به گزارش خبرگزاری شبستان از قم، حجت الاسلام والمسلمین احمد مبلغی، رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی، در نشست علمی "قواعد اصولی و جایگاه آن در اندیشه ملاصدرا" در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با تشریح ماهیت قاعده اصولی، گفت: قواعد اصولی ابزارهایی در اختیار فهم مجتهد جهت دریافت احکام الهی است به گونه ای که اگر این ابزارها و شیوه ها در اختیار نباشد فهم، یا انجام نمی گیرد و یا به صورت ناقص و غیر تضمین شده و مبهم صورت می گیرد.
وی با اشاره به اینکه میان "قواعد فهم شناسی" و "قواعد فهم سازی" تفاوت وجود دارد، گفت: اولی عمدتا در هرمنوتیک و دومی عمدتا در اصول ارائه می گردند.
وی گفت: قبل از اینکه قواعد اصولی شناخته شود از آنها به صورت ارتکازی استفاده می شد؛ یعنی هر کس بر اساس نگاه های عقلایی و تجربه های حاصل از ممارست اجتهادی، مرتکزاتی شامل همین قواعد اصولی را به صورت نیمه آگاهانه یا ناخودآگاهانه انجام می داد.
حجت الاسلام والمسلمین مبلغی با اشاره به نقش علم اصول، خاطرنشان کرد: قاعده های غیرتفصیلی و غیرعلمی شده و باقیمانده در مرحله ارتکاز، مشوب به خطا و فاقد توانایی لازم برای انجام یک عمل استنباط نیرومند است و در آن امکان مانور استنباطی به صورت حداقلی وجود دارد؛ بنابراین علم اصول این قواعد ارتکازی را شناسایی و آن را شرح و بسط داده است.
استاد حوزه علمیه قم گفت: اگر بتوانیم در شناخت قواعد اصولی مطرح در نزد ملاصدرا به توفیقی دست پیدا کنیم، تا حدود زیادی به بخش قابل توجهی از منهج استنباطی ایشان دست پیدا کرده و دیدگاه های ایشان را کشف کرده ایم.
حجت الاسلام والمسلمین مبلغی با اشاره به اینکه ملا صدرا ذهنی صاف و شفاف داشت، و اندیشه پردازی و اندیشه سازی را اصل می دید و به آن غلبه و اولویت می بخشید و همیشه از خاستگاه های اندیشه ای به موضوعات می نگریست، گفت: ملاصدرا نسبت به اجتهاد، یک نگاه روشی داشت و ماهیت آن را یک روش می دید.
وی با اشاره به قاعده های مطرح در نزد ملاصدرا، گفت: ملاصدرا معتقد است که نباید بر الفاظ جمود کنیم و فقه را عبارت از یک معناشناسی برای لفظ بدانیم، بلکه فقه یک عمق یابی معنایی و جدی تری است که بر اساس آن فقیه به غرض نهفته در پشت خطاب راه می یابد.
وی، گفت: ملا صدرا در عین حال که به قاعده حجیت ظواهر قرآن، ملتزم بود معتقد بود که در کنار این قاعده، باید از ظواهری که مخالف حکم عقل نظری است، رفع ید کرد.
حجت الاسلام مبلغی به قاعده اصولی دیگر در اندیشه ملاصدرا اشاره کرد و گفت: ملاصدرا به قاعده ای معتقد بود که تا به حال هیچ کس آن را نگفته است و آن قاعده "عقلی بودن خطابات قرآن کریم" است.
وی ادامه داد: این قاعده، عمق نگاه ایشان را به قرآن و استفاده از قران می رساند، و میزان فطری انگاری وی را می رساند.
استاد حوزه علمیه قم گفت: اصولا قائلین به حضور عقل در فقه، یک دایره حداقلی را برای عقل ارایه می کنند و جای آن دارد که در حوزه علمیه مطالعه بنیادین تروعمیق تری نسبت به عقل صورت گیرد تا کارکردهای عقل در فقه بیشتر آشکار شود.
حجت الاسلام مبلغی گفت: تنها کسی که در میان معاصران، برای عقل توانسته است به صورت فنی راهی را باز کند که واجد کارکردهای بیشتری در استنباط باشد مرحوم شهید صدر است که در پاره ای از تقریرات ایشان به این دیدگاه اشاره و یا در آن منعکس شده است.
وی گفت: این یک بحث تشنه تعمیق و در وضعیت خام است و حوزه علمیه باید در این زمینه فرصت ها را از دست ندهد و سریع تر دست به کار انجام این بحث معمق شود و این بحث را به صورت ابتر، ناقص و مبهم باقی نگذارد.
وی ادامه داد: اینکه گفته می شود ملاصدرا را بشناسیم باید مبانی او - که آبشخورهای فکر او می باشند و از آنجا آن فکرها تراویده و جلو آمده است - را بشناسیم.
حجت الاسلام والمسلمین مبلغی گفت: قاعده دیگر در اندیشه ملاصدرا این است که ما باید خطابات قرآنی را عام بدانیم البته این نظر اختصاصی ایشان نیست همه این را دارند ولی این عام شامل بر هر کس، شامل غیرمسلمانان هم می شود از خاستگاه عقل عملی، این هم یک قاعده است.
در این نشسیت اساتید و اعضای هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی حضور داشتند و حجت الاسلام والمسلمین مبلغی علاوه بر واکاوی قواعد اصولی و جایگاه آن در اندیشه ملاصدرا، به سولات محققان نیز پاسخ داد.
پایان پیام/
نظر شما