پیامبر(ص) پایه گذار حقوق بشر و آزادی بیان هستند/ تحریف بخشی از سیره نبوی توسط تاریخ نگاران

به گزارش خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، در بخشی از سیره تاریخ اسلام گفته می شود: آیا آنچه را که پیامبر اکرم (ص) انجام می دادند، ما می توانیم الگوبرداری کنیم یا خیر. اهل بیت (ع) به صورت مستقیم (بیان) و غیر مستقیم (رفتار) به ما فهماندند که خیر؛ بلکه شما آنچه را که ما انجام دادیم را به سه بخش تقسیم کنید، یک بخشش منحصر به خود ماست (اهل بیت)، یعنی انسان های غیر معصوم و غیر اهل بیت (ع) توان، امکان و قابلیت انجام آن را ندارند لذا اگرکسی در این مقوله ورود کند یا مجبور به تحریف تاریخ می شود یا مجبور به انکار آن، به عنوان مثال در گزارش های تاریخی متعدد نقل شده است که حضرت علی (ع) در یک شب هزار رکعت نماز می خواندند، لذا هر فردی که بخواهد در این زمینه تحقیقی نماید می آید: زمان، مکان و شرایط خود را محور قرار می دهد، سپس با این گزاره یا آن را تحریف می کند یا منکر می شود لذا در این خصوص با حجت الاسلام والمسلمین «محسن ادیب بهروز»، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، مدرس و پژوهشگر حوزه و دانشگاه و مدیر گروه تاریخ اسلام حوزه‌های علمیه خواهران گفت و گویی انجام دادیم که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می شود.

چگونه می توانیم از سبک زندگی پیامبر اکرم (ص) برای جامعه امروز الگوگیری کنیم؟

آنچه امروز باید بیش از گذشته به آن توجه شود سبک زندگی «پیامبر اکرم (ص)» است ایشان تلاش وافری در ترویج دین اسلام داشتند اسلامی که آموزه هایش توسط پروردگار به بشر ارائه شد لذا قطعاً چنین دینی کاملترین و بهترین دین برای تمام بشریت خواهد بود، خداوند متعال پیامبر اکرم (ص) را به عنوان آخرین فرستاده خود برگزید و ایشان نیز با تمام وجود برای این وظیفه خطیر تلاش کردند.

در بحث تاریخ سیره به خصوص تاریخ و سیره پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت (ع) دو نگرش وجود دارد و پاسخ ها سوالات نیز مبتنی بر مبنایی ایست که فرد دارد. یک نگرش و رویکرد این است که می گوییم پاسخ به سوالات گزارش های مربوط به سبک زندگی ، روابط اجتماعی و آزادی بیان پیامبر اکرم (ص) با استناد به گزارش های تاریخی به خصوص منابع اهل سنت داده می شود.  فرض کنید اگر 10 منبع را مستند قرار دهند، 9 منبع از این منابع از اهل سنت است و بر اساس این منابع پاسخ سوالات را تنظیم می کنند؛ ضمن اینکه در بسیاری از جاها حتی افرادی با ظرافت و با این نگرش ، پاسخ سوالات را با تغییراتی ارایه می دهند که مخاطب هم متوجه نمی شود لذا متاسفانه پیامبر اسلام در جامعه امروز ما در بسیاری مواقع با این نگرش معرفی می شود که این نوع نگرش به دلایل متعدد مورد قبول بنده نیست.

اما نگرش ما این است، هرچه درون تاریخ به عنوان قاطعیت پیرامون زندگی پیامبر (ص) نگاشته شده است، باید از فیلتر قرآن عبور کند و در صورتی که قرآن مخالفتی با آن نداشته باشد، می تواند به عنوان یک گزارش واقعی در مورد پیامبر (ص)  مطرح شود. لذا وقتی آن را در فیلتر قرآن قرار می دهیم طبیعتا بخشی از این گزارش ها خواه از منابع شیعه باشد، خواه از منابع اهل سنت نمی تواند به عنوان یک واقعیت و یک گزاره مورد توجه قرار گیرد. بنابراین پاسخ به سوالات شما هم مبتنی بر این مستندات است. در واقع گزارشی را می پذیرد که قرآن با آن مخالفتی نداشته است.

سبک زندگی پیامبر (ع) کاملا برای جامعه امروز قابل الگوبرداری نیست

در بخشی از سیره تاریخ اسلام گفته می شود: آیا آنچه را که پیامبر اکرم (ص) انجام می دادند، ما می توانیم الگوبرداری کنیم یا خیر. اهل بیت (ع) به صورت مستقیم (بیان) و غیر مستقیم (رفتار) به ما فهماندند که خیر؛ بلکه شما آنچه را که ما انجام دادیم را به سه بخش تقسیم کنید، یک بخشش منحصر به خود ماست (اهل بیت)، یعنی انسان های غیر معصوم و غیر اهل بیت (ع) توان، امکان و قابلیت انجام آن را ندارند لذا اگرکسی در این مقوله ورود کند یا مجبور به تحریف تاریخ می شود یا مجبور به انکار آن، به عنوان مثال در گزارش های تاریخی متعدد نقل شده است که حضرت علی (ع) در یک شب هزار رکعت نماز می خواندند، لذا هر فردی که بخواهد در این زمینه تحقیقی نماید می آید: زمان، مکان و شرایط خود را محور قرار می دهد، سپس با این گزاره یا آن را تحریف می کند یا منکر می شود؛ مثلا می گوید: حضرت دو رکعت نماز خوانده، خداوند آن را هزار رکعت حساب کرده است در حالی که این گونه نیست. پس چرا  آنجایی که زکات نماز پیامبر (ص) هزاران برابر می شود این بحث ها مطرح نیست؛ لذا ما نباید در این موارد ورود کنیم، چون انبیا به ما فرمودند: شما نمی توانید.

برخی از شیوه های زندگی پیامبر اکرم (ص) بسیار ویژه بود

سبک زندگی پیامبر اکرم (ص) در خورد و خوراک هم بسیار ویژه بوده و به حداقل ها اکتفا می کردند ضمن اینکه آن حداقل ها هم یک ویژگی های خاصی داشتتند لذا این شیوه  تغذیه برای انسان امروز قابل تحمل و ملموس نیست. بنابراین یک بخشی از رفتارهاست که ما نمی توانیم آنها را انجام دهیم و مخصوص اولیای خداوند است؛ مثلا این دعای کمیلی که ما مقید به خواندن آن هستیم و بسیار هم مفید است، امیرالمومنین (ع) این دعا را به جناب کمیل که به مراتبی از کمال رسیده بود آموزش داده اند. در صورتی که اگر به بعضی از فرازهای آن توجه داشته باشیم،  می بینیم که اصلا در ویژگی های انسان امروز نمی گنجد و اگر هم بگوییم بزرگترین دروغ را در پیشگاه خداوند مرتکب شده ایم،حتی پیامبر اکرم (ص) هم در آموزه ها خود بین ابوذر و سلمان به دلیل قابلیت هایشان تفاوت قایل می شدند ؛ پس می گوییم سراغ آنها هم نمی رویم.

خوشبختانه ما با توجه به شاخص هایی که در منابع خود داریم و کاملا هم قابل شناسایی هستند، پاسخ سوالات خود را بر اساس آن شاخص ها تنظیم می کنیم. یعنی اگر کسی در منابع ما از این نکات مهم غفلت نماید، پاسخ هایی که دریافت می شود و در مباحث اجتماعی قرار می گیرد یا نکار  می شود یا تحریف ضمن اینکه این مسئله را بارها در مباحث تاریخی و علمی دیده ام. لذا ما گزارش های مربوط به سبک زندگی پیامبر (ص) را از فیلتر قرآن عبور می دهیم و گزارش هایی  ملاک است که برای ما قابل استفاده است و سبک زندگی حضرت در این مدار برای ما قابل اجرا می باشد و در صورتی که فردی از جامعه بشری این سبک زندگی پیامبر اکرم (ص) را در زندگی خود پیاده  نماید دستاوردهای زیادی نصیبش می شود. به عنوان مثال روابط زناشویی یکی از سبک های زندگی امروز ماست که پیامبر اکرم در این زمینه شاخص های فراوانی دارند. یکی از این شاخص ها مدارا کردن است، حضرت صراحتا فرمودند: اگر مشکلی بین شما و همسرتان بوجود آمد مدارا کنید.

معنای مدارا کردن این است که ما قانون عکس العمل را که امروز در روابط اجتماعی بین همسران دیده می شود را در زندگی مشترک خود پیاده نکنیم ، مثلا می گویند: شما به پدر من احترام گذاشتید من هم به پدر شما احترام می گذارم و بالعکس در صورتی که ما این عمل را در سیره پیامبر اسلام بین همسران نمی بینیم و تاکید حضرت (ص) این است که وقتی همسرتان رفتار ناپسندی انجام می دهد، شما در قبالش رفتار خوبی نشان دهید. چون این درست نیست که ما برای وادار کردن همسرمان به ترک گناه ، در قبالش دروغ بگوییم و این مساله در نظام الهی قابل قبول نیست ، چون منطق کار در جامعه ما این است که گفته می شود مخاطب را وادار به ترک گناه کنید در حالی که  شما مجاز نیستید برای هدایت دیگران خودتان را وارد جهنم کنید.

اتفاقا در مباحث روابط اجتماعی، امر به معروف و نهی از منکر ، بحث حقوق بشر و آزادی بیان این منطق حاکم است که می گوید: شما طوری رفتار کنید که آن عمل مورد رضایت خداوند باشد نه اینکه طبق منطق نظام بشری رفتار کنید. ما در نظام بشری می گوییم چگونه می توانیم فردی را وادار به ترک گناه کنیم. ممکن است من گاهی برای ترک یک رفتار غلط فرزندم را تنبیه بدنی کنم یا با دروغ ها و تهمت ها همراهش نمایم در حالی که ممکن است، او وادار به ترک گناه شود اما از سوی دیگر من خود را در منجلاب رفتارهای زشت قرار می دهم تا او هدایت شود. در روابط اجتماعی همسران به خصوص خانواده و حتی روابط اجتماعی آقایان با یکدیگر و خانم ها با یکدیگر باید آنچه را که اسلام فرموده: رفتار کنند و عمل نمایند اگر مخاطب شما اهل دروغ  است، ایرادی ندارد، شما راست بگویید؛  پس من مجاز نیستم به دیگران نیش زبان بزنم یا اشک طرف مقابلم را دربیاورم تا شاید او وادار به هدایت شود لذا ما این مسئله را در بخش سبک زندگی قبول نداریم.

سکوت بهترین توصیه پیامبر (ص) در آزادی بیان

توصیه پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت (ع) در مقوله سخن گفتن سکوت است. حتی عرفا و سالکانی مانند آیت الله بهجت فرمودند: سکوت کنیم. از مرحوم علامه طباطبایی نقل می کنند که فرمود: کمالاتم را با سکوت بدست آوردم . اول اینکه کجا حرف بزنم دوم اینکه حرفی بزنم که مورد رضایت خداوند باشد. لذا وقتی این شاخص را  مد نظر قرار می دادم در بسیاری از جاها سکوت می کردم و این سکوت کمالاتم را افزایش می داد.

حالا ما بیاییم در قالب "آزادی بیان" اجازه  سخن گفتن به افراد در هر جا و مکانی را بدهیم که هرچه می خواهند بگویند، در حالی که این مساله درست نیست و با نظام الهی در تضاد است. چون وقتی سخنی در مقوله انحرافی بوده و برای جامعه زیانبار است و جامعه و مخاطب را دستخوش زیان های فردی و اجتماعی می کند قابل پذیرش نیست. فرض کنید شما به من بگویید که وقتی وارد کلاس می شوید هر چیزی را که دوست دارید به دانشجویان بگویید و صحبت کنید، چون شما آزاد هستید. وقتی همه اینها را زیر ذره بین ببریم ، می بینیم آثار زیان باری که یک شوخی و متلک به بار می آورد بسیار زیاد است. لذا وقتی صحبت کردن ما خارج از این دو مسئله باشد، شخصیت ما را از قابلیت درک حقیقت خارج می کند. بنابراین درک حقیقت، شنیدن حقیقت و قبول حقیقت از جمله مواردی است که به شدت در مباحث اجتماعی به آن نیازمندیم و در بخش زبان باید آن را رعایت کنیم که کجا حرف بزنیم و چه حرفی بزنیم که مورد رضایت پرودگار باشد. بر همین اساس پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت (ع) با رفتار و کردار خود این موارد به را ما آموختند و ما موظف به رعایت آن در آزادی بیان هستیم.

 برای الگو

گرفتن از سبک زندگی رسول اکرم صلی‌الله علیه و آله لازم است که آن حضرت را به درستی بشناسیم. به اعتقاد شما، بهترین منابع برای شناخت آن حضرت کدام است؟

برای شناخت نبی مکرم اسلام لازم است ابتدا به سراغ قرآن کریم برویم و در عین حال به نهج البلاغه و کلام حضرت امیرالمؤمنین امام علی (ع) مراجعه کنیم. چون آن حضرت به نمایندگی از تمامی انبیا و اوصیای الهی علیهم السلام، نبی مکرم اسلام را به بهترین وجه ممکن شناخته و معرفی فرموده است.

چرا از پیامبر اکرم (ص) به عنوان اشاعه دهنده حقوق بشر یاد می شود؟

پیامبر اکرم (ص) از صدر اسلام همواره به این موضوع تاکید داشتند که باید حقوق ادیان مختلف محترم شمرده شود. ایشان به عنوان پایه گذار حقوق بشر و آزادی بیان شناخته می‌شوند اگرچه امروز غرب داعیه دار حقوق بشر بوده، اما هرگز نمی‌تواند آن را به مرحله اجرا بگذارد و صرفاً به عنوان یک شعار از آن استفاده می‌کنند. اما ما ابتدا باید حقوق بشر را معنی کنیم. حقوق بشر یعنی با رصد کردن رفتارهای شخصی و اجتماعی خود به گونه ای عمل کنم که آسیبی به دیگران نرسانم. مثلا برای وضوء گرفتن نماز شب یا نماز صبح باعث مزاحمت دیگران نشوم. اینجا ملاک تشخیص آسیب من افراد و جامعه نیست بلکه نظام الهی است و با توجه به اینکه علوم خطاپذیر بوده و دارای نقص است لذا اهل بیت (ع) بهترین گزینه برای پاسخ سوالات به است. یکی دیگر از موارد عدم رعایت حقوق بشر ایجاد مزاحمت و آسیب رساندن به همسایگان در اقامه عزاداری هاست  که این کار ارزشمند در پیشگاه پرودگار تبدیل به یک کار کاملا منفور الهی می شود.

برای رسیدن به کمال مراقب رفتارهای فردی و اجتماعی خود باشیم

در صورتی که اگر در نظام علمی ما معنای حقوق بشر به آن معنایی که گفتم رعایت شود، بخشی از علوم کنار می رود. گفتیم معنای حقوق بشر عدم آسیب رسانی به هم نوع است. وقتی ماشین ما نقص فنی دارد، یعنی حقوق بشر را زیر پا گذاشتیم بنابراین ما برای رسیدن به کمال باید مراقب رفتارهای فردی و اجتماعی خود باشیم که به کسی آسیبی نرسانیم.