خبرگزاری شبستان: مساجد جامع به عنوان مهم ترین عناصر کالبدی –فرهنگی ازاهمیت ویژه ای برخوردار هستند و وجود آن ها در شهر و روستا حاکی از جمعیت نسبتا زیاد آن محل در گذشته و توجه و اهتمام مردم به مسائل مذهبی می باشد. از جمله این مساجد قابل ارج، مسجد جامع قاین است با بنایی بسیار قدیمی که درنهایت شکوه و جلال با وجود 1100 سال قدمت، فضایی روحانی و معنوی و ظاهری دلچسب و فرح انگیز دارد و همچنان بلند ترین عمارت قاین است. به نظر می رسد درمورد بنای اولیه آن اختلاف نظرهایی وجود دارد؛ اما استقرار یکی از پایه های این مسجد بر روی آتشکده ساسانیان گویای تاریخ کهن آن است.
این مسجد که در مرکز شهر آرین شهر در استان خراسان جنوبی قرار دارد با مصالح خشت، آجر و ملات گچ در دوره صفویه ساخته شده است؛ فضاهای ضلع شمالی و غربی آن در دوره معاصر تخریب و به جای آن یک باب حسینیه بنا شده است .این مسجد 2470 متر مربع وسعت دارد که 1050 متر مربع آن زیر بنای ایوان شبستان ها و حجره ها و1200متر مربع عرصه داخلی است.
حیاط مسجد محوطه ای به در ازای 33 و پهنای 28 متر است که در اطراف آن حجره هایی به عمق 2 متر قرار دارد. از شاهکارهای معماری این مسجد، ایوان آن است که به طرز با شکوهی به زیبایی مسجد گوهر شاد با ارتفاع 18متر، عرض 11متر و طول 22 متر ساخته شده است. قبلا دو مناره در دو سمت ایوان به ارتفاع 5 متر وجود داشته که باعث زیبایی بیشتر مسجد می شده و تا قبل از ویرانی صدای موذن از آن بلند بود. سقف ایوان 4 طاق و 3 گنبد دارد که به طرز زیبایی رنگ آمیزی و تزیین شده ومعرق کاری هایش بسیار ظریف و زیباست نقاشی های ایوان به شیوه اصفهانی بوده و در دوره صفویان انجام شده و در زمان های بعد روی آنها را رنگ زده اند.
کتیبه های متعددی در این مسجد وجود دارد که به طور صریحی گویای این مطلب است که این بنا بارها بر اثر زلزله صدمه کلی دیده و مرمت شده است. به عنوان نمونه در یکی از کتیبه های ایوان به سال 796هجری قمری نوشته شده : این بنا به فرمان جمشید قارن از خاندان معروف قارن که در دوره امیر تیمور جهانگشا حاکم قاین و مدتی حاکم ساری و دامغان بود تعمیر و مرمت شد و یا سنگ لوحی در سمت راست ورودی ایوان مسجد به ابعاد 120در50سانتی متر وجود دارد که با خط بسیار زیبای رقاع بر روی آن امر شاه سلیمان صفوی به بازسازی مسجد بتاریخ 1080هجری قمری آمده است.
نکته قابل توجه دیگر در این مورد این است که در کاوش های شبستان شمالی به سال 1354ستون های سنگی با درازا و پهنای یک متر در یک متر از سنگ و لاشه وملات و ساروج کشف شده که پایه های کنونی بر روی آن ها بنا گردیده و وجود یک ستون چهار قلو در شبستان مشابه ستون های مسجد جامع اصفهانی قدمتی از دوره سلجوقی را نشان می دهد که احتمالا در دوره تیموری تجدید بنا شده است؛ گمانه زنی در این محل به عمق 60سانتی متر وکشف قطعاتی از آجر و سفال های سلجوقی نشان داد که مسجد در یک زلزله شدید خراب شده است.
حمید حلاج مقدم، معاون میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان خراسان جنوبی به نام پیشین این مسجد اشاره می کند و می گوید: مسجد جامع قاین آرین شهر در گذشته به مسجد سده مشهور بوده و متعلق به دوران صفویان است.
وی مسجد جامع قاین را یک اثر ویژه مذهبی با ویژگی های معماری شاخص معرفی می کند و به این دلیل مرمت و تعمیر قسمت های آسیب دیده و تخریب شده آن را اقدامی در راستای حفظ اماکن تاریخی و مذهبی می داند.
حلاج مقدم با اشاره به ثبت این مسجد به شماره 6733 در فهرست آثار ملی کشور در مورد مرمت این اثر تاریخی مهم توضیح می دهد و می گوید: تاکنون مرمت شبستان شامل محراب، پاک سازی تزئینات منبر چوبی، پاک سازی تزئینات رنگی اصلی سطوح تزئینی، کف سازی و همچنین مرمت تزیینات آجری داخلی ایوان و بازسازی رواق های حیاط به انجام شده است و مرمت این بنا همچنان ادامه دارد.
پایان مرمت تا پایان شهریور
معاون میراث فرهنگی استان خراسان جنوبی با تاکید بر این که 70 درصد از کار مرمت مسجد جامع قاین انجام شده است، اظهار می کند: این عملیات زیر نظر کارشناسان مختلف انجام شده است و تا پایان شهریور 91 مراحل مرمت و بازسازی به اتمام می رسد.
وی با اشاره به این که عملیات حفاظت و استحکام بخشی این مسجد تاریخی از سال 89 آغاز شده است، می گوید: بر طبق پیش بینی های انجام شده مرمت مسجد جامع قاین در حدود 3 میلیون تومان هزینه در بر دارد که از محل اعتبارات ملی (مساجد جامع) و اعتبارات تملک دارایی های سرمایه ای تامین می شود.
با توجه به نوع معماری و ارزش تاریخی بناهای تاریخی از جمله ساختمان با ارزش مسجد جامع قاین، همت بسیاری لازم است تا این بناها از آسیب های انسانی و طبیعی در امان بمانند و این وظیفه ای همگانی ست که در جهت پاسداشت مفاخر ملی و مذهبی اهتمامی ضروری به کار گرفته شود.
پایان پیام/
نظر شما