خبرگزاری شبستان: سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم هر ماه را ایام البیض می‌نامند که روزه در آن مستحب است و این ایام در ماه رجب از فضیلت خاصی برخوردار است. هر چند اعتکاف اختصاص به ماه رجب ندارد اما در جامعه ما اعتکاف رجبیه شهرت و عمومیت بیشتری پیدا کرده است. با توجه به فرا رسیدن ایام اعتکاف سرویس قرآن و معارف گفت‌وگویی داشته است با حجت‌الاسلام فلاح‌زاده، متخصص احکام در رابطه با شرایط و ضوابط اعتکاف که در ادامه می‌خوانید.
آقای فلاح‌زاده ابتدا در رابطه با تعریف اعتکاف و ایام اختصاصی آن توضیح دهید؟
اعتکاف عبارت است از ماندن در مسجد به قصد عبادت خدا که اختصاص به ماه رجب نیز ندارد بلکه در طول سال در هر ایامی که شخص بتواند ایده بگیرد و در مسجد بماند می‌تواند معتکف شود اما برخی از ایام سال فضیلت خاص برای این کار دارد مانند ماه رمضان بخصوص دهه آخر ماه و ایام البیض که عبارت است از 13 و 14 و 15 هر ماه قمری اما در ماه رجب ضرورت ویژه‌ای برای اعتکاف بیان شده است.
آیا برای اعتکاف مدت زمان خاصی مشخص شده است؟
اعتکاف نمی‌تواند از سه روز کمتر باشد یعنی حداقل آن سه روز است اما بیشتر از سه روز اشکال ندارد. فرد به هر مقدار که بخواهد می‌تواند معتکف شود اما به شرط آنکه این اعتکاف با ایامی که روزه در آن حرام است، مصادف نشود و فرد از زندگی عادی و روزمره خود باز نماند.
در چه مکان‌هایی می‌توان معتکف شد؟
چهار مسجد برای اعتکاف مشهور است که بنا بر فتوای همه فقها اعتکاف در آنها صحیح می‌باشد، مسجدالحرام در مکه، مسجدالنبی در مدینه، مسجد جامع کوفه و مسجد جامع بصره همان مسجدی که حضرت امیر (ع) پس از جنگ جمل در آنها نماز گذاردند. غیر از این چهار مسجد، مسجد جامع هر شهر یا روستا محل اعتکاف معتکفین شمرده می‌شود که برخی فقها می‌فرمایند اعتکاف در آنها صحیح است و برخی می‌فرمایند رجائاً یعنی به امید ثواب می‌توان در آنها معتکف شد. در غیر از مسجد جامع نیز نظر اکثر فقها این است که اعتکاف صحیح نیست اما برخی مانند مقام معظم رهبری می‌فرمایند در مسجد جامع اعتکاف صحیح است و در غیر مسجد جامع نیز رجائاً اشکالی ندارد.
آیا اعتکاف نوعی انزوا و گوشه‌نشینی نیست، در حالی که اسلام گوشه‌نشینی را نهی کرده است؟
اسلام با گوشه‌نشینی و انزوا و دور از جماعت بودن مخالفت کرده و آن را مطرود می‌داند. مراسم اعتکاف نیز نوعی خلوت‌گزینی است اما به این معنا که این اعمال عبادی جدای از کارهای شخصی فرد باشد نه اینکه فرد از سایر مسلمانان و جمعیت آنها جدا شود. در اعتکاف هدف آن است که فرد دنیا را کنار گذاشته و مشغول عبادت شود، به عنوان مثال معامله و خرید و فروش و امور دنیایی را ترک کند، لذا این مراسم به معنا جدا شدن از کارهای شخصی غیر از عبادت است نه جدایی از جمعیت مسلمانان و دستور اسلام نیز آن است که برای اعتکاف می‌بایست در مسجد معتکف شد نه در غیر مسجد، مانند کوه، غار یا مکان و فضایی خلوت که در دسترس دیگران نباشد و در میان مساجد نیز مسجد جامع سفارش شده است یعنی مسجدی که جمعیت بیشتری دارد. اسلام هیچ‌گاه جدایی از جمعیت مسلمانان را جایز نمی‌داند.
چه کسانی می‌توانند معتکف شوند؟
کسانی که بتوانند روزه گرفته و در مسجد بمانند، بنابراین کسانی که معذور از روزه هستند مانند فرد بیمار یا مسافر نمی‌توانند معتکف شوند. همچنین کسی که نمی‌تواند در مسجد توقف کند مانند کسی که اجیر یا کارمند است و به او اجازه داده نمی‌شود یا زنی که همسرش به او اجازه نمی‌دهد.
چگونه می‌توان معتکف شد؟
با حفظ شرایط اعتکاف و پرهیز از محرمات؛ شرایط اعتکاف این است که حداقل باید سه روز باشد، دوم اینکه باید روزه بگیرد؛ بنابراین اگر کسی در مسجد بماند اما روزه نگیرد اعتکاف‌اش صحیح نیست، سوم اینکه با نیت و قصد قربت الی الله باشد یعنی اگر به نیت ریا، خودنمایی، درجه یا رتبه و یا تشویق دیگران معتکف شود، صحیح نیست.
محرمات اعتکاف کدام‌اند؟
نباید از مسجد خارج شود مگر برای احتیاجات ضروری و به قدر ضرورت، دوم پرهیز از داد و ستد مانند اجاره، معامله و خرید و فروش، سوم پرهیز از استعمال عطریات، چهارم پرهیز از جدال و پنجم تمامی مبتلات روزه در طول روز.
آیا فرد کارمند یا کارگر می‌تواند معتکف شود؟
کسی که برای کاری استخدام شده است و یا فرد اجیر مانند یک کارگر در مدت اجاره نباید کاری را با اجاره یا استخدام او منافات دارد، انجام دهد؛ بنابراین برخی فقها می‌گویند بدون مرخصی به اعتکاف‌رفتن صحیح نیست. از سوی دیگر طبق دستور اسلام عمل به قراردادها واجب است و اعتکاف مستحب، پس فردی که به جای عمل به قراردادش معتکف می‌شود در واقع برای یک امر مستحب امر واجبی را ترک می‌کند که اسلام چنین اجازه‌ای نداده است؛ بنابراین برخی فقها می‌فرمایند اعتکاف این فرد اصلا صحیح نیست، برخی نیز معتقدند اعتکاف‌اش صحیح است اما استحقاق حقوق و اجرت ندارد یعنی به همان مقدار که در اعتکاف بوده نمی‌تواند حقوق بگیرد؛ بنابراین کارمندان و کارگران باید برای اعتکاف اجازه بگیرند. بانوان نیز اگر اجازه کلی از همسر داشته باشند شرکت در اعتکاف برای آنها اشکالی ندارد، در غیر این صورت باید اجازه بگیرند.
پایان پیام/
نظر شما