به گزارش خبرنگار گروه غدیر و مهدویت خبرگزاری شبستان، هفدهمین روز از ماه شوال به مناسبت سالروز شکست عمربن عبدِ وَد در ماجرای جنگ خندق روز فرهنگ پهلوانی و ورزش زورخانه‌ای نام گرفته است؛ به مناسبت فرا رسیدن این روز و در گفتگو با حجت الاسلام والمسلمین سیدمحسن حسینی سبزواری، کارشناس مذهبی رسانه و خطیب دینی جلوه های فتوت و جوانمردی در سیره امیرالمومنین امام علی(ع) را بررسی کرده ایم که مشروح آن را در ادامه می خوانید:
حجت الاسلام حسینی سبزواری درباره فلسفه تعبیر «لا فتى الّا علىّ و لا سیف الّا ذو الفقار»، اظهار کرد: در این تعبیر واژه فتی به معنای جوانمردی در شأن امیرالمومنین(ع) آمده و به قدری حضرت(ع) را در این صفت بالا برده که برای دیگران سهمی در این خصیصه قائل نمی شود.
این کارشناس مذهبی رسانه افزود: با مراجعه به کتاب ها و متون تاریخی درباره فتوت و جوانمردی و مروت که از لحاظ معنایی به یکدیگر نزدیک هستند، معانی متعددی می یابیم؛ هر کسی در کتاب خود آن را طوری معنا کرده که بعضاً انسان در مواجهه با آنها سردرگم می شود.
جوانمردی به ظواهر نیست
وی درباره معنای فتوت و جوانمردی در روایات، تصریح کرد: برای مثال فتوت در کلام امیرالمومنین(ع) معانی متعددی یافته همچون حیا، عفت، صداقت، سخاوت، بذل احسان، پایبندی به قرار دوستی و ... اگر فتوت برای ما به درستی تعبیر نشود ما نیز به ظواهری محدود می شویم که در مسئله جوانمردی، تاثیر چندان ندارند.
حجت الاسلام حسینی سبزواری اضافه کرد: امیرالمومنین امام علی(ع) در نامه ۴۵ نهج البلاغه به عثمان بن حنیف، والی بصر می نویسند: من از دنیای شما به دو قرص نان و دو لباس کهنه بسنده کرده ام. و در روایتی در غررالحکم، ج۲، ص ۱۵۸ آمده مروت اسمی است که جامع همه فضلیت ها و خوبی ها است لذا باید روایت و تعبیری را یافت که با آن فتوت و مروت تعریف‌شدنی باشد.
معنای جوانمردی در روایات
این خطیب دینی در ادامه بیان کرد: در تفسیر عیاشی ج۲، ص۳۲۳، ح۱۱ روایتی را یافتم که از سلیمان بن جعفر است که محضر امام صادق(ع) می رسد و حضرت(ع) به وی می فرمایند: ای سلیمان! جوان و جوانمرد کیست؟ وی عرضه می دارد: جوان و جوانمرد کسی است که سنش کم باشد (بین ۱۸ تا سی و اندی سال). امام صادق(ع) خطب به وی می فرمایند: آیا نمی دانی اصحاب کهف همگی از میانسالی عبور کرده بودند اما خداوند متعال آنها را به دلیل ایمانی که داشتند، جوانمرد معرفی کرده است (کهف، آیات ۹ و ۱۰). سپس حضرت(ع) ادامه دادند: خدا آنها را به دلیل ایمان قوی‌ای که به خدای متعال داشتند، جوانمرد و جوان معرفی کرده است. سپس تأکید کردند: هر کس به خدا ایمان آورد و تقوا پیشه کرد، جوان و جوانمرد است!
وی تأکید کرد: با توجه به آنکه امام معصوم(ع) از جانب خدا مسائل را بیان می کند، لذا از این سخن حضرت صادق(ع) درمی یابیم جوانمردی از ایمان و تقوا برمی آید اما برخی با این تعبیر بازی می کنند و آن را به لباس و ظاهر محصور می کنند.
حجت الاسلام حسینی سبزواری تصریح کرد: در حدیث غدیر است که پیامبر(ص) فرمودند: در قرآن هر جا تعبیر «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا» آمده منظور علی‌بن‌ابیطالب(ع) و شیعیان او هستند! بنابر حدیث امام صادق(ع) که جوانمردی را ثمره ایمان و تقوا می داند و در جمع آن با حدیث مذکور پیامبر(ص)، و نیز به دلیل اینکه امیرالمومنین(ع) را انسانی در اوج ایمان و اطاعت از دین می شناسیم، جوانمردی صفتی است که از امیرمومنان(ع) معنا می گیرد.
وی با اشاره به ماجرای جنگ اُحد و پایمردی امام علی(ع)، ابراز کرد: تنها کسی که در این جنگ پای اعتقاد خود ایستاد و پروانه‌وار دور شمع وجود پیامبر(ص) گشت و طبق روایات ۷۰ ضربه کاری خورد اما ایستادگی و مقاومت کرد، امیرالمومنین علی(ع) بودند. وقتی از پیامبر(ص) از چگونگی این همه غیرت در حضرت امیر(ع) در جنگ اُحُد سوال پرسیدند، ایشان فرمودند: در آن لحظات جبرائیل زیر بغل علی‌بن‌ابیطالب(ع) را گرفته و بلند می کرد و می گفت الان وقت افتادن نیست که اصل دین خدا یعنی پیامبر(ص) در خطر است! بعد از این رشادت ها بود که جبرائیل ندا داد: «لا فتى الّا علىّ و لا سیف الّا ذو الفقار». این در حالی بود که طبق نقل مورخان اکثریت در حال فرار بودند و فقط امیرالمومنین(ع) به تنهایی پای دین خدا و پیامبر(ص) ایستادند!
وی با اشاره به ماجرای جوانمردی امیرالمومنین(ع) در جنگ خندق و در هماوردی با عمر بن عبدِ وَد، گفت: وَد از بت های معروف اعراب جاهلی بود و پدر عَمر به واسطه پرستش او عبدِ وَد خوانده می شد! عَمر از بزرگ ترین پهلوانان عرب از نظر قدرت بدنی و جنگاوری محسوب می شد، در غزوه خندق وقتی عمر هماورد طلبید پیامبر(ص) از مسلمین خواستند با وی مبارزه کنند اما تنها کسی که از ابتدا اعلام آمادگی کرد حضرت امیر(ع) بودند و به میدان آمدند در حالی که هم از نظر سنی و هم در ظاهر با عمر همخوانی نداشتند.
جوانمردی امیر(ع) در جنگ خندق
حجت الاسلام حسینی سبزواری ابراز کرد: در رجزخوانی ها بود که امام علی(ع) فرمودند: من کسی هستم که مادر نام مرا حَیدَر گذاشته و من هماوردی ندارم! حضرت(ع) عمر را خاک کردند و وقتی خواستند سر از تن او جدا کنند، عمر جسارتی کرد، حضرت امیر(ع) برخاستند و بعد از دقایقی کار را تمام کردند! وقتی دلیل این تاخیر را پرسیدند، حضرت امیر(ع) فرمودند: آن زمان عصبانی بودم و نمی خواستم کار برای غیر خدا باشد!!
مبانی فتوت
این کارشناس مذهبی رسانه با بیان اینکه خیلی‌ها ادای جوانمردی را درآورده و محاسن بلند می کنند و امثال این کارها را انجام می دهند، گفت: در حالی که امیرمومنان(ع) به دلیل ایمان و تقوای قوی به جوانمردی شهرت یافتند و در بحبوحه نبرد هم باز هم از فتوت دست نکشیدند، این یعنی فتوت به منش است. امام علی(ع) می فرمایند اصل و مبانی فتوت چند چیز است: وفا، صدق، سخا، تواضع، نصیحت، هدایت و توبه ... به عبارت دیگر، فتوت و جوانمردی جز از کسی که ملقب به این اوصاف نباشد، انتظار نمی رود!
وی اضافه کرد: امیرالمومنین امام علی(ع) به عنوان جوانمردترین انسان ها برای دین خدا حاضر شد سر عَمر را از تن جدا کند اما بسیارند مدعیان فتوت که گوشه‌نشین اند و با دشمنان خدا می سازند!
حجت الاسلام حسینی سبزواری با بیان اینکه هیچ کس در بندگی و ایمان قوی به پای امیرمومنان(ع) نمی رسد، گفت: بنابر نقل سلمان فارسی، امیرالمومنین(ع) در محراب عبادت از شدت خوف و هیبت خدا همچون چوب خشک بر زمین می افتادند! ایشان در بخشی از نامه 45 نهج البلاغه به عثمان بن حنیف، آورده اند: بدانید شما قدرت ندارید مثل من عمل کنید! اما من را کمک کنید در ورع و تقوا، عفت و پاکدامنی، سخت‌کوشی در راه دین، عفت و پاکدامنی و صداقت و راستی.
وی در ادامه تأکید کرد: از قدیم بین شعیان پهلوان کسی است که خود را در مقابل خدا خاک کند و در بند دستور خداوند باشد وگرنه خاک کردن در گود ورزش، پهلوانی نیست. شاید میلیون ها انسان زورمند و قدرتمند در تاریخ آمده و رفته اند اما فقط در شأن امیرالمومنین(ع) است که «لا فتى الّا علىّ و لا سیف الّا ذوالفقار».
حجت الاسلام حسینی سبزواری در پایان خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه خدای متعال در انتخاب و معرفی راهبران اجتماعی بر وجه پهلوانی تأکید دارد این سوال پیش می آید چطور بعد از رحلت نبی اکرم(ص) مردم سراغ آنهایی رفتند که در جوانمردی شهره خاص و عامل نبودند و جوانمردترین افراد یعنی امام علی(ع) را کنار زدند؟!
نظر شما