به گزارش خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان؛ دحو الارض مصادف با ۲۵ ماه ذی‌القعده، روزی است که خداوند با نظر به کره زمین، به جهان حیات بخشید، بخش‌هایی از کره زمین که سراسر از آب بود، از این روز شروع به خشک شدن کرد تا کم کم به شکل یک چهارم خشکی‌های امروزی درآمد. مطابق روایات، اولین نقطه‌ای که از زیر آب سر برآورد، مکان کعبه شریف و بیت الله الحرام بود. در قرآن کریم و احادیث اسلامی به روز دحوالارض (یعنی بسط و گسترش زمین) اشاره شده است و عبادت در این روز از ارزش بسیار زیادی برخوردار است. از امیرالمومنین (ع) روایت شده است که فرمودند: «نخستین رحمتی که از آسمان به زمین نازل شد، در بیست و پنجم ذی القعده بود. کسی که در این روز روزه بگیرد و شبش را به عبادت بایستد، عبادت ۱۰۰ سال را که روزش را روزه و شبش را عبادت کرده است خواهد داشت.» لذا به مناسبت این روز با حجت الاسلام «مهدی اصلانی» استاد حوزه و کارشناس دینی گفتگویی انجام داده ایم که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می شود.
دحوالارض چه روزی است و در تعالیم اسلامی چه جایگاهی دارد؟
طبق نقل دحو الارض از روزهای متوقع الفرج و از اوقات مؤکد و بافضیلت برای دعای فرج است (إنَّ فِي يَوْمِ خَمْسَةٍ وَ عِشْرِينَ مِنْ ذِي الْقَعْدَةِ يَقُومُ الْقَائِمُ (ع) (اقبال الاعمال، ج1، ص310)). به همین جهت در انتهای دعای مخصوص این روز (اللهُمَّ دَاحِیَ الْکَعْبَةِ)، برای ظهور وجود نازنین حضرت بقیة الله می‌خوانیم: «اللهُمَّ وَ عَجِّلْ فَرَجَ أَوْلِیَائِکَ وَ ارْدُدْ عَلَیْهِمْ مَظَالِمَهُمْ وَ أَظْهِرْ بِالْحَقِّ قَائِمَهُمْ وَ اجْعَلْهُ لِدِینِکَ مُنْتَصِرا وَ بِأَمْرِکَ فِی أَعْدَائِکَ مُؤْتَمِرا اللهُمَّ احْفُفْهُ بِمَلائِکَةِ النَّصْرِ وَ بِمَا أَلْقَیْتَ إِلَیْهِ مِنَ الْأَمْرِ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ مُنْتَقِما لَکَ حَتَّى تَرْضَى وَ یَعُودَ دِینُکَ بِهِ وَ عَلَى یَدَیْهِ جَدِیدا غَضّا وَ یَمْحَضَ الْحَقَّ مَحْضا وَ یَرْفِضَ الْبَاطِلَ رَفْضا اللهُمَّ صَلِّ عَلَیْهِ وَ عَلَى جَمِیعِ آبَائِهِ وَ اجْعَلْنَا مِنْ صَحْبِهِ وَ أُسْرَتِهِ وَ ابْعَثْنَا فِی کَرَّتِهِ حَتَّى نَکُونَ فِی زَمَانِهِ مِنْ أَعْوَانِهِ اللهُمَّ أَدْرِکْ بِنَا قِیَامَهُ وَ أَشْهِدْنَا أَیَّامَهُ وَ صَلِّ عَلَیْهِ وَ ارْدُدْ إِلَیْنَا سَلامَهُ وَ السَّلامُ عَلَیْهِ وَ رَحْمَةُ اللهِ وَ بَرَکَاتُهُ». این فقره از فقرات بسیار زیبا در ادعیه مهدوی است و چقدر خوب است که این فقره از دعا را حفظ کنیم و در قنوت‌های نمازها بخصوص قنوت‌های نماز جمعه بخوانیم.
رازهای نهفته مهدوی(عج) در روز دحوالارض چیست؟
راز دعا برای ظهور حضرت حجت در روز دحوالارض این است که روز دحوالارض روز حیات زمین است؛ حیاتی که مظهر و اصل و حقیقتش، وجود مبارک امام زمان عجل الله فرجه الشریف است؛ همان عزیزی که «لولاه لساخت الأرض بأهلها و به رزق الورى و بيمنه ثبتت الأرض و السماء». همچنین همان طور که دحوالارض روز شروع رحمت الهی است (أَنَّ أَوَّلَ رَحْمَةٍ نَزَلَتْ مِنَ السَّمَاءِ عَلَى الْأَرْضِ کَانَتْ فِی الْخَامِسِ وَ الْعِشْرِینَ مِنْ ذِی الْقَعْدَةِ (زادالمعاد، ص158))؛ روز وجود مبارک امام زمان «الرَّحْمَةُ الْواسِعَةُ» (زیارت آل‌یس) نیز می باشد.
راز دیگر، شباهت میان روز دحوالارض و گسترش عدل جهانی به برکت وجود نازنین حضرت مهدی علیه السلام است. همان‌طور که در روز دحوالارض، گسترش زمین از زیر کعبه در جهان ماده اتفاق افتاده است، دحو الارض واقعی که گسترش معنویت، عدالت و امنیت است، با وقوع ظهور رخ می‌دهد. ظهور باطن و غایت دحوالارض است. مکه و کعبه در زمان ظهور، نقش ویژه‌ای خواهد داشت. اگر دحوالارض به عنوان گسترش خاکی این اتفاق است، اتفاق بزرگ زمانی رخ می‌دهد که از کنار مکه معنویت، بندگی، عدالت و نورانیت به سراسر زمین گسترش پیدا می کند و ظهور حجت خدا اتفاق می افتد. دحوالارض واقعی زمانی است که امام عصر(ع) از کنار کعبه ظهور می‌فرماید (إِنَّ الْقَائِمَ إِذَا خَرَجَ دَخَلَ الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ فَيَسْتَقْبِلُ الْكَعْبَةَ(بحارالانوار، ج51، ص59)). کعبه ارتباط تنگاتنگی با وجود مبارک امام عصر(عج) دارد. حقیقت و باطن کعبه امام است.
روز دحوالارض چه ارتباطی با روزی مهدوی(عج) دارد؟
در تحلیل اینکه در روایات متعدد روزهایی مثل عاشورا، نوروز، دحوالارض و... روزهای ظهور امام عصر(عج) دانسته شده است، هر کدام از این روزها را می‌توان به طور کنایه و تمثیل و استعاره، مراحلی از عصر ظهور دانست. اینکه همان‌طور که در روز عاشورای حسینی علیه السلام، تمام حق و حقانیت در برابر تمام ظلم و باطل ظهور کرد، روز ظهور حضرت مهدی(عج) نیز تمامی حق در برابر تمامی باطل می‌ایستندً. ناگفته نماند که طبق روایتی روز دحوالارض روزی نام گرفته که خداوند در آن روز زمین کربلا و قبر امام حسین (ع) را انتخاب کرده و نگاهی ویژه به آن سرزمین داشته است (وَ قَدِ اخْتَارَهَا اللَّهُ تَعَالَى يَوْمَ دَحَى الْأَرْضَ وَ جَعَلَهَا مَعْقِلًا لِشِيعَتِنَا وَ مُحِبِّينَا(لهوف، 67- 68)). هم‌چنان که روز نوروز که سرمای زمستان رو به شکفتن و بهار می‌گذارد، در ظهور نیز، امام بعد از یک دوران سرد و خشک، به بهاری سرشار از عدل قدم می‌گذارد(السَّلَامُ عَلَى رَبِيعِ الْأَنَامِ وَ نَضْرَةِ الْأَيَّام) در خصوص دحوالارض هم همین نگاه و تحلیل استحسانی وجود دارد، روز دحوالارض و روز ظهور، هر دو روز آغاز حیات زمین است. در واقع، روز ظهور، تکمیل فرایند دحوالارض و آفرینش زمین است؛ همان‌طور که «وَ السَّماءَ بَنَيْناها بِأَيْدٍ وَ إِنَّا لَمُوسِعُون»(ذاریات: 47).
با دقت در دعای روز دحوالارض، می‌بینیم روح دعا، دعای امامت، ولایت و توجه به امام به خصوص توجه به حضرت ولیّ عصر(عج) است. اگر بیان شده است که در این روز حضرت ابراهیم(ع) متولد شد(لَيْلَةُ خَمْسَةٍ وَ عِشْرِينَ مِنْ ذِي الْقَعْدَةِ وُلِدَ فِيهَا إِبْرَاهِيمُ (ع) به این دلیل است که امروز قلب‌ها متوجه امام شود. مظهر و نماد ویژه امامت در بین انبیا(ع)، حضرت ابراهیم(ع) است (إِنِّی جَاعِلُکَ لِلنَّاسِ إِمَامًا).
در روز دحوالارض چه اتفاقات دیگری جز موارد فوق رخ داده است؟
در دحوالارض، حضرت آدم(ع) نخستین خلیفه الهی هبوط پیدا کرد (يَوْمُ خَمْسَةٍ وَ عِشْرِينَ مِنْ ذِي الْقَعْدَةِ، يَوْمٌ نُشِرَتْ فِيهِ الرَّحْمَةُ وَ دُحِيَتْ فِيهِ الْأَرْضُ وَ نُصِبَتْ فِيهِ الْكَعْبَةُ وَ هَبَطَ فِيهِ آدَمُ ع(الکافی، ج4، ص150)). یعنی روز تحقق اراده الهی «إِنِّی جَاعِلٌ فِی الْأَرْضِ خَلِیفَةً (بقره: 30))، بنابراین روز دحوالارض روز توجه به خلیفه خدا است که خلیفة الله این عصر، امام زمان عجل الله فرجه الشریف است. در مجموع دحوالارض، روز رخدادهای بزرگ در تاريخ بشر است، روز خلقت، روز هبوط، روز تولد حضرت ابراهیم(ع) و روز تولد حضرت عیسی مسیح علیه السلام است(وُلِدَ فِيهَا عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ ع(الفقیه، ج2، ص89))؛ حضرت مسیح همان مبشر اسلام(وَإِذْ قَالَ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ يَا بَنِي إِسْرَائِيلَ إِنِّي رَسُولُ اللَّهِ إِلَيْكُمْ مُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيَّ مِنَ التَّوْرَاةِ وَمُبَشِّرًا بِرَسُولٍ يَأْتِي مِنْ بَعْدِي اسْمُهُ أَحْمَدُ(صف: 6) است که پشت امام زمان(عج) به نماز می‌ایستد(فَيَنْزِلَ رُوحُ اللَّهِ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ فَيُصَلِّيَ خَلْفَهُ(کمال‌الدین، ج1، ص280)).
آیا در مورد حرکت و چرخش زمین، آیات دیگری هم در قرآن کریم وجود دارد که این موضوع را بیان کند؟
در چندین مورد این نکته عنوان شده است. به عنوان مثال در آیه‌ای از قرآن کریم می‌خوانیم که: «وَ أَلْقَى فِی الأَرْضِ رَوَاسِیَ أَن تَمِیدَ بِکُمْ وَ أَنْهَارًا وَ سُبُلاً لَّعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ » و در آیه دیگری نیز می‌فرماید: «هُوَ الَّذِی جَعَلَ لَکُمُ الْأَرْضَ ذَلُولًا فَامْشُوا فِی مَنَاکِبِهَا و کُلُوا مِن رزْقِهِ و إِلَیْهِ النُّشُورُ».
در سوره مبارکه شمس هم به حرکت زمین اشاره می‌فرماید که: « أَلَمْ نَجْعَلِ الْأَرْضَ مِهَادًا » و یا در سوره نازعات می‌فرماید: «وَ الْأَرْضِ وَ مَا طَحَاهَا ». همچنین آنجا که می‌فرماید: «وَ الْأَرْضَ بَعْدَ ذَلِکَ دَحَاهَا » دحى که فقط در این سوره آمده و از جهت لفظ و معنا به معناى به شدت پرتاب کردن است. اشاره آیه نشریفه به مرحله ابتدایی خلقت و جدا شدن زمین از منشأ اصلى خود است و اگر به معناى گستردن و آماده کردن باشد، نظر آیه به دوره‌ای است که زمین سرد شده و سطح آن از مواد خاک و عناصر اولیه، آماده براى ظهور برکات و رحمت خداوند و زندگى شده است.
چه اعمالی در روز دحول الارض شفارش شده است؟
روز دحوالارض روز گسترش زمین روز بسیار مبارکی است و آداب و اعمال ویژه‌ای دارد؛ از جمله:روزه داشتن که ثواب ۷۰ سال عبادت را دارد.احیا و شب زنده داری شب دحوالارض که برابر با یک سال عبادت است.ذکر و دعا وانجام غسل به نیت روزِ دحوالارض دارد. خواندن دو رکعت نماز، نزدیک ظهر به این کیفیت: در هر رکعت بعد از حمد پنج مرتبه سوره الشّمس بخواند و آنگاه بعد از سلام نماز بگوید: «لا حَوْلَ و لا قوَّهَ اِلّا بِالله العلی العظیم»
و سپس این دعا را بخواند:
«یا مُقیلَ الْعَثَراتِ اَقِلْنی عَثْرَتی یا مُجیبَ الدَّعَواتِ اَجِبْ دَعْوَتی یا سامِعَ الْاَصْواتِ اِسْمَعْ صَوْتی وَ ارْحَمْنی و تَجاوَزْ عَنْ سَیئاتی وَ ما عِنْدی یا ذَالْجَلالِ وَ الْاِکْرام». (ای درگذرنده لغزش‌ها، از لغزشم درگذر! ای اجابت‌کننده دعاها! دعایم را مستجاب کن! ای شنوای آوازها! صدایم را بشنو و به من رحم کن و از بدی‌هایم و آنچه نزد من است درگذر! ای صاحب جلالت و بزرگواری).
نظر شما