به گزارش خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، دَحْوُ الْأرْض به معنای گستراندن زمین، روز بیرون آمدن زمین از زیر آب است. برخی آن را به گسترش دادن خشکی‌های زمین و بعضی به حرکت زمین معنا کرده‌اند. بنابر منابع روایی، گسترده شدن زمین در روز ۲۵ ذی‌القعده بوده‌است. همچنین براساس منابع حدیثی و تاریخی، نخستین جایی از زمین که از آب سر برآورد، مکه یا کعبه بود. آیه ۳۰ سوره نازعات وَالْأَرْ‌ضَ بَعْدَ ذَٰلِک دَحَاهَا؛ و زمین را پس از آن گسترانید»، تنها آیه‌ای است که به دحو الارض اشاره دارد.
مفسران در تفسیر آیه اختلاف کرده‌اند. بیشتر مفسران معتقدند زمین پیش از آسمان خلق و پس از آفرینش آسمان، گسترده شد؛ اما از نظر علامه طباطبایی، آفرینش و گسترده شدن زمین یکی است و پس از خلق آسمان رخ داده‌است. به گفته طبری، اختلاف مفسران به اختلاف در معنای «بعد ذلک» بازمی‌گردد. برخی از علما، گسترده شدن زمین از کعبه را با یافته‌های علمی سازگار دانسته و گفته‌اند از آنجا که کعبه، بلندترین نقطه زمین بود، پس از فرونشستن آب، اولین نقطه‌ای بود که ظاهر شد و سپس سایر نقاط زمین از زیر آب بیرون آمدند. لذا در این خصوص با حجت الاسلام والمسلمین «ابراهیم بهاری» استاد اخلاق و کارشناس مذهبی گفت و گویی انجام دادیم که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می شود.
دحو الارض چه روزی است و چه جایگاهی در تعالیم اسلامی دارد؟
بیست و پنجم ذی القعده روز دحو الارض است. «دَحو » به معنای گسترش است و برخی نیز آن را به معنای تکان دادن چیزی از محلِ اصلی اش تفسیر کرده اند. منظور از دحوالارض (گسترده شدن زمین) این است که در آغاز، تمام سطح زمین را آب های حاصل از باران های سیلابیِ نخستین فراگرفته بود. در این روز زمین گسترده می شود. آنچه در روایات نقل شده است در این روز زمین از زیر آب خارج شد و اولین نقطه ای که از زمین خارج شد، مکه مکرمه بود لذا دحو به معنای گستردن است. خداوند در آیه 30 سوره مبارکه نازعات می فرماید: در قرآن کریم به دحوالارض اشاره شده است. خداوند در آیه 30 سوره مبارکه نازعات می فرماید: « وَ الْأَرْضَ بَعْدَ ذلِكَ دَحاها» (و زمین را پس از آن (آفرینش آسمان و زمین) گسترش داد). بر پایه نظر بیشتر مفسران، منظور از «دَحیها» در این آیه، همان دحوالارض است. همچنین براساس منابع حدیثی و تاریخی، نخستین جایی از زمین که از آب سر برآورد، مکه و کعبه.
مفسران در تفسیر آیه « وَ الْأَرْضَ بَعْدَ ذلِكَ دَحاها» اختلاف نظر دارند. بیشتر مفسران معتقدند زمین پیش از آسمان خلق و پس از آفرینش آسمان، گسترده شد؛ اما از نظرعلامه طباطبایی آفرینش و گسترده شدن زمین یکی است و پس از خلق آسمان رخ داده‌است. به گفته طبری، اختلاف مفسران به اختلاف در معنای «بعد ذلک» بازمی‌گرد لذا بر روی کلمه «بعد ذالک» اختلافاتی وجود دارد. همچنبن در روایات ما هم متعدد به این مسئله اشاره شده است. پیامبر اکرم (ص) نیز این روز را روز بزرگی دانستند. اعمالی برای روز دحوالارض در نظر گرفته شده است. به جا آوردن غسل، روزه گرفتن، خواندن دو رکعت نماز در هنگام ظهر، خواندن سوره حمد و پنج مرتبه سوره شمس در هر رکعت بعد از سوره حمد و بعد از اتمام نماز بگوید:
لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ سپس بگوید: یَا مُقِیلَ الْعَثَرَاتِ أَقِلْنِی عَثْرَتِی یَا مُجِیبَ الدَّعَوَاتِ أَجِبْ دَعْوَتِی یَا سَامِعَ الْأَصْوَاتِ اسْمَعْ صَوْتِی وَ ارْحَمْنِی وَ تَجَاوَزْ عَنْ سَیِّئَاتِی وَ مَا عِنْدِی یَا ذَا الْجَلالِ وَ الْإِکْرامِ، زیارت امام رضا (ع)، خواندن دعایی که با عبارت اللَّهُمَّ دَاحِیَ الْکَعْبَهِ ... شروع می‌شود، از اعمال این روز است. لذا بر اساس روایات و احادیث، عبادت یک شب و روز شب بیست و پنجم ذی القعده برابر با یک قرن عبادت است و شب زنده داری و قیام کردن برای عبادت فضیلت بسیار دارد. روزه گرفتن یک روز آن برابر هفتاد سال عبادت است.
از جمله روزه های مستحبی که از سوی پیامبر اکرم (ص) بسیار تاکید شده است، روزه روز دحو الارض است که در 25 ذی القعده گرفته می شود. یکی دیگر از توصیه ها و سفارش های 25 ذی القعده زیارت امام رضا (ع) است که امسال نیز با زیارتی مخصوص علی بن موسی الرضا (ع) مصادف شده است. در روایتی از امام رضا(ع) نقل شده‌است که ۲۵ ذی‌القعده، زمین از زیر کعبه گسترده و پهن شد. در حدیثی از امام باقر(ع) نیز نقل شده‌است که خداوند هنگامی که اراده کرد زمین را بیافریند، به باد امر فرمود: بر سطح آب‌ها کوبیده شود، در این هنگام موج‌هایی پدید آمد و بر روی آب‌ها، کف ایجاد شد. خداوند کف‌ها را در مکان کعبه جمع کرد و از آن، کوهی از کف پدیدآورد و سپس زمین را از زیر آن گستراند.
آیا روز دحو الارض از لحاظ علمی هم به اثبات رسیده است؟
از لحاظ علمی هم اذعان دارند که خلقت زمین در یک روز صورت گرفته است. یعنی این گونه نبوده که به مرور زمان پدید آمده باشد لذا آنچه که از مجموعه گفته ها و شنیده های محافل علمی بر می آید، زمین در یک روز پدید آمده است. بنابر بعضی روایات در این روز وقایعی همچون فرود آمدن کشتی نوح بر کوه جودی، تولد حضرت ابراهیم(ع) و حضرت عیسی(ع) و نزول نخستین رحمت خدا بر حضرت آدم(ع) به وقوع پیوسته‌است. دحو الارض در فرهنگ اسلامی از روزهای بافضلیت شناخته می‌شود و اعمالی مخصوصی در آن سفارش شده‌است. بنابر منابع حدیثی و فقهی، دحوالارض روز ۲۵ ذی‌القعده است. به گزارش برخی منابع کهن وقوع دحو الارض بنابر سال شمار شمسی، در مهر روی داده‌است.
آیا در احادیث رسیده از پیامبر هم به روز دحو الارض اشاره شده است؟
در مجموع آنچه از آیات و روایات فهمیده می‌شود جایگاه این روز در تاریخچه خلقت زمین و ارزش عبادت در این روز است. روزی که در آن زمین از زیر کعبه گسترش یافته و فصل حیات بر روی زمین آغاز شده است. روزی که قبر امام حسین (ع) در آن مشخص و انتخاب شده و به عنوان پایگاهی خاص بر روی زمین یاد شده است. پیامبر اکرم (ص) فرمودند: در این روز نماز و دعا بخوانید و روزه بگیرید. همچنین از امام جواد (ع) نقل شده است که زیارت امام رضا (ع) در این روز خوانده شود.
نظر شما