دین‌زدایی، دین‌ستیزی و دین‌پرهیزی موضوعات اصلی سکولاریسم

به گزارش خبرنگار گروه قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، دکتر «علیرضا معاف»، معاون قرآن و عترت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی امروز شنبه چهارم شهریور در سومین جلسه از سلسله نشست های حکمرانی قرآنی گفت: در حال حاضر این سوال مطرح است که نتیجه حدود پنج دهه تحقق جمهوری اسلامی بر دین دار شدن مردم یا گرایش مردم به دین منجر شده است یا خیر؟ این جزو اصلی ترین سرفصل هایی است که جریان رقیب یا جریان سکولار مطرح می کند.

وی با اشاره به چهارچوب اصلی بحث سکولاریسم تصریح کرد: یک بحث مهم این است که آیا قرآن در برابر سکولاریسم ساکت است یا حرفی برای گفتن دارد یا خیر که در پاسخ باید بگوییم ساکت نیست بلکه ناطق است و آیات متعددی در این زمینه وجود دارد؛ حضرت آیت الله جوادی آملی در تفسیر آیه 24 سوره جاسیه «ما هِیَ إِلَّا حَیاتُنَا الدُّنْیا نَمُوتُ وَ نَحْیا وَ ما یُهْلِکُنا إِلَّا الدَّهْرُ وَ ما لَهُمْ بِذلِکَ مِنْ عِلْمٍ إِنْ هُمْ إِلَّا یَظُنُّونَ » و گفتند: جز همین زندگی دنیایی، زندگی دیگری نیست، می‌میریم و زنده می‌شویم (یک گروه می‌رویم و یک گروه می‌آییم) و ما را چیزی جز طبیعت و روزگار نابود نمی‌کند، در حالی که هیچ گونه علمی بر این ادّعا ندارند. می فرماید: این آیات چکیده آن چیزی است که کانت و علمای غرب در این 400- 500 سال اخیر گفته اند و تعبیری دارند که دنیای بی آخرت حرکت بی هدف و بازیچه است. این تعبیری است که در کتب تفسیری ما که «دنیا لعب» به چه معناست؟ لعب از همین لعاب و آب دهان است که هیچ کسی را سیراب نمی کند.

وی با اشاره به معنای سکولاریسم اظهار کرد: اگر ما جدایی دین از نظامات سیاسی، فرهنگی و اجتماعی را تعریف کنیم طبعا در جامعه سکولار تعیین همه ارزش های فرهنگی و همه روش های مدیریتی باید در جداسازی از دین، آموزه های دین و عرصه های دینی صورت بگیرد؛ ضمن اینکه من این دین زدایی را با سه تعبیر دین ستیزی، دین گریزی و دین پرهیزی همنشین می کنم لذا اگر ما سکولاریسم را به این معنا بگیریم که این معنای مرجع، مختار یا منتخب خوبی است، همه آیاتی که به تمکن در زمین و قدرت سیاسی اشاره می کند در نفی سکولاریسم قابل برداشت است و همه آیاتی که به حاکمیت حرف خدا و تاکید بر اجرای نسخه الهی در قرآن پرداخته است، همه اینها در نفی سکولاریسم خواهند بود. مانند آیه 36 سوره نحل که می فرماید: «وَ لَقَدْ بَعَثْنا فِی کُلِّ أُمَّةٍ رَسُولًا أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَ اجْتَنِبُوا الطَّاغُوتَ فَمِنْهُمْ مَنْ هَدَی اللَّهُ وَ مِنْهُمْ مَنْ حَقَّتْ عَلَیْهِ الضَّلالَةُ فَسِیرُوا فِی الْأَرْضِ فَانْظُرُوا کَیْفَ کانَ عاقِبَةُ الْمُکَذِّبِینَ»  (وهمانا ما در میان هر امّتی پیامبری را برانگیختیم (تا به مردم بگویند) که خدا را بپرستید و از طاغوت (و هر معبودی جز خدا) دوری نمایید، پس گروهی از مردم کسانی هستند که خداوند هدایتشان کرده و بعضی از آنان گمراهی بر آنان سزاوار است، پس در زمین سیر و سفر کنید، تا ببینید که پایان کار تکذیب کنندگان چگونه بوده است؟) لذا این یک مدل و الگو را بیان می کند. اسلام سیاسی و اسلام غیر سیاسی شاید همین آیه باشد.

معاف با اشاره به اینکه آیه ۲۷ سوره «انفال» و آیه ۵۹ سوره «نساء» حرف از دخالت حکومت دینی در امور جامعه و مردم دارد و در نفی سکولاریسم است، گفت: این آیه سوره «نساء» به روشنی برای جامعه اسلامی فرمانده انتخاب می‌کند و اتفاقاً اینجا باید گفت که این سکولارها هستند که باید به خوانش عملکرد خود در نسبت میان حکومت و دین بپردازند چرا که قرآن با اشارات متنوع و متعدد خود، تکلیف جامعه را با استقرار حکومت دینی مشخص کرده است.

معاون قرآن و عترت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه افزود: همه آیاتی که به استقلال از غیر خدا دعوت می کنند، همه اینها در ذیل این بحث گنجانده می شود. استقلال هم اکنون اصلی ترین نقطه دشمنی با ماست.علامه طباطبایی فرموده اند: اساسا اگر جایی نفاق دیدید یعنی حکومت دینی است. در حکومتی که دینی نیست، نفاق وجود ندارد. لذا همه آیاتی که به تحقق عدالت به طور خاص در آیه 25 سوره حدید اشاره دارد. به تعبیر علامه طباطبایی «حدید» همین بحث اعمال قدرت توسط حکومت اسلامی است؛ بنابراین بسیار مهم است که ما بدانیم قرآن در این مباحث حرف اول را می زند.

معاف تصریح کرد: همه آیاتی که به قتال با دشمنان می‌پردازند و حتی آیاتی که نفاق را به عنوان یک پدیده در جامعه اسلامی مطرح می‌کنند، اشارات قرآنی هستند در نقد و رد مقوله سکولار چرا که باید قائل به این مسئله بود که هرجا نفاق مشاهد شود به معنی آن است که حکومت دینی قصد دارد دیدگاه دینی را در جامعه مطرح کند.

وی تصریح کرد: یکی از مباحثی که امروزه مطرح است، این است که در میان بخشی از مردم یک مسئله دوقطبی پیش آمده و نسبت به اصل نظریه دچار سوال شدند اینکه حالا انقلاب اسلامی دین را آورده آیا به دین ضربه نزده  است؟ در واقع از موضع دلسوزی برای دین این بحث را مطرح می کنند. بحثی هم از سال 1357 راجع به کیفیت اداره کشور مطرح بود که بسیار هم مورد توجه قرار گرفته است لذا ما در این نشست های حکمرانی به کیفیت اداره کشور توجه داریم.

معاون وزیر ارشاد با اشاره به سکولاریسم تصریح کرد: این ابروادی جداسازی دین از سیاست یا دین از علم یا دنیا از آخرت امروزه به عنوان یک رقیب جدی مطرح است که قرآن کریم نیز در این زمینه از هیچ چیز فروگذار نکرده است لذا تا به امروز زمان و تاریخ به نفع جمهوری اسلامی رقم خورده است. ما در برابر نظریه های رقیب پیروز بودیم. همین اربعین هفته آینده یکی از نشانه های آشکار آن است.

معاف در ادامه افزود: بحث سکولاریسم پیشا امام خمینی و پسا امام خمینی هم تفاوت دارد. انقلاب اسلامی از سال 42 آغاز شد و در سال 57 به پیروزی رسید، انقلاب اسلامی تاکنون بسیاری از مباحث را تغییر داده است. برخی معتقدند نظریه سکولاریسم 400- 500 سال سابقه دارد ولی به اعتقاد بنده اصل آن از سال 42 آغاز شده است.

وی گفت: امروز قطار حکومت دینی راه افتاده، هر چند در مسیر هم سنگی به آن می زنند اما دلیلش کنش ها و اقدامات ماست. به هر حال ما می توانیم امروز بحث پر دامنه نسبت حکمرانی قرآنی  و سکولار را مطرح و بررسی کنیم