانان ژاپن بودند. ژاپن قبل از جنگ به خاطر همدردی نسبت به مسلمانان آسیای مرکزی معروف بود و آنها را متحدی ضد شوروی می دید. در آن روزها برخی ژاپنی ها که در محافل اطلاعاتی کار می کردند با این مسلمانان ارتباط داشتند. عده کمی از طریق این ارتباط‌ ها با اسلام آشنا شدند و پس از پایان جنگ آن را پذیرفتند.

عموما ژاپنی‌ها در آن روزگار تعصبات شدیدی نسبت به اسلام داشتند و اطلاعات آنها از جامعه جهانی بسیار محدود بود.ژاپنی ها تصوری کلیشه ای از اسلام داشتند و آن اینکه اسلام دین عجیب کشورهای توسعه نیافته است.

حتی این روزها، اگرچه از بسیاری جهات این نگرش اصلاح و تصحیح شده است، اما چنین تصویری از بین نرفته است. همین چند سال پیش، یکی از نویسندگان مشهور در امور اجتماعی در یک برنامه تلویزیونی گفت که اسلام دینی است که پیروان آن خورشید را می‌پرستند.

از سوی دیگر انجمن دانشجویان مسلمان و همچنین برخی از جوامع محلی، اردوها و گردهمایی های دوره ای در ژاپن برای ارتقای درک آموزه های اسلامی و به منظور تقویت روابط برادری میان مسلمانان تلاش می‌کنند.این در حالی است که مسلمانان به طور مستمر باید در برابر فشارها برای انطباق با سبک زندگی مدرن در ژاپن مقاومت کنند.

مسلمانان در زمینه ارتباطات، مسکن، آموزش کودکان یا در دسترس بودن غذای حلال و ادبیات اسلامی با مشکلات بیشتری روبرو هستند و اینها عواملی را تشکیل می دهد که مانع جریان «دعوت به اسلام» در این کشور می شود.

مسجد «کوبه»، قدیمی‌ترین و تنها مسجد باقیمانده در ژاپن

با صحبت در مورد تاریخ اسلام در ژاپن، نمی توان از کنار مسجد «کوبه» رد شد.مسجد کوبه قدیمی ترین مسجد ژاپن است و مسلمانان برای ساخت آن سختی‌های زیادی متحمل شدند.

تصمیم برای ساخت این مسجد در سال 1928 آغاز شد، زمانی که بازرگانان هندی پس از افزایش جمعیت مسلمانان در کوبه درست پس از جنگ جهانی اول، بودجه‌ای را برای ساخت مسجد جمع‌آوری کردند.

«فیروزالدین»، یکی از بازرگانان هندی، بیش از نیمی از کل هزینه ساخت مسجد را بر عهده گرفت.

مراسم سنگ بنا در نوامبر 1934 با حضور افراد زیادی از جمله سفیر افغانستان در ژاپن، مقام کنسولی مصر در کوبه، معاون کنسولی بریتانیا در کوبه و یک محقق ژاپنی برگزار شد.

در سال 1935 مجوز ساخت مسجد داده شد و رئیس کمیته، افتتاح اولین مسجد اسلام در این سرزمین را اعلام کرد.

«میان عبدالعزیز»، رئیس اتحادیه مسلمانان سراسر هند، توضیح داد که ساخت این مسجد نشان‌دهنده تساهل مذهبی در ژاپن است.

وی همچنین افزود که تلفظ کلمه «کوبه» شبیه به قبا است که به مسجد قبا در مدینه اشاره دارد.

از زمان تأسیس، مسجد کوبه از حوادث تاریخی مهمی مانند مصادره آن توسط نیروی دریایی امپراتوری ژاپن در سال 1943 جان سالم به در برده بود و پس از بمباران کوبه در جنگ جهانی دوم در سال 1945 هم سالم باقی ماند که بسیار قابل توجه بود.

علاوه بر این، مسجد در زلزله بزرگ «هانشین آواجی» نه تنها با آسیب‌های قابل توجهی مواجه نشد بلکه تبدیل به پناهگاهی برای زلزله زدگان ژاپنی نیز شد.

گفتنی است، سال به سال در ژاپن بر تعداد علاقه مندان به اسلام افزوده می شود و اکنون درهای این مسجد نه تنها برای مسلمانان، بلکه برای همه کسانی که می خواهند درباره اسلام بدانند باز است.