تازیانه بر پیکر امیرچخماق

خبرگزاری شبستان: امیر چخماق نام نا‌آشنایی نیست. از آن به عنوان نماد فرهنگی یزد یاد می‌کنند؛ اثری منحصر به‌فرد که مثل آن در هیچ جای ایران ساخته نشده ‌است. مجموعه امیر چخماق که شامل مسجد، تکیه، بقعه ستی فاطمه، بازارچه حاجی قنبر، آب انبار ستی فاطمه، نخل و آب انبار تکیه امیر چخماق است از شاخص ترین مجموعه‌های تاریخی ایران محسوب می‌شود و تقریباً در وسط بافت قدیمی شهر یزد واقع شده است که یکی از نقاط سوق الجیشی و مهم یزد نیز به شمار می آید. در این میان می توان مسجد امیر چخماق را اثری برجسته در این مجموعه دانست که در دوره صفویه به همت امیر جلال الدین چخماق شامی حاکم یزد و از امراء و سرداران و مقربین درگاه شاهرخ و زن او ستی (بی بی) فاطمه خاتون احداث شده است.

آن گونه که روایت می‌شود حدود 60 سال پیش، در هنگام ایجاد خیابان قیام و میدان امیرچخماق، ترکی نسبتا بزرگ در سمت چپ میدان به صورت شیب از سوی مناره چپ به سمت غرفه‌ها ایجاد شد که در دوره‌های مختلف با ایجاد غلاف و شانه و راهکار دیگر از تخریب بنای آن جلوگیری شد. به گونه ای که گنبد مسجد خمیده و ترکدار شده و البته در میان کاشی های سبز رنگ و کتیبه‏ای به خط کوفی همچنان می درخشد.

از سویی دیگر به گفته مسئولان میراث فرهنگی، در چند سال اخیر احداث کنارگذر، ایوان‌های جدید در این میدان تاریخی و از همه مهم‌تر عبور روزانه صدها وسایل نقلیه سبک و سنگین از کنار این بنای عظیم تاریخی، احتمال افزایش فاصله بین ترک های موجود در این مجموعه را بسیار بیشتر کرده است.

همچنین حضور متداوم جگر فروشی های یزد و تجمع بی رویه آنان در بازارچه این میدان علاوه بر ایجاد چهره ناخوشایند در یک مجموعه تاریخی مهم مشکلات دیگری همانند ایجاد ترافیک و شلوغی های خارج از عرف را در پی داشته است. البته این توضیح لازم است که فعالان حوزه میراث فرهنگی استان یزد برای نجات مسجد امیر چخماق از نابودی تدریجی هرساله دست به اقدامات شایسته ای برای محافظت این بنا از خطرات ذکر شده زده اند و تصمیماتی جدی برای رفع این مسائل اتخاذ کرده اند.

بهرام رضایی، مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد با اشاره به این که مرمت مسجد امیر چخماق یزد تا چند روز آینده آغاز می شود و وجود ترک های موجود در دیواره آن تهدید جدی ای نیست، می گوید: برای مرمت این بنای تاریخی و با ارزش در حدود 100 میلیون تومان اعتبار از منابع اعتبارات ملی و سازمان میراث فرهنگی دریافت شده و امید است تعمیرات این مسجد تا پایان سال 91 به اتمام برسد.

وی با اشاره به این امر که مسجد امیر چخماق دچار مشکلات و مسائل دست و پا گیر سازه ای همانند تکیه امیر چخماق نیست و همین امر کمک شایانی در امر تسریع عملیات مرمتی این بنا محسوب می شود، اظهار می کند: مرمت مسجد امیر چخماق شامل تزیینات آجری، گچ کاری، بدنه سازی، ساماندهی تعمیرات الکتریکی و در کل مرمت های جزیی یک بناست که هم اکنون برای اجرای این طرح قراردادی با مهندسان مشاور پیمون بسته شده و تا در روز آینده عملیات تعمیرات توسط مرمت کاران کاربلد و حرفه ای از سوی سازمان میراث فرهنگی استان یزد آغاز می شود.

وی سپس به مشکلات مهم و جدی همانند حضور جگرکی‌های زیر بازارچه که باعث ایجاد چهره ای برای مجموعه امیرچخماق شده اشاره می کند و می گوید: ترک‌های موجود در دیوارهای تکیه و مسجد امیر چخماق و همچنین وجود فاضلاب و پساب‌های مغازه‌های اطراف مجموعه تهدیدی جدی برای این مجموعه به شمار محسوب می شود و همین امر کاهش حضور گردشگران این مجموعه را نیز به دنبال دارد.

رضایی می‌افزاید: در حال حاضر یکی از اهداف سازمان میراث فرهنگی استان یزد این است که برای حل مشکلات این مجموعه مغازه‌های زیر بازارچه را به مکانی فرهنگی مانند بازارچه صنایع دستی منتقل کند تا مشکلات نظافتی و همچنین ترافیک موجود در میدان امیرچخماق و شلوغی غیر متعارف این مجموعه را به نحو شایسته ای حل کند.

وی تاکید می کند: این مسجد به دلیل اهمیت و ارزش تاریخی معتبر و قرار داشتن در میدان تاریخی امیر چخماق برای در امان بودن از گزند خطرات یک بنای تاریخی هر سال مورد مرمت های جزیی قرار می گیرد و هم اکنون مرمت کاران در حال رسیدگی به وضعیت ظاهری این اثر هستند.

گفتنی است مجموعه تاریخی امیرچخماق در سال 1330 هجری شمسی و با شماره 383  و مسجد امیر چخماق در سال 1341 با شماره مستقل 247 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده‌اند. همچنین این بناها و دیگر الحاقات به عنوان مجموعه امیرچخماق نیز با شماره 2416 به ثبت ملی رسیده ‌است.
پایان پیام/