چرا ورود به ماه صیام آداب خاصی دارد؟

خبرگزاری شبستان؛ ماه مبارک رمضان از چه مقوله‌ای است؟ ضیافت رمضانیه الهی برای چه کسانی است؟ تدابیر ورود ماه مبارک رمضان کدام است؟ چگونه می‌توان برای ورود به ماه مبارک رمضان آماده شد؟ اینها سوالاتی است که سرویس قرآن و معارف خبرگزاری شبستان را بر آن داشت با حجت الاسلام  امیر جهانی، پژوهشگر عرصه دینی گفتگویی داشته باشد که در ادامه می خوانید: 

آقای جهانی چرا ماه رمضان از اهمیت خاصی برخوردار است؟ 
زمان مانند سایر مخلوقات خداوند دارای انواعی است که هر یک دارای اهمیت و جایگاه خاص خود هستند، اهمیت هر کدام از انواع زمان‌ها به خاطر اتفاقاتی است که در آن واقع می‌شود، ماه مبارک رمضان نزد خداوند اهمیت بسزایی دارد و شاید بتوان گفت از برجسته‌ترین زمان‌هایی است که خداوند در اختیار بشر قرار داده است، خداوند برای تبیین اهمیت ماه مبارک رمضان اتفاقاتی که در آن رخ می‌دهد را در قرآن برمی‌شمارداز جمله ماه نزول قرآن؛ ماه مبارک رمضان زمان نزول قرآن است، خداوند در سوره مبارکه بقره می‌فرماید: شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِیَ أُنزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ هُدًی لِّلنَّاسِ وَبَیِّنَاتٍ مِّنَ الْهُدَی وَالْفُرْقَانِ فَمَن شَهِدَ مِنکُمُ الشَّهْرَ فَلْیَصُمْهُ وَمَن کَانَ مَرِیضًا أَوْ عَلَی سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِّنْ أَیَّامٍ أُخَرَ یُرِیدُ اللّهُ بِکُمُ الْیُسْرَ وَلاَ یُرِیدُ بِکُمُ الْعُسْرَ وَلِتُکْمِلُواْ الْعِدَّةَ وَلِتُکَبِّرُواْ اللّهَ عَلَی مَا هَدَاکُمْ وَلَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ. ماه رمضان همان ماهی است که در آن، قرآن فرو فرستاده شده است، کتابی که مردم را راهبری می‌کند و دلایل آشکار هدایت در آن است و تشخیص حق از باطل به وسیله آن است. پس هر کس از شما این ماه را درک کند باید آن را روزه بدارد و کسی که بیمار یا در سفر است با به تعداد آن، تعدادی از روزهای دیگر را روزه بگیرد. خدا برای شما آسانی می‌خواهد و برای شما دشواری نمی‌خواهد تا شماره مقرر را تکمیل کنید و خدا را به پاس آنکه راهنمایی‌تان کرده است به بزرگی بستایید، باشد که شکرگذاری کنید.

جایگاه شب های قدر در این میان کجاست؟

شب‌ها و روزها از اهمیت خاصی نزد خداوند برخوردار هستند اما برخی از شب‌ها و روزها نسبت به دیگر اوقات از شرافت و فضیلت بیشتری برخوردارند، شب قدر از بزر‌گ‌ترین و بلندمرتبه‌ترین شب‌های سال محسوب می‌شود، در اهمیت شب قدر همین بس که خداوند درک آن را مافوق طاقت بشر دانسته و برتری آن را از هزار ماه بیشتر می‌داند، سوره‌ای را به آن اختصاص داده و می‌فرماید: بسم‌الله الرحمن الرحیم؛ إِنّا أَنْزَلْناهُ فِى لَیْلَةِ القَدْرِ (1) وَما أَدْریکَ ما لَیْلَةُ القَدْرِ (2) لَیْلَةُ القَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ (3) تَنَزَّلُ المَلآئِکَةُ وَالرُّوحُ فِیها بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ (4) سَلامٌ هِىَ حَتّى مَطْلَعِ الفَجْرِ (5) به نام خداوند بخشاینده مهربان؛ ما قرآن را در شب قدر نازل کردیم (1) و چه می‌دانید شب قدر، چه جایگاهی دارد؟ (2) شب قدر از هزار ماه بهتر است (3) در آن شب فرشتگان، با روح به فرمان پروردگارشان برای کاری که مقرر شده است، فرود می‌آیند (4) آن شب تا صبح‌دم، صلح و سلام است. (5) حمران می‌گوید از امام باقر (ع) در مورد آیه انا انزلنا فی لیله مبارکه پرسیدند، حضرت فرمودند که شب مبارکی که در آیه ذکر شده همان شب قدر است و این شب هر سال در ده روز آخر ماه مبارک رمضان قرار دارد و قرآن جز در شب قدر فرو فرستاده نشد. خدای گرامی و بزرگ می‌فرماید: فیها یفرق کل امر حکیم، در ادامه فرمود: در شب قدر هر آنچه از نیکی و بدی، فرمان‌بری و نافرمانی، تولد و مرگ یا روزی‌ای که تا سال آینده رخ خواهد داد، مشخص و معین می‌شود؛ پس هر آنچه در آن شب معین شود و بر آن حکم رود، حتمی و یقینی است و مشیت خداوند نیز به آن تعلق می‌گیرد، راوی می‌گوید: عرض کردم شب قدر برتر از هزار ماه است یعنی چه؟ امام علیه السلام فرمود: کردار درست از نماز و زکات و انواع نیکی‌ها در این ماه، برتر از انجام همان اعمال در هزار ماه دیگری است که شب قدر در آن ماه نیست و اگر خداوند بر مؤمنان فزونی نمی‌داد به آن دست پیدا نمی‌کردند ولی خداوند پاداش مؤمنان را به خاطر محبت و دوستی ما دوچندان می‌کند.

ارتباط روزه با این ماه چیست؟ 
روزه یکی از اعمال ویژه برای تعالی و سیر الی الله است که خداوند برای انسان تدبیر کرده، عملی که در طول تاریخ بشر و در تمام ادیان جریان داشته است البته در برخی از ادیان زمان بیشتری داشته و شرایط سخت‌تری بوده و در برخی از ادیان به ویژه در آخرین دین خداوند بر مردمان منت گذاشته و کمترین وقت و بهترین شرایط را با بالاترین کیفیت و تأثیرگذاری در روزه ماه مبارک رمضان قرار داده است. نکته دیگر این که با اینکه خداوند خالق و رب همه موجودات است اما در برخی از دعاها پیامبر و ائمه علیهم السلام خداوند را خدای ماه مبارک رمضان می‌خوانند و این ترکیب نشان از اهمیت این ماه دارد چرا که این تعبیری نیست که برای همه مخلوقات به کار گرفته شده باشد و فقط در برخی موارد از این ترکیب استفاده می‌شود.

آیا رمضان نامی از نام های خداست؟
بله! پیامبر و اهل بیت از اینکه مردم ماه مبارک رمضان را فقط با واژه رمضان بنامند جلوگیری می‌کردند؛ غیاث پسر ابراهیم می‌گوید: امام صادق (ع) از پدر بزرگوارش و او از جد عظیم‌الشأنش‌ روایت نموده که حضرت علی (ع) فرمودند: نگویید رمضان بلکه بگویید ماه رمضان چون شما نمی‌دانید رمضان چیست! البته در برخی موار به اسرار این نهی نیز اشاره شده به عنوان مثال شخصی به نام سعد از امام باقر (ع) نقل می‌کند که: هشت نفر در محضر آن بزرگوار نشسته بودیم و درباره رمضان صحبت می‌کردیم، حضرت فرمود: نگویید این رمضان و نگویید رمضان رفت، رمضان آمد! زیرا رمضان نامی از نام‌های خداوند عزوجل می‌باشد، نمی‌آید و نمی‌رود، آنکه می‌آید و می‌رود زایل و نیست‌شونده است بلکه بگویید ماه رمضان یعنی ماه اضافه گردیده به اسمی که نام خدا است، ماهی که قرآن در آن ماه نازل گردید و خداوند آن را حجت و محل شادمانی برای اولیای خود قرار داده است. دلایل دیگری مانند بهار قرآن بودن، ولادت کریم آل الله، شهادت امام المتقین و ...وجود دارد که بر عظمت این ماه مبارک می‌افزاید.

چرا برای ورود به این ماه آداب خاصی وجود دارد؟
خداوند نعمات خود را برای رشد در اختیار انسان قرار داده و دین، شیوه بهره‌برداری از نعمات الهی است. شیوه‌های مختلف بهره‌برداری از زمان‌های مختلف، متناسب با تأمین ابدیت انسان است. ماه مبارک یکی از نعمات زمانی است که خداوند در اختیار انسان قرار داده و برای استفاده حداکثری از آن تمام شرایط مؤثر را فراهم نموده است. پیامبر اعظم (ص) در سخنانی که در آخرین روزهای شعبان برای مردم ایراد فرمودند خبر از برتری ماه مبارک نسبت به سایر ماه‌ها نزد خداوند می‌دهد و خبر از افضلیت روزها، شب‌ها و ساعاتش نسبت به سایر ماه‌ها. امام رضا (ع) از اجداد طاهرش از امیرالمؤمنین (ع) نقل می‌ کند که رسول خدا (ص) روزی برای ما چنین سخنرانی فرمود: ای مردم ماه خدا با برکت و رحمت و آمرزش به شما رو آورده است، ماهی که پیش خدا بهترین ماه است و روزهایش بهترین روزها و شب‌هایش بهترین شب‌ها و ساعاتش بهترین ساعات است، ماهی که همه شما به مهمانی خدا دعوت شده‌اید و همه شما در این ماه از اهالی با کرامت الهی هستید. امام باقر (ع) به نقل از رسول معزز اسلام می‌فرماید که چون چشم رسول خدا به هلال ماه رمضان می‌افتاد رو به مردم می‌کردند و می‌فرمودند ای مردم مسلمان چون ماه نو ماه رمضان سر زند شیاطین متمرد در بند شوند و درهای آسمان و درهای بهشت و درهای رحمت گشوده گردند و درهای دوزخ بسته شوند و دعا مستجاب گردد و برای خدا عزوجل نزد هر افطاری آزادشدگانی باشند که آنها را از دوزخ آزاد کند و هر شب منادی فریاد زند آیا درخواست‌کننده‌ای هست؟ آیا آمرزش‌جویی است؟ خدا به هر منفقی عوض و به هر بخیلی ضرر دهد تا زمانی که هلال شوال بیاید خطاب به مؤمنان فریاد می‌شود که فردا برای جائزه‌های خود حاضر باشید که فردا روز جائزه است سپس امام پنجم فرمود همانا بدان که جانم به دست او است این جائزه پول طلا و نقره نیست.

 در این ماه با شیطان چه باید کرد؟  
شیطان از اصلی ترین دشمنان انسان است لذا خداوند از انسانها می خواهد که او اطاعت کنند و از طرفی به پیروز از نقشه های شیطان نپردازند و در سوره بقره می فرماید: یا ایها الذین امنوا ادخلوا فی السم کافه و لا تتبعوا خطوات الشیطان انه لکم عدو مبین.ای کسانی که ایمان آورده اید، همگی به اطاعت خدا وارد شوید، و از نقشه ها و گام های شیطان پیروی نکنید، چرا که او برای شما دشمنی آشکار است. شیطان بعد از مهلت گرفتن از خداوند، برای گمراه نمودن انسان قسم می خورد و به خداوند جسارت نموده و می گوید: قال رب بما اغویتنی لازینن لهم فی الارض و لاغوینهم اجمعین. گفت: پروردگارا به سبب آنکه مرا گمراه ساختی، من هم گناهانشان را در زمین برایشان می آرایم و همه را گمراه خواهم ساخت اما امام رضا (ع) خبر از این مطلب مهم می دهد که دشمن قسم خورده و خطرناک انسان در ماه مبارک رمضان در غل و زنجیر است و خطر او برای انسان به کمترین حد خود می رسد. امام رضا (ع) به نقل از پدرانش می فرماید: که در شب اول ماه رمضان شیطان های سرکش در بند کشیده می شوند و در هر شب هفتادهزار نفر آمرزیده می شوند و در شب قدر به تعداد افراد آمرزیده شده در رجب و شعبان و ماه رمضان تا آن روز آمرزیده می شوند، جز کسی که میان او و برادرش کینه ای می باشد که خدا عز و جل می فرماید بنگرید این آمرزیده شده ها را تا این که آشتی کنند.

انسان چگونه می تواند تمام ظرفیت های خود را برای بهره مندی از این ماه بکار گیرد؟
این که انسان بتواند از تمام امکانات و ظرفیت هایش استفاده نماید بستگی به این دارد که خداوند چه چیزی را امکان و ظرفیت برای انسان قرار داده است پیامبر در خطبه ای که امام رضا (ع) از ایشان نقل می نماید خبر می دهد که خداوند تنفس، خواب، تشنگی و گرسنگی و سایر رفتارهای ضروری و طبیعی انسان را هم ظرفیتی برای تعالی انسان قرار داده، به گونه ای که نفسهای انسان را تسبیح و خواب او را عبادت بشمار می آرود. امام رضا (ع) از اجداد طاهرش از امیرالمومنین (ع) نقل می نماید که رسول خدا (ص) روزی برای ما چنین سخنرانی فرمود: نفس ها شما در این ماه تسبیح است و خواب شما در ان عبادت است و اعمال و رفتارتان در آن پذیرفته شده و دعایتان در آن مورد اجابت قرار گرفته شده است.

ادامه دارد...

پایان پیام/