تلاش برای احیای اسلام در اسپانیا / از پرونده «خیابان ژاپن» تا عید قربان ۲۰۲۳

خبرگزاری شبستان، جهان اسلام: اقلیت قابل توجه مسلمان در اسپانیا قادر به اجرای آزادانه مناسک دینی خود نیستند؛ شوراهای اسپانیا مجوز برنامه ریزی برای ساخت و ساز مسجد را نادیده گرفته اند و اسلام هراسی پایدار، جامعه مسلمانان اسپانیا را مجبور به ادامه زندگی در حاشیه کرده است، اما تحت این شرایط سخت مسلمانان سخت تلاش کرده اند تا روح اسلام و ارزش مساجد را در این کشور زنده دارند.

جامعه مسلمانان «سانتا کولوما» پس از آن که در سال 2004 تلاش کردند، یک مسجد کوچک در مرکز شهر باز کنند، با چالش‌های بسیار زیادی مواجه شدند.

اگرچه این اقدام با رعایت تمام قوانین و مقرراتی که شورای شهر برای تاسیس مکان‌های عبادی تصویب کرده بود، انجام شد اما باز هم با واکنش شدید همسایگان مواجه شد.

تظاهرات اعتراض آمیز برای برهم زدن نماز، جمع آوری امضا برای بستن مسجد و آزار و اذیت نمازگزاران، شهردار را مجبور به مداخله کرد.در نهایت، شهردار چند آلونک را در یک قطعه زمین دورافتاده قرار داد و از جامعه مسلمانان خواست تا زمانی که راه حلی پیدا کنند برای عبادت به آنجا نقل مکان کنند.

 حالا 19 سال از زمان می‌گذرد و شهروندان مسلمان سانتا کولوما بدون فضای عبادی مناسب و قابل دسترسی باقی مانده‌اند.

این در حالی‌ است که ماده 16 قانون اساسی اسپانیا می گوید که آزادی عقیدتی و مذهبی افراد و جوامع بدون هیچ محدودیتی تضمین می شود.

مسئولیت حفظ این حقوق و تنظیم فضاهای عبادی در صلاحیت دولت های منطقه است، اما این ها نیز به نوبه خود موضوع را به شوراهای شهر منتقل می کنند که بسته به ماهیت سیاسی خود، برای جلوگیری از تاسیس مساجد قانون‌گذاری می کنند.

«مصطفی سلام»، یکی از فعالان حقوق مسلمانان در کاتالونیا، می‌گوید که دولت منطقه‌ای با فرمان خود در سال 2010 می خواست به شوراهای شهر فضایی بدهد تا به میل خود شرایطی را که فضاهای عبادی باید برآورده کنند، فراهم آورند و برخی شهرها از این مقررات استفاده کردند تا برنامه ریزی شهری را متناسب با جوامع خاص تنظیم کنند.

آخرین قانون در شهر «سانتا کولوما» در سال 2013 پس از وقوع حادثه مسجد و در هاله‌ای از ابهام ماندن جامعه مسلمانان وضع شد. در این آیین‌نامه مواردی مانند فاصله 250 متری بین دو عبادتگاه مختلف و یا اینکه حداقل ورودی اصلی در خیابانی به عرض 6 متر قرار داشته باشد، مورد تاکید قرار گرفت.

اما به گفته «مصطفی سلام»، در شهر شلوغی مانند «سانتا کولوما» به ندرت چنین خیابانی وجود دارد.

«محمد الغیدونی»، رئیس جوامع اسلامی کاتالونیا، تایید می کند که این رویه رایج در میان شوراهای شهر است. آنها که تمایلی به دفاع از جوامع مذهبی اقلیت ندارند، راه حلی آسان را انتخاب می کنند و مکان های عبادی را به حومه منتقل می کنند.

یکی از بدترین موارد خشونت علیه نمازگزاران مسلمان بین سال های 2017 تا 2018 در شهر بارسلون رخ داد که به پرونده «خیابان ژاپن» معروف است.

جامعه مسلمانان می خواستند یک فضای نماز را در زیر ساختمان مسکونی ایجاد کنند و یک سال اعتراضات خشونت آمیز روزانه، خرابکاری و توهین در پاسخ به آن، جامعه را به درخواست کمک‌های حقوقی واداشت.

اگرچه در نهایت، آنها در نبرد حقوقی پیروز شدند و توانستند بمانند، اما سایر جوامع مسلمان همچنان همان آزار و اذیت نهادینه شده را تجربه می کنند.

«محمود»، اهل شهر ساحلی «پریمیا دمار»، تعریف می‌کند که چگونه جامعه مسلمانان این شهر ۱۵ سال پیش مکانی را برای ساخت مسجد خود خریدند، اما هنوز به دلیل واکنش همسایه ها و شورای شهر که می‌گویند دفاع از حقوق دینی اولویت آنها نیست، هرگز نتوانسته اند از آن استفاده کنند.

محمود می گوید: در اسپانیا، حتی اگر قانون را رعایت کنید، حتی اگر مجوز تایید معماران و مهندسان و در نهایت شورای شهر را داشته باشید، باید از همسایه ها هم اجازه بگیرید؛ مردم اسپانیا از هر مسجدی که می بینند می ترسند و همه ما را تروریست می دانند.

انعکاس حملات تروریستی در رسانه های غربی آسیب های زیادی به جوامع مسلمان وارد کرده است. در اسپانیا مانند سایر کشورهای جهان در اوایل دهه 2000 پس از 11 سپتامبر این آزارها آغاز شد و پس از حملات سال 2017 در بارسلون، تقویت شد.

«عزیز سبانی»، دبیر جامعه اسلامی شهر «لوسپیتالد د یوبروات» می‌گوید که هنگام وقوع این حملات با خانواده خود در تعطیلات بود و در کسری از ثانیه، تلفن او از کار افتاد.

عزیز می گوید که به ویژه از آن روز به بعد، مقامات امنیتی به طور مکرر به مساجد می آیند تا جامعه مسلمانان را زیر نظر داشته باشند.

به گفته او در حقیقت کاری که مقامات امنیتی انجام می‌دهند جاسوسی آشکار است. این افراد مستقیما برای دریافت اطلاعات ظاهر می‌شوند تا بفهمند چه کسی کنترل را در دست دارد، چه کسی بخشی از هیئت اجرایی است، افراد به کدام شاخه تعلق دارند و غیره.

مسجد الفتح در «لوسپیتالد د یوبروات»، برای مقابله با این تصورات غلط از دانش آموزان دبیرستانی دعوت کرده است تا از این مکان عبادی بازدید کنند.

آنها شروع به بازدید از محل عبادت خود برای دانش آموزان دبیرستانی کردند تا دقیقاً با این کلیشه ها مبارزه کنند.

عزیز می گوید: بعضی از دانش آموزان نزد من می آمدند و اعتراف می کردند که فکر نمی کردند مسجد به این شکل باشد. بسیاری گفتند که شگفت زده شده اند و می گفتند که فکر نمی کردند مسجد چنین فضای باز و تمیزی باشد.

عاطف کوید، متولی مسجد «عصافه» در بارسلون با این واقعیت موافق است که برخی مشکلات به همت مسلمانان در حال برطرف شدن است.

چند سال پیش، مسجد او نیز در هنگام افتتاح با مشکل مواجه شد و نیاز داشت از شورای شهر کمک بخواهد تا برخی از همسایگان را در مورد تاسیس مسجد متقاعد کند.

با این حال، او فقط یک روز «درهای باز مسجد» را ترتیب داد تا به همه خوشامد بگوید و نشان دهد که فضای مساجد، سراسر صلح است.

اگرچه این مراسم موفقیت آمیز بود و بسیاری از مردم برای استقبال از تنوع فرهنگی و مذهبی محله خود حاضر شدند، اما عاطف می‌گوید که هنوز هم عده ای هستند که به مساجد را مورد هتک حرمت قرار می‌دهند.

او می‌گوید: اما به هر حال کاری که در مقابل این افراد انجام می‌دهیم بر اساس آنچع دینمان می‌گوید، صبوری است تا بتوانیم بر روی آنها تاثیر بگذاریم و صلح آمیز بودن دین اسلام را به نمایش بگذاریم.

«مصطفی سلام» با قاطعیت تاکید می کند که مشکل بزرگ جامعه مسلمانان عدم درک آنهاست و مسلمانان باید برای اینکه چنین آگاهی را در همسایگان خود به وجود بیاورند،تلاش کنند.

به گفته این فعال مسلمان، اسپانیا خواستار اسلامی است که نامرئی باشد، با وجود اینکه اسلام بیش از هفت قرن در این قلمرو حضور داشته است.

اما اعضای جامعه اسلامی می‌گویند که برگزاری نمازها و جشن‌های بزرگی مانند عید فطر یا عید قربان نیز، نقطه عطفی برای مسلمانان اسپانیا است تا اسلام را در همه جا معرفی کنند و گسترش دهند.

در چند سال گذشته نمازهای عید به مراتب راحت‌تر از دهه‌های پیش در اسپاینا برگزار شده و اکنون مسلمانان قرار است نماز عید قربان 2023 را در چند مکان مختلف در خیابان‌های شهرهای مختلف اسپانیا برگزار کنند.

گزارشی در سال 2016 از پلتفرم «توقف پدیده‌های اسلام‌هراسی» فاش کرد که برخی از مراکز عمومی مدنی یا مراکز ورزشی اغلب درخواست‌های جوامع مسلمان را برای استخدام رد می‌کنند، اما این مسئله به لطف تلاش مسلمانان در سال های اخیر بهبود یافته است.

فعالان مسلمان می‌گویند که اگرچه موانعی دائما بر سر جامعه مسلمانان در اسپانیا قرار می‌گیرد، اما اعضای جامعه اسلامی همیشه راهی برای خروج از آن پیدا خواهند کرد.