خبرگزاری شبستان // ارومیه
مقبره سیدصدرالدین متعلق به دوره اسلامی "عصرصفویه" است و درکوهپایه شمالغرب چالدران (چهار کیلومتری شهرستان چالدران ) و درکناره جنوبی جاده شوسه روستای گل اشاقی به سعدل قرار دارد.
این اثر زیبا از جمله مقبره های منحصر به فرد اسلامی است که به صورت بنای شش ضلعی احداث شده و در دشت وسیعی قرار گرفته است که این دشت یادآور واقعه تاریخی جنگ چالدران و نبرد سهمگین ایران و عثمانی در دوم رجب سال920 هجری قمری برابر با دهم شهریورماه 893 خورشیدی است که در آن سپاهیان ایرانی به فرماندهی شاه اسماعیل صفوی در راه حقظ استقلال وطن در نبردی نابرابر، مردانه با دشمن جنگیدند.
مقبره متعلق به سید صدرالدین صفوی، وزیر اعظم شاه اسماعیل صفوی است که در جنگ چالدران با رشادت های فراوان با همراهی 27 هزار نفر از سربازان رشید اسلام در این محل به شهادت رسید.
میرسید شریف الدین علی صدر قاضی عسگر شیرازی ملقب به سیدصدرالدین از امرا‍ء شاه اسماعیل صفوی است که در آن جنگ به شهادت رسید و مقبره وی از آن زمان مورد تکریم و احترام اهالی چالدران و مناطق اطراف است.
این مقبره علاوه بر ارزش های تاریخی، به علت تاثیرپذیری از معماری اصیل و غنی اسلامی و کاربرد مصالحی چون آجر قرمز و سنگ های سفید در بین آثار تاریخی آذربایجان غربی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
این آرامگاه از بیرون شش‌گوشه و درونش مدور است.
بنای موجود از سه ماده اصلی سنگ عمدتا سفید با ملات گل و آهک ساخته شده است. بنا بر روی یک کرسی چینی سنگی ساخته شده و بالابودن آب های تحت الارض، پی مقبره را از بین برده است.
همچنین سنگ‌های حجاری شده بکار رفته در بنا از نوع آتش فشانی و اسیدی متعلق به کواترنر بوده و عمدتاً برنگ سفید هستند.
این اثر در تاریخ 25 اسفند 1379 با شماره ثبت 3256 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
در ورودی محوطه مقبره مجسمه شاه اسماعیل اولین بنیانگذار حکومت شیعه دوازده امامی به صورت ایستاده و به ارتفاع 5.3 متر از فایبرگلاس و بتون به رنگ برنز خودنمایی می کند.
گنبد زیبای این یادمان به صورت دو پوش طراحی شده و ارتفاع بنا با احتساب آن به 25 متر می رسد.
در بخش بیرونی بنا و قسمت تحتانی آن به پیروی از اسلوب ساخت مقبره ازسنگ های سفید تراش خورده استعمال شده و در سمت فوقانی آن حجرات تزئینی همراه با طاق های جناقی به چشم می خورد.
قرینه سازی و بندکشی آجرها به صورت فیل پوش های منظم، قاب بندی و حرکت یکنواخت آجرها در جهت احداث گنبد زیبایی این بنا را دوچندان می کند.
ایوان رفیع و زیبای مقبره در سمت جنوب آن تعبیه شده و تزئیناتی همچون مقرنس کاری، آجرکاری و قاب بندی در آن به کار رفته و نورگیرهای داخلی قسمتی از نور داخل یادمان را تامین می کنند.
بنای اولیه مقبره به صورت ساختمانی مدور از سنگ و گل بصورت ساده بود که پس از انجام مطالعات باستان شناسی سازمان میراث فرهنگی در سال 1378 به پاس احترام به شهدای حماسه تاریخی چالدران با حفظ پلان مقبره یک یادمان آجری گنبددار از روی پی اصلی احداث کرد.
همچنین وزارت کشور نیز در سال 1376 به پاس احترام به شهدای جنگ چالدران - جنگ شاه اسماعیل صفوی با سلطان سلیم اول پادشاه عثمانی در سال 920 هجری قمری- شهرستان سیه چشمه را به چالدران تغییر نام داد و آن را از بخش به فرمانداری ارتقا داد.
این مقبره بعد از تاریخ جنگ دشت چالدران که بین سپاه ترک و شاه اسماعیل صفوی رخ داده ساخته شده است.
روایت می کنند دراین جنگ سپاهیان ایرانی به فرماندهی شاه اسماعیل صفوی در راه حفظ استقلال وطن، در نبردی نابرابر، مردانه با دشمن جنگیدند و خون پاکشان دشت چالدران را پاک و مطهر کرد.
در این جنگ سپاه اندک‌شمار ایران، به‌رغم رشادت‌های فراوان، در برابر لشکر گران عثمانی که مجهز به سلاح‌های سنگین بود، شکست خورد.
یکی از این شهیدان، میرسید شریف الدین علی صدر قاضی عسگر شیرازی ملقب به سیدصدرالدین ازامرا‍ء شاه اسماعیل صفوی است که در آن جنگ به شهادت رسید و مقبره وی از آن زمان مورد تکریم و احترام اهالی چالدران و مناطق اطراف است.
با مراجعه به تاریخ می توان علل و دلایل جنگ چالدران را اینگونه بیان کرد که:
بعد از اینکه شاه اسماعیل صفوی درسال907ه.ق به سلطنت رسید. دستور داد تا عبارات" اشهدان علیا ولی الله وحی علی خیرالعمل" را که از زمان قتل ابوالحارث ارسلان بن عبداله متروک شده بود. وارد اذان نمایند. وی از این کار دو مقصود را دنبال می‌کرد: یکی بر انداختن حکومت ملوک الطوایفی و دیگری جایگزین کردن حکومتی مقتدر و متمرکز تحت لوای مذهب تشیع.
دولت جدیدالتاسیس صفوی با کاربرد ایدئولوژی" جهادمذهبی" درجوار مرزهای شرقی امپراتوری عثمانی برای دولتمردان آن کشور قابل تحمل نبود و خطر جدی برای آنها محسوب می‌شد.
عده زیادی ترکمن که از هواداران مذهب شیعه و شاه اسماعیل بودندو قوای برون مرزی ایران را در داخل آن امپراتوری تشکیل می دادند از تلاش‌های وی برای برقراری دولتی شیعی مذهب در ایران حمایت می‌کردند.
همچنین، شورش وسیع شیعیان در ولایت"تکه"نشانه عدم پایان خطر هواداران شاه اسماعیل صفوی در آسیای صغیر تلقی می‌شد چه درسال916ه.ق/1511م عده زیادی از افراد قبیله تکلو به ایران آمده و سپاه شاه اسماعیل را تقویت کردند.
این وقایع نشانه بارز نفوذ مکتب اعتقادی صفویه در آناتولی شرقی بود.ضمنا"،پس ازسقوط خلافت عباسی بدست هلاکوخان،سلاطین عثمانی خود را جانشینان بلافصل پیغمبر می دانستند و نسبت به تحولات ایران،نظرخوشی نداشتند و به انگیزه توسعه طلبی،خود را وارث خلافت اسلامی و به تبع ایران را جزو قلمرو عثمانی می انگاشتند.
شکست اوزبکان نیز درشرق که دوست و مهتر سلاطین عثمانی بشمار می رفتند. دوکشور را به صورت دشمنان آشتی ناپذیر درآورد و سبب فرسایش توان دوکشور طی قرون شد و حاصل آن نبرد خونین چالدران است که منجر به کشته شدن هزاران تن از دو طرف شد.
استفاده از پلان 6 ضلعی در مقبره سید صدرالدین وزیر اعظم شاه اسماعیل صفوی حاکی از اعتقاد بی چون و چرای شیخ به سلسله صفوی و نهایتا به علی و اولاد علی و نیزاعتقاد راسخ به بانی تشیع امام جعفرصادق(ع) می‌تواند محسوب شود.
گفتنی است: شهرستان چالدران در سمت شمال غربی استان آذربایجان غربی واقع است و از سمت غرب با کشور ترکیه هم مرز است. چالدران از دو بخش مرکزی و دشتک تشکیل شده و وسعتی حدود 1975 کیلومترمربع دارد و جمعیت آن حدود 50 هزار نفر است.
لازم به ذکر است: نام این شهر پیش‌تر «سیه چشمه» بود که به پاس یادبود شهیدان جنگ چالدران که جان خویش را بر سر دفاع از خاک ایران‌زمین دادند، به چالدران تغییر نام داد.
چالدران به خاطر هوای خنک در تابستان، می‌تواند پذیرای گردشگران بسیاری باشد.
پایان پیام/
نظر شما